پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ زهری کسی است که به مناسبت انتسابش به قبیله بنی زهره، تیره‌ای از قریش، به زهری و به مناسبت کنیه یکی از اجدادش (ابن شهاب) به شهاب الدین زهری مشهور شده، گاهی نیز به سبب لقب و کنیه او، با هم به‌کار می‌رود و می‌گویند «ابن شهاب زهری»؛ وی در سال 52 هجری در مدینه متولد و در سال 124 در شام از دنیا رفت. از آن‌جا که زهری فردی پول‌دوست و شهرت‌طلب بود و در مدینه به‌جهت وجود علما و محدثان معروف، رسیدن به این آرزو برایش غیر ممکن بود، در سال 82، در حالی‌که سی و یک سال از عمر او می‌گذشت، مدینه را به‌سوی شام و دربار خلیفه اموی، عبدالملک مروان ترک نمود، و شاید این حرکت، با اشاره و دعوت شخص خلیفه بوده که قبل از رسیدن به خلافت، در مدینه و گاهی در جلسات فراگیری حدیث، با ابن شهاب آشنایی داشت. به هر حال، از این تاریخ، با استقرار زهری در دربار شام و دوری وی از اهل بیت، دشمنیش با امیرمؤمنان (علیه السّلام) بر اساس سیاست کلّی اموی‌ها، پایه‌ریزی شد و به مدت چهل و پنج سال و تا آخر عمر او ادامه یافت.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های عمومی ابن شهاب زهری در تحکیم و تقویت سیاست بنی‌امیه بود، که زیربنای خلافت و سلطنت اموی را تشکیل می‌‍داد و همواره بر آن اساس حرکت می‌کردند و بر همین اساس از نقل و نشر احادیث و گفتار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) جلوگیری می‌کردند. پس از گذشت نزدیک به یک قرن، این سیاست خویش را در منع حدیث تغییر دادند، چون متوجه شدند که خواسته آنان در سطح کشورهای اسلامی تحقق یافته و تبلیغات آنان در کنار گذاشتن اهل بیت (علیهم السّلام) از صحنه سیاست مؤثر واقع شده؛ به‌طوری‌که سبّ اهل‌بیت و تبرّی از آنان، جزء برنامه‌های مذهبی گردید و لذا نشر حدیث را پس از یک قرن، آزاد کردند، ولی نه هر حدیث؛ بلکه احادیثی که مطابق میل و خواست بنی‌امیه و در مسیر تحکیم خلافت آنان و تضعیف خط ولایت و دور کردن اهل بیت از صحنه سیاست باشد.[1]

دقت در احادیث زهری بیانگر این واقعیت است که محور احادیث او، جلب رضایت اموی‌ها و تحکیم و تقویت حکومت آن‌ها و به فراموشی سپردن نقش اهل بیت (علیهم السّلام) در رهبری امّت و خارج نمودن آنان از صحنه مذهب و سیاست بوده و او این هدف را در دو بعد مشخص، یعنی «فضیلت تراشی برای خلفا» و «طعن و نکوهش و جعل نسبت‌های ناروا به اهل بیت (علیهم السّلام)» تعقیب و اجرا کرده است.[2]

هم‌چنین با این‌که زهری در دوران خویش و تسلّط اموی‌ها و در اثر حمایت آنان، با القابی مانند: «الفقیه المدنی» «امام الحدیث» و «عالم الشام و المدینه» مشهور بود، ولی همکاری تنگاتنگ او با حاکمان جبّار اموی و تأیید و تقویت آنان و جعل و نقل احادیث دروغ به‌وسیله او، از دید علما و رجال شناسان شیعه و اهل سنت به دور نمانده و درباره او بر خلاف القابی که با آن‌ها مشهور بود، نظر داده‌اند و او را «مندیل بنی‌امیه، دستمال بنی‌امیه» و «خادم الأمویّین» نیز خوانده‌اند. بیشتر علمای اهل‌سنت نیز با این‌که زهری را به علم و دانش ستوده‌اند، امّا بر خلاف رویه همیشگی خود، از ورع، تقوا، زهد و معنویت او سخنی به‌میان نیاورده و مطلبی درباره خصوصیات اخلاقی او ذکر نکرده‌اند و همین خود دلیلی است بر این‌که در این باب مطلبی وجود نداشته، که آنان ذکر نکرده‌اند.

پی‌نوشت:

[1]. برای مطالعه بیشتر کلیک کنید: پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
[2]. برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید: شبکه اطلاع رسانی صاحب نیوز، «دشمنان حضرت حمزه هنوز زنده‌اند»