پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ يكی از وقايع تاريخی و پیروزی‌های مهم مسلمین در صدر اسلام، صلح حديبيه است كه مورخان بر نتايج موفقيت‌آميز اين توافق اذعان دارند. این پیمان صلح، در سال ششم هجرت، بین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و مشرکان مکه، در منطقه حدیبیه[1] امضا شد و در سوره فتح نیز به آن اشاره شده است.[2]
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال ششم هجری تصميم گرفت، به اتفاق مهاجرين و انصار و ساير مسلمانان، به‌عنوان مراسم عمره، به‌سوى مكه حركت كند و قبلاً به مسلمانان اطلاع داده بود، كه من در خواب ديدم، همراه يارانم وارد مسجد الحرام شده‌ايم و مشغول مناسك عمره هستيم؛ و نیز به پيروان و ياران خود كه بالغ بر 1400 نفر بودند، فرمودند: بدون تجهيزات نظامی برای انجام عمره آماده شويد و اين خبر را منتشر نمودند.
آنان در منطقه‌ای به‌نام ذوالحليفه (مسجد شجره) احرام بستند و هفتاد شتر برای قربانی تعيين كردند، و به‌سوی مکه حرکت کردند؛ در نزدیکی مکه به ايشان خبر رسيد، كه مشرکین قصد دارند از ورودشان به مكه، به هر نحوی كه شده، جلوگيری نمايند. لذا به جای رفتن به سمت تنعیم، به طرف حدیبیه رفته و  در آن نقطه، استقرار يافتند.
وضع حركت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به‌خوبى نشان می‌‌داد، كه هدفى جز انجام عمره و عبادت ندارد، و به ياران خود چنين فرمودند: «اگر امروز قريش از من چيزی بخواهد، كه باعث تحكيم روابط خويشاوندی شود، من آن را خواهم داد و راه مسالمت را در پيش خواهم گرفت.»[3]
ولى قريش راه را بر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) بست، و از ورود مسلمانان به مكه مانع شد و در واقع، تمام سنت‌هایى را كه در زمينه امنيت زائران خانه خدا، در ماه حرام داشتند، زير پا گذاردند، چرا كه آن‌ها معتقد بودند، در ماه‌هاى حرام[4] (از جمله ماه ذى القعده كه پـيامبر در آن ماه قصد عمره داشت) و مخصوصاً در حال احرام، نبايد مانع هيچ‌كس شوند، حتى اگر كسى قاتل پدر خويش را در اين ايام و در اين مراسم مى‌ديد، ابداً متعرض او نمى‌شد.
مشرکین پس از اطمینان به عدم قصد جنگ توسط مسلمانان، و پس از بیعت رضوان،[5] حاضر به صلح با مسلمانان شدند و سهيل بن عمرو را فرستادند، تا شروط چهارگانه‌اى را كه قريش مى‌خواهد در پيمان‌نامه درج شود.
مشرکین در آن سال به مسلمانان اجازه انجام عمره ندادند، و راضی شدند در سال بعد، آنان برای عمره بیایند؛ با این‌که در سال بعد، این فریضه انجام شد، ولی آنان به باقی مفاد پیمان‌نامه عمل نکرده، و با شکستن پیمان، زمینه فتح مکه فراهم شد.
آل‌سعود نیز چندین سال است، با تأسی به مشرکین مکه، راه بر زائران مسلمان خانه خدا (مسلمانان سوریه و یمن) می‌بندد، و اجازه ورود به مکه را به آنان نمی‌دهد، و به پیمان امنیتی که با زائران بسته، عمل نمی‌کند و فجایعی مانند فاجعه منا ایجاد کرده و در این زمینه مسئولیتی نمی‌پذیرد، با این‌که خود را صاحب اختیار مکه و مسئول مراسم حج می‌داند. امسال نیز با کارشکنی‌های خود، راه را بر زائران ایرانی بسته است؛ امیدواریم سرنوشتی مانند مشرکین مکه، که راه را بر مسلمانان بستند، پیدا کرده و به‌زودی شاهد فتح مکه باشیم.
إن‌شاءالله به‌زودی مسلمانان به‌راحتی و با امنیت کامل، بتوانند فریضه حج و عمره به‌جا آورند، و از معنویت این عبادت نیز بهره‌مند گردند.

پی‌نوشت:

[1]. حديبيه قريه اى در نزديكى مكه بود كه حدود 22 كيلومتر تا مكه فاصله داشت.
[2]. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج22، ابتدای تفسیر سوره فتح.
[3]. همراه با پیامبران در قرآن، عفیف عبدالفتاح، مترجم: حسين خاكساران/عباس جلالی، جزء 70، فصل سوم، ص1.
[4]. ماه‌های حرام: ماه رجب، ذی قعده، ذی حجه و محرم می‌باشد.
[5].پيامبر اكرم(ص) از ياران خود خواست براى نبرد با مشركان تا پاى جان با او پيمان ببندند و آنان به جز يك تن، همگى (زير درختى كه آن‌جا بود) با او عهد و پيمان بستند. يكى از شاهدان آن بيعت، در مقام پرسش از اين سؤال: در روز حديبيه، بر چه چيز با پيامبر بيعت كرديد (يعنى پيمان بستيد)؟ چنين پاسخ داد: «بر جان‌فشانى». در روايتى ديگر آمده است كه: «آنان با پيامبر پيمان بستند، كه از جنگ فرار نكنند.» به اين معنا كه بجنگند تا پيروز شوند، هر چند در اين راه قربانى دهند و هر اندازه سختى و دشوارى جنگ را احساس كردند، از برابر دشمن نگريزند. قرآن اين بيعت را يادآور شده و مؤمنينى را كه در آن بيعت، با پيامبر خويش پيمان بستند، ستوده است. خداى متعال فرمود: «لَقَدْ رَضِىَ اللَّهُ عَنِ المُؤْمِنِينَ إِذ يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً.[فتح/18] آن‌گاه كه مؤمنين زير درخت با تو بيعت كردند، خداوند از آن‌ها خرسند گرديد و آن‌چه را در دل داشتند، مى‌دانست و اطمينان و آرامش كامل بر آن‌ها نازل كرد و آن‌ها را به فتحى نزديك پاداش داد.»