پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پایه و اساس عرفان حلقه مفهومی به نام هوشمندی یا شعور کیهانی است که شالوده تعالیم این فرقه است و برای عارف شدن باید به حلقه‌های آن متصل شد و چیزی غیر از اتصال به شعور کیهانی نمی‌تواند راهبر و پیش‌برندۀ سیر عرفانی باشد: «اساس این عرفان بر اتصال به حلقه‌های متعدد شبکه شعور کیهانی استوار است و همه مسیر سیر و سلوک آن‌را از طریق اتصال به این حلقه‌ها صورت می‌گیرد.»[1]

حال ماهیت شعور کیهانی چیست؟ در جواب به این سؤال باید گفت: «شبکه شعور کیهانی، مجموعه هوش، خِرد و یا شعور حاکم بر جهان هستی است که به آن آگاهی نیز گفته می‌شود و یکی از سه عنصر موجود در جهان هستی است. سه عنصر فوق عبارت است از: ماده، انرژی و آگاهی».[2]
طبق این گفته طاهری شعور کیهانی، پدیده‌ای ماورایی و متعالی نیست بلکه کاملا مادی و فیزیکال است. که در بستر تبیین‌های فیزیکی و مادی تعریف می‌شود و اصلی‌ترین منبع عرفان حلقه که به بررسی و تبیین شعور کیهانی پرداخته کتاب «انسان از منظری دیگر» است: «ساختار اصلی جهان مادی، آگاهی یا شعور است که ماده و انرژی از آن به وجود آمده، بنابراین در هر لحظه سه عنصر در جهان هستی وجود دارد: آگاهی، ماده، انرژی.»[3]
طبق این تعاریف شعور کیهانی یکی از سه عنصر تشکیل دهنده جهان مادی است، که قابل تبدیل شده به یکدیگر راهم دارند: «هریک از این سه عنصر قابل تبدیل شدن به یکدیگر هستند یعنی ماده و انرژی و آگاهی می‌توانند به یکدیگر تبدیل شوند.»[4]
مشاهده می‌کنید شبکه شعور کیهانی عنصری کاملا مادی است نه متعالی و ملکوتی، نکته قابل توجه این است که شبکه شعور کیهانی نامی جدید از خدا نیست که کسی تصور نکند نزاع، نزاع لفظی است چون طاهری این شبکه را مخلوق خدا معرفی می‌کند: «نظر به این‌که هوشمندی حاکم بر جهان هستی می‌بایستی خود از جایی ایجاد شده باشد و در اختیار منبعی باشد این منبع که صاحب ای هوشمندی است را خدا می‌نامیم.»[5]
تا این‌جا نتیجه می‌گیریم شعور کیهانی یکی از مخلوقات خداست و از اجزای جهان مادی است که قابلیت تبدیل به ماده و انرژی را داراست. اما طاهری تعاریفی دیگر هم برای این هوشمندی یا شبکه شعور کیهانی بیان کرده است: «هر بخش از جهان خلقت، به واسطه‌ی کارگزارانی تحقق و نظام می‌یابد. اگر این کارگزاران را ملک بنامیم، خود ملائک در جهان دوقطبی به چهار گروه تقسیم می‌شوند:
1. ایجاد قوانین حاکم بر جهان هستی؛
2. اجرای قوانین حاکم بر جهان هستی؛
3. نگه داشتن ستون‌های عرش الهی در جهان هستی؛
4. آشگارکردن نتیجه‌ی قوانین حاکم بر جهان هستی؛
در این جهان دو قطبی، سرمنشأ تدبیر امور ملکی است که با به عهده داشتن نقش اول (ایجاد قوانین حاکم بر جهان هستی) سه دسته دیگر را اراده می‌کند. این ملک که مجموعه‌ی هوشمندی حاکم بر جهان هستی است در این جهان به صورت دو هوشمندی مثبت و منفی نمایان می‌شود، جاری کردن فیض الهی در این مجموعه‌ی بی‌کران را نیز به‌عهده دارد.
نام آشنای این ملک، «روح القدس» است و از آن با عنوان «هوشمندی الهی» نیز می‌توان یاد کرد. برقراری هر اتصال با خداوند، موجب جریان فیض رحمانی او می‌شود که از طریق این کارگزار اعظم هستی (روح‌القدس)، آن (اتصال) را به نتیجه و ثمر مخصوص آن خواهد رساند.
به این ترتیب، انسان در همه‌ی تحولات عرفانی و دریافت همه‌ی ادراکات و آگاهی‌های تعالی‌بخش، مرهون وجود این ملک بلندمرتبه است و به عبارتی، در همه‌ی تجارب عرفانی حاصل از ارتباط با خدا، از حضور و نقش هوشمندی حاکم بر جهان هستی بهره‌مند می‌شود.»[6]
این هوشمندی یا شبکه شعور کیهانی ملکی است که روح‌القدس نامیده می‌شود و تدبیر و اداره جهان دو قطبی را در دست دارد. جاری کننده فیض الهی است و آگاهی‌های به دست آمده در اتصال توسط این ملک انجام می‌شود. علاوه بر این‌که وظیفه درمان بیماری هم دارد.
با توجه به این دو تعریف روح‌القدس (هوشمندی یا شعور کیهانی) عنصری مادی است که قابلیت تبدیل به ماده و انرژی را دارد و اداره کننده جهان هستی و ایجاد کننده قوانین حاکم بر جهان هستی است و در اتصال به این ملک مرتبط می‌شوند. و خدا فقط خالق این هوشمندی و صاحب آن است.

پی‌نوشت:

[1]. عرفان کیهانی، محمد علی طاهری، انتشارات اندیشه‌ی ماندگار، ص 19.
[2]. انسان از منظر دیگر، محمد علی طاهری، نشر: ندا، ص 75.
[3]. همان، ص 32.
[4]. انسان از منظری دیگر، محمد علی طاهری، نشر: ندا، ص 32.
[5]. عرفان کیهانی، محمد علی طاهری، انتشارات اندیشه‌ی ماندگار، ص 61.
[6]. انسان و معرفت، محمد علی طاهری، ارمنستان، گریگور تاتواتسی، ص 89.
برای اطلاع بیشتر به؛ نجات از حلقه، مراجعه شود.