عدم شناخت و تبیین آموزههای دینی، از علل گرایش به عرفانهای کاذب
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دین برنامه سعادت و رستگاری بشر است. دینداری، نهادینه کردن تعالیم و ارزشهای دینی در همه ابعاد زندگی است که ثمرات بیشماری در فرد و اجتماع دارد. عواملی بهصورت پیدا و پنهان، دینداری را تهدید میکند که یکی از آنها «وارونه جلوه دادن دین و آموزههای آن» است.
دینگریز شدن توسط آموزههای عرفانهای کاذب، به معنای کمرنگ شدن ایمان و کمنور شدن چراغ دین در زندگی افراد، واقعیتی است غیرقابلانکار؛ که باید با آسیبشناسی دقیق و همچنین آگاهی دادن مردم بهخصوص جوانان نسبت به آموزههای ناب عرفان اسلامی؛ و همچنین مطَّلع کردن آنها از خطرات جدی عرفان واره ها، تا حد زیادی می توان از انحراف و گمراهی جلو گیری به عمل آورد. بنابراین مفاهیم دینی باید در تمام رتبه و مراحل آن بهصورت دقیق و درست برای همگان تبیین و روشن بشود. اگر مبانی و فروعات دین اسلام بهصورت دقیق و گویا و همهفهم تبیین بشود، قطعاً شناخت افراد نسبت به دین بالا رفته و مجذوب آن خواهند شد.
برای نمونه، نباید مفاهیم و اصطلاحاتی همچون «ترس از خدا» برای انسانها طوری جلوه داده بشود که همه در ذهن خود از خداوند چهرهای خشمناک و انتقام گیرنده ترسیم کنند. بلکه باید در تبیین واژه «ترس از خدا»، مسئله عدالت و عادل بودن خداوند متعال را برجسته کرد و اینکه ترس از او، به معنای ترس از عدالت الهی است، که آن هم معلول عملکرد و رفتار خود آدمی میباشد.
در دعا چنین آمده است: «یَا مَنْ لا یُرْجَی إِلا فَضْلُهُ، یَا مَنْ لا یُخَافُ إِلا عَدْلُهُ، ای کسی که امیدواری به او، امیدواری به فضل و احسان اوست و ترس از او، ترس از عدالت اوست.»[1]
از همین روست که در مسئله خوف و رجاء، مؤمن باید در همه حال، هم امیدوار باشد و هم خائف، هم خوشبین باشد و هم نگران.
بنابراین مؤمن همواره باید نسبت به طغیان نفس اماره و تمایلات سرکش خود خائف باشد که زمام را از کف عقل و ایمان او نگیرد و همچنین نسبت به ذات خداوند اعتماد و امیدواری کامل داشته باشد که همواره یاور و مدد کار او خواهد بود.
امام سجاد (علیه السلام) در دعای معروف ابوحمزه ثمالی میفرماید: «اِذَا رَأیتُ مَولای ذُنُوبِی فَزِعتُ، وَ اِذَا رَأیتُ کَرَمَکَ طَمِعتُ،[2] هرگاه به خطاهای خودم متوجه میشوم ترس و هراس مرا میگیرد و چون به کَرَم وجود تو نظر میافکنم امیدواری پیدا میکنم.»
پس تبیین و توضیح مفاهیم دینی، در عرصه اصول و فروع دین، میتواند موجب اقبال بیشتر مردم به دین گردد؛ همان گونه که نارسا جلوه دادن مفاهیم دینی، میتواند سبب گرایش مردم به سمت عرفانهای نوظهور و کاذب گردد. اگر اعمال و اذکار دین را بتوان با زندگی امروزی مردم گره زد، و دین را در بطن زندگی آنها پیاده کرد، مطمئناً پذیرش آموزههای دین برای همگان آسان و لذت بخش خواهد شد.
پس با توجه به این توضیحات روشن میشود که که یکی از دلایل مهم در ترغیب جوانان به عرفانهای نوظهور و کاذب، عدم تبیین درست و معرفت دهی جوانان نسبت به دین حقیقی و عرفان اصیل است، که اگر چنین توضیح و تفسیری صورت نگیرