پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ هنگامی‌که مردم لندن صادق خان را به عنوان شهردار این شهر انتخاب کردند، بحث بر سر جایگاه اسلام و مسلمانان در بریتانیا بالا گرفت. صادق خان با کسب ۵۷ درصد آرا در انتخابات شهرداری لندن، در برابر رقیب محافظه‌کار خود «زاک گلداسمیت»، به یکی از محبوب‌ترین سیاستمداران مسلمان اروپا تبدیل شد. اکنون بریتانیا با ۷/۲ میلیون مسلمان ساکن در انگلستان و ولز، میزبان جمعیتی عظیم و متنوع از مسلمانان است.
در اواخر عصر ویکتوریا، میلیون‌ها مسلمان در امپراتوری بریتانیا که شامل مناطقی وسیع در شرق می‌شد، زندگی می‌کردند. هنگامی‌که تعدادی از عالی‌رتبه‌ترین فرزندان خاندان سلطنتی این امپراتوری به اسلام گرویدند، این اقدام آنان بیش از آن‌که با خشونت روبرو شود، با کنجکاوی و سردرگمی روبرو شد. در سال ۱۹۱۳ روزنامه دیلی میرر به خبر مسلمان شدن لرد هدلی چنین واکنش نشان داد: «اشراف‌زاده ایرلندی مسلمان می‌شود». در این مقاله آمده بود: «این موضوع که وسوسه مذاهب شرقی در میان اروپاییان رو به افزایش است، بار دیگر با خبر مسلمان شدن لرد هدلی، اشراف‌زاده ایرلندی که سال‌ها در هند زندگی کرده بود، نمایان شد». همچون لرد هدلی، بسیاری از نخستین نومسلمانان بریتانیا، اشراف‌زادگان و یا فرزندان تجار عالی‌رتبه بودند. برخی کاشف و برخی نیز متفکران و یا مقامات عالی‌رتبه امپراتوری بریتانیا بودند که در سرزمین‌های اسلامی کار و زندگی کرده بودند.
همایون انصاری، استاد دانشگاه رویال هالووی لندن می‌گوید که داستان این تغییر مذاهب نشانگر دوران پرآشوب زندگی این افراد و نیز گسترش سؤالات عمیق درباره مذهب و نیز ماهیت و ریشه‌های بشریت است. انصاری می‌گوید: «آن‌ها شاهد کشتارها و هرج‌ومرج جنگ جهانی اول بودند. همچنین جنبش حق رای زنان، پرسش درباره امپریالیسم و نیز حق بریتانیا و سایر امپراتوری‌های غربی برای حکومت بر توده عظیمی از انسان‌ها. به دلایل مختلف، این افراد در دنیایی بحرانی می‌زیستند. در جنگ‌های بریتانیا در سودان و افغانستان و بعدها در اروپا، آن‌ها شاهد کشتارهای وحشتناکی بودند که در آن‌ها هر ارتش و دولتی از هر طرف ادعا می‌کرد خدا را در کنار خود دارد.» وی می‌افزاید: «آنان صلح، معنویت و سادگی جوامع اسلامی را تجربه کردند و این بر آن‌ها تأثیر عمیقی گذاشت».

این داستان‌ها مربوط به زمانی است که نگاه غرب به اسلام بسیار متفاوت از نگاه کنونی بود. این دانشمندان، سیاحان و جویندگان معنویت، در دوران تحولات و چالش‌های شگرف، توانستند به سوی شرق بنگرند و در اسلام، مذهبی را ببینند که لرد هدلی آن را «صلح، برادری و ارزش‌های جهانی» توصیف کرد. گرچه آنان اکنون از ما بسیار دورند، اما سفرهای شخصی آنان و جستجوهای آنان برای فهم اسلام و شرق نشانگر آن است که سؤالات و چالش‌هایی که ما امروزه آن‌ها را نو می‌پنداریم، بیش از یک قرن پیش ایجادشده بودند.

