پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ازجمله پرسش‌های مهم در الهیات اسلامی، نسبت میان مهدویت و هنر است. با توجه به این‌که در دورانی به سر می‌بریم که هنر و رسانه‌ها عامل ترویج فکر و اندیشه‌اند و هر آموزه و اندیشه‌ای که از طریق هنر انتقال داده شود، قطعاً اثرگذاری و ماندگاری بیشتری خواهد داشت.
امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «أحسنُ الکلامِ مازانَهُ حُسْنُ النّظامِ و فَهِمُهُ الخاصُّ و العامُّ؛[1] بهترین سخن، آن است که به زیبایی نظم (حسن تألیف و ترکیب) آراسته باشد و خاص و عام آن را بفهمند»
از طرفی باید سؤال شود که میان اعتقاد به مهدویت و هنر در سبک زندگی اسلامی چگونه رابطه و تعاملی برقرار است؛ و همچنین باید بحث درباره رسانه، که از یک طرف جنس هنر است،‌ و از طرفی تفاوت‌هایی با آن دارد چگونه است.
در واقع، رسانه یک بخش، یا یک ابزار بسیار مهمی برای تفهیم کردن آموزه‌ای بسیار مهم به نام مهدویت در بین مخاطبان خاص و عام می‌باشد؛ و این ابزار مؤثر باید به نحو مطلوب مورد بهره برداری و استفاده یک هنرمند قرار بگیرد.
بنابراین سؤال اصلی این است که اعتقاد به امامت و مهدویت در نزد هنرمندان مسلمان و در تجربه هنری آنان چه موقعیتی دارد، و همین طور اعتقاد به مهدویت تا چه اندازه از طریق ابزار هنر در جوامع اسلامی مورد معرفی و تبیین قرار گرفته و می‌گیرد.
در مباحث نظری هنر مهم‌ترین ساحت بحث از هنر، عرصه تجربه و خلق اثر هنری است. در واقع یک اثر هنری زاییده و تجلی تجربه درونی هنرمند و برآمده از احساس، عاطفه،‌ تخیل و تفکر اوست. در فرایند شکل‌گیری آثار هنری، پیش از هر امری و هر کسی، این خالق اثر هنری است که دارای تجربه‌ای خصوصی و فردی در مسئله هنر است و خلق اثر هنری وابسته به مبانی و اندیشه فکری اوست. حتی اگر سفارش اثر هنری متعلق به فرد دیگری باشد یا تمهیدات مادی و امکانات نیز وابسته به دیگران باشد، اما به هر حال خلق اثر هنری توسط هنرمند صورت می‌پذیرد و مسئولیت اثر هنری بیش از هر کسی منتسب تهیه کننده اثر است.
تجربه هنری هنرمند، یعنی همان اتفاق و ماجرایی که در درون هنرمند رخ می‌دهد و یک اثر هنری محصول ذهن و تفکر و درونی یک هنرمند است، به طوری که همه ارزشها دینی و الهی در کار و محصول یک هنرمند و همچنین درباره تلقی‌ای که او از مهدویت دارد، نمایان می‌شود.
از این‌رو می‌توان گفت: یک اثر هنری حکایت کننده از یک ایدئولوژی، فکر و همچنین نوع نگرش هنرمند، نسبت به مباحث دینی و اعتقادی در مورد اثر خلق شده توسط هنرمند می‌باشد.
در نزد برخی از مفسران هنر،‌ از جمله مفسران عرفانی هنر اسلامی[2] اعتقاد بر این است که هرچه هنرمند از معرفت عمیق‌تری برخوردار باشد و درون او صیقلی‌تر و صاف‌تر باشد، اثر هنری او زلال‌تر و شفاف‌تر خواهد بود.
بنابراین به نظر می‌رسد معرفت و صیقلی کردن درون، به هنرمند کمک می‌کند تا به تجربه‌های هنری و به تصفیه روح خویش از احدیث نفس عمق بیشتری ببخشد. بنابراین تمرکز، مراقبه، تصفیه درون، سلوک و ... باعث ایده‌های جدید در خلق اثر هنری یک هنرمند مسلمان می‌شود.
و از همین جاست که باید گفت: تنها تکنیک‌ها و قواعد نظری و تجربی یک اثر هنری برای مؤثر واقع شدن و ماندگاری آن کافی نمی‌باشد، بلکه یک محصول هنری اگر بخواهد ماندگاری و تأثیر گذاری بلند مدتی داشته باشد، چیزی فرای مباحث تکنیکی و فنی، نیازدارد و آن اعتقاد قلبی، خلوص نیت، و تقرب الی الله خالق اثر هنری است، که محصول او را به صورت ماندگار  در قلوب و اذهان مخاطبان در می‌آورد.
در نتیجه باید گفت: معرفت و فکر هنرمند با احساس و عاطفه و خیال او ارتباط دارد و اگر فکر و روح هنرمند صیقل یافته الهی باشد، تجربه هنری او نیز تحت تأثیر فکر و روح او خواهد بود، به طوری که اگر هنرمند مسلمان در هندسه ذهنی خود جایگاه مهدویت را بداند و متوجه این امر باشد که مهدویت در تفکر مسلمانان و یا در فکر شیعه چه منزلت و جایگاه اساسی و بنیادین دارد، بی‌تردید از این آموزه الهی، عرفانی و شهودی بهره‌ها خواهد برد و آن را در آثار خود به صورت ممتاز منعکس خواهد کرد.
 توجه هنرمند  به مسئله امامت و این‌که تاریخ مذهب تشیع با این مسئله گره خورده است و اندیشه امامت در مبانی شیعه، یک عنصر اساسی و غیر قابل انکار است، به هنرمند مسلمان به‌خصوص هنرمند شیعی، کمک می‌کند مقام و موقعیت امام مهدی (عج الله تعالی فرجه) را در ضمن کارهای خویش تشخیص داده و از آن در این عرصه کمک گیرد.
همچنین مفهوم توسل به امام، وساطت امام در رساندن فیض الهی، ارتباط با امام و فهم متون دینی توسط سخنان امام، از جمله مؤلفه‌هایی است که جایگاه امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) را برای هنرمند مسلمان آشکار ساخته، و در خلق آثار هنری به او کمک شایانی خواهد کرد.

پی‌نوشت:
[1]. محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد 11، حدیث 5254.
[2]. موسوی گیلانی، سید رضی، درآمدی بر روش‌شناسی هنر اسلامی، قم، نشر ادیان و مدرسه اسلامی هنر، ش 190، ص 152 -59