پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خداوند انسان را موجودی اجتماعی آفریده است؛ به‌طوری‌که آنان برای رسیدن به کمالشان چه مادی و چه معنوی چاره‌ای جز پایبندی به این امر نداشته و ندارند. وقتی انسان‌های مختلف با توانایی‌های گوناگون در کنار یکدیگر با عنوان قبیله یا فرقه جمع می‌شوند و هر کدام از آن‌ها برای قدرت و قوت اجتماع و رفع نیازهایشان کاری را انجام می‌دهند، آن جامعه با صرف زمان کمتری، به پیشرفت‌های بیشتری در زمینه‌های مختلف، دست پیدا می‌کند.
حال اگر تجمع انسان‌ها، علاوه بر رفع نیازهای مادی برای رشد در مسائل معنوی و مذهبی هم صورت بگیرد، این موضوع از ارزش بالاتری برخوردار می‌گردد. ما مسلمانان آموزه‌های فروانی در رابطه با حفظ وحدت بین آحاد جامعه اسلامی در قرآن و فرمایشات نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) و بزرگانمان داریم. این آیه از قرآن کریم را همه مسلمانان از حفظ هستند، که خداوند می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا.[آل‌عمران/103] و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد.»
شاید یکی ازعلت‌های مهم سفارش اسلام به برگزاری برخی از عبادات به‌صورت جمعی، مثل نماز جماعت یا برگزاری حج، تمرینی برای تقویت و یک‌پارچگی صفوف مسلمین و تقویت روحیه وحدت‌گرایی و انسجام اجتماعی بوده است.
حال این حفظ وحدت بین مسلمین، تا جایی اهمیت پیدا می‌کند، که بزرگان شیعه حتی دشمنان قسم خورده‌ی خودشان را نیز همیشه در طول تاریخ به این امر دعوت کرده‌اند. نمونه بارز این مسئله، شیوه برخورد علی (علیه السلام) با دشمنان قسم‌خورده و متعصب خودشان، یعنی خوارج و فریب‌خوردگان افکار به‌ظاهر زیبای آنان است. ایشان با همه ظلمی که خوارج در حق ایشان و شیعیانشان روا داشتند، مثل راه‌اندازی جنگ و کشتن شیعیان و محبین حضرت، اما باز هم با یک خیرخواهی شگفت‌انگیزی، آن‌ها را دعوت به بازگشت به آغوش امت اسلامی می‌نمایند و از مقابله به مثل با آنان خودداری کرده و به آن‌ها فرصت دوباره برای ملحق شدن به جامعه مسلمین می‌دهند.
به‌عنوان نمونه امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) در یكى از احتجاجات خود درباره خوارج به آن‌ها فرمودند: «الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ.[1]با سواد اعظم و توده ملت همراه باشید و بدانید كه دست خداوند، با توده مردم مى‏‌باشد، از تفرقه و تشتت دورى كنید، كسى‌كه از جامعه كنار رود، گرفتار شیطان می‌شود، همان‌طور كه گوسفند منفرد از گله، نصیب گرگ مى‌گردد.»
در تاریخ آمده است که قریب به هشت‌هزار نفر از این فریب‌خوردگان، دست از مقابله با امیرمومنان برداشتند و از کار خود توبه کردند.
در زمانه حاضر نیز شاگردان مکتب امیرالمومنین (علیه السلام) با خوارج زمان خود، یعنی فریب‌خوردگان افکار عوام‌فریب وهابیت و داعش، برای احیای توحید و خلافت اسلامی، همان سیره را در پیش گرفته‌اند. با این‌که آن‌ها سال‌هاست شیعیان را تکفیر می‌کنند و در نهان و آشکار، با فجیع‌ترین حالت به‌قتل می‌رسانند؛ اما علمای شیعه و در راس آن‌ها رهبر معظم انقلاب، مقابله به‌مثل نکرده و آنان را تکفیر ننموده و جنگ ابتدایی با آن‌ها را جایز نمی‌دانند.
ایشان و دیگر علما و مراجع بزرگوار در اقدامی وحدت‌آفرین توهین به مقدسات آنان را حرام شرعی اعلام نموده‌اند. حضرت آیت الله خامنه ای (حفظه الله) در یک سخنرانی درباره این دشمنان متعصب این‌گونه فرمودند: «به این‌ها گفته‌ایم: «لَئِن بَسَطتَ اِلَىَّ یَدَکَ لِتَقتُلَنى ما اَنا بِباسِطٍ یَدِىَ اِلَیکَ لِاَقتُلَکَ اِنّى اَخافُ اللهَ رَبَّ العَلَمین.[مائده/28]اگر تو برای کشتن من، دست دراز کنی، من هرگز به قتل تو دست نمی‌گشایم، چون از پروردگار جهانیان می‌ترسم!» تو اگر خطا می‌کنى، اشتباه می‌کنى، کمر به قتل برادر مسلمان خودت می‌بندى، ما تو [آدمِ] نادان و جاهل را کسى نمی‌دانیم که بایستى کمر به قتل او ببندیم؛ البته از خودمان دفاع می‌کنیم، هر کسى به ما حمله بکند، با مشت محکم ما مواجه خواهد شد، این طبیعى است؛ اما معتقدیم این‌ها دشمنان اصلى نیستند، فریب‌خورده هستند. دشمن اصلى آن دشمن پشت پرده است، آن دست نه‌چندان پنهانى است، که از آستین سرویس‌هاى امنیتى بیرون مى‌آید و گریبان مسلمانان را می‌گیرد و آن‌ها را به‌جان هم مى‌اندازد.»[2]
سردار شهید همدانی مستشار ارشد سپاه در سوریه می‌گفت: «حضرت آقا از ما خواستند، در سوریه از هر دو طرف کشته کم شود. سوال ما این بود که حالا طرفداران نظام سوریه و ملت سوریه بله، ولی طرف مقابل دیگر چرا؟! ایشان گفتند اینها جوانان مسلمان هستند و دشمن این‌ها را فریب داده است. این‌ها با تفسیر غلط قرآن، مردم را به‌عنوان مشرک می‌کشند، این‌ها فریب خوردند. باید دید کارگردان کیست.»[3]
علمای بصیر اسلام چه شیعه و چه سنی، سال‌هاست که به ارزش شعار «وحدت بین مسلمین» پی‌برده‌ و وجود دست‌های دشمنان در ایجاد تفرقه و جدایی در جهان اسلام را به‌خوبی حس کرده‌اند. در این میان شیعیان که بیشترین صدمات را از مسئله تکفیر و افراطی‌گری متحمل شده‌اند؛ نسبت به ایجاد وحدت در جهان اسلام، همتی مضاعف از خود نشان می‌دهند.

پی‌نوشت:

[1]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، دار احیا التراث العربی، بیروت، ج‏۶۵، ص ۲۸۹. , و خطبه 127 نهج البلاغه
[2]. بیانات در مراسم بیست و پنجمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی، 14 خرداد 1393
[3]. خبرگزاری فارس، ناگفته‌های سردار شهید همدانی از نبرد سوریه و عراق، ۹۴/۰۷/۲۹