ویلیام کوییلیام (۱۹۳۲-۱۸۵۶)
یکی از نخستین اشراف‌زادگان نومسلمان، ویلیام کوییلیام (بعدها عبدالله)، پسر یک کشیش متدیست برجسته، در لیورپول بود. او در سال ۱۸۵۶ متولد شد و در اوایل دهه ۱۸۸۰ به اسلام گروید. وی در ۱۷ سالگی بیمار شد و برای بهبودی در هوای گرم، به مراکش، تونس و الجزایر سفر کرد.

در آنجا شیفته اسلام شد و غرق مطالعه این دین گردید. در مراکش مسلمان شد، به لیورپول بازگشت و با نام عبدالله کویلیام ایمان خویش را تقویت می‌کرد. در ۲۰ سالگی وکیلی قابل بود و بنیان‌گذار نخستین مسجد در بریتانیا گردید که در روز کریسمس ۱۸۸۹ در لیورپول افتتاح گردید. در ۱۸۹۴ سلطان عبدالحمید دوم، سلطان عثمانی او را به عنوان رهبر مسلمانان بریتانیا منصوب کرد. کویلیام کتاب‌هایی در جهت معرفی اسلام به مردم بریتانیا نوشت و حتی رونوشتی از آن را برای ملکه ویکتوریا فرستاد. این نسخه موردتوجه ملکه واقع شد و وی درخواست چندین نسخه دیگر برای فرزندانش نیز نمود. کویلیام در سال ۱۹۳۲ در لندن درگذشت و در گورستان بروک وود به خاک سپرده شد.

اولاین کوبولد (۱۹۶۳-۱۸۶۷)
لیدی اولاین کوبولد (بعدها زینب) یکی از آخرین اشراف‌زادگان ویکتوریایی بود که مسلمان شد. در ۱۸۶۷ در ادینبورگ در اسکاتلند به دنیا آمد. او دختر یک اشراف‌زاده عالی‌رتبه بود و نیز بانویی ورزشکار بود.

در ۱۹۳۳ و در سن ۶۵ سالگی تغییر مذهبش را اعلام کرد و نخستین زن غربی بود که اعمال حج را به جا آورد. او تجربه سفرش به مکه را در کتابی پرفروش به نام «زیارت مکه» به رشته تحریر درآورد. هنگامی‌که در سال ۱۹۶۳ در سن ۹۶ سالگی درگذشت، بنا بر وصیتش او را در اسکاتلند به خاک سپردند. روی سنگ قبرش نوشته‌شده بود: «الله نور السماوات والارض».

او بیشتر دوران کودکی‌اش را در الجزیره و قاهره گذراند و با دایه‌های مسلمان بزرگ شد. بعدها نوشت که چگونه از زمانی که به یاد می‌آورد احساس مسلمانی می‌کرده است، اما نخستین بار تصمیم گرفت که این عقیده را در دیداری شخصی با پاپ علنی کند. او این ماجرا در کتاب خود، زیارت مکه، بازگو کرده است: «چندین سال گذشت تا اینکه یک‌بار بر حسب تصادف با چندین دوست ایتالیایی در رم بودم. میزبان از من پرسید که آیا مایلم با پاپ دیدار کنم. من هیجان‌زده شده بودم. هنگامی‌که پاپ خطاب به من پرسید که آیا من کاتولیک هستم، برای لحظاتی جا خوردم و سپس جواب دادم که من یک مسلمانم. نمی‌دانم چه نیرویی بر من غلبه کرده بود، زیرا سال‌ها بود که به اسلام فکر نکرده بودم. کبریتی کشیده بود و من مصمم شدم تا درباره ایمان و مذهب مطالعه کنم».

رولاند آلانسون وین-بارون هدلی پنجم (۱۹۳۵-۱۸۵۵)
رولاند آلانسون وین، که بیشتر با عنوان لرد هدلی شناخته‌شده است، نخستین مسلمان عضو مجلس اعیان بریتانیا بود. او در سال ۱۹۱۳ هنگامی‌که عنوان بارون هدلی پنجم را دریافت کرد، به این مقام رسید. در همان سال به اسلام گروید و نام خود را شیخ رحمت‌الله الفاروق نهاد. یک سال بعد در ۱۹۱۴، لرد هدلی رهبر جامعه مسلمانان بریتانیا گردید.

لرد هدلی در سال ۱۸۵۵ در لندن متولد شد و در مدرسه وست مینستر و کالج ترینیتی کمبریج تحصیل کرد. او به عنوان یک مسیحی پروتستان رشد یافت، گرچه بعدها هنگامی‌که در املاک خانوادگی‌اش در ایرلند بود مذهب کاتولیک را نیز مطالعه کرد. لرد هدلی علاوه بر مهندسی، جهانگرد و روزنامه‌نگار نیز بود و با هنرهای رزمی نیز آشنایی داشت. نخستین بار در دهه ۱۸۹۰ در کشمیر با اسلام آشنا شد.

او اسلام را آیین تحمل یافت. در انگلستان روی این دین مطالعه کرد و در این راه از مشاور خود، حقوقدان هندی و مدرس مذهبی، خواجه کمال‌الدین نیز کمک گرفت. لرد هدلی شخصیتی چند جانبه داشت. مجله تایمز در معرفی او نوشت: «قهرمان میان وزن بوکس، جهانگرد حرفه‌ای، ویراستار و نیز قصه‌گویی زبردست». او همچنین یکی از پیشگامان هنرهای رزمی نوین بود. در ۱۸۹۰، لرد هدلی در نگارش یکی از نخستین جزوات آموزش دفاع شخصی مشارکت کرد. لرد هدلی در سال ۱۹۲۳ به زیارت مکه رفت. آخرین وصیت او که در نامه‌ای به پسرش نوشته بود این بود که در گورستان مسلمانان دفن شود. او در ۱۹۳۵ در انگلستان درگذشت.

مارمادوک پیکتهال (۱۹۳۹-۱۸۷۵)
محمد مارمادوک پیکتهال، دانشمند انگلیسی بود که پیش از مسلمان شدن سفرها و مطالعات زیادی در هندوستان و خاورمیانه انجام داده بود. پیکتهال رمان‌نویسی موفق بود. به حدی که نویسندگان مطرحی چون دی. اچ. لارنس، هربرت جورج ولز و ام. فورستر آثار وی را تحسین می‌کردند. او در سال ۱۹۱۷ مسلمان شد و ترجمه‌ای انگلیسی از قرآن ارائه داد که مورد تأیید دانشگاه الازهر نیز قرار گرفت و تا به امروز نیز مورداستفاده است. ضمیمه ادبی نشریه تایمز این ترجمه را «موفقیت ادبی بزرگ» دانست.

پیکتهال در مقدمه خود بر ترجمه قرآن نوشت: «قرآن قابل ترجمه نیست…با این حال این ترجمه‌ای تحت‌اللفظی از قرآن است و تلاش شده تا زبانی درخور و شایسته به کار گرفته شود. البته نتیجه کار، قرآن مجید نیست. کتابی که هر صدای سمفونی تقلید ناشدنی‌اش، مردان را به گریه و شوق درمی‌آورد. این تنها تلاشی برای ارائه مفهوم و شاید چیزی از جذبه قرآن به زبان انگلیسی است. این کتاب هرگز جایگزین قرآن به زبان عربی نیست و چنین قصدی نیز نداشته است».

پیکتهال در دوران تحصیل همکلاس وینستون چرچیل بود. او که زبانشناسی برجسته بود، به چندین زبان ازجمله عربی تسلط داشت و به گفته خودش به تدریج خود را نه یک انگلیسی که «مسلمانی شرقی» می‌دید. پیکتهال در ۱۹۳۶ در کورن وال درگذشت و در گورستان مسلمانان در بروک وود به خاک سپرده شد.

منبع: سایت رهیافته، تاریخ انتشار : 14 تیر ۱۳۹۵ - ۰۱:۰۴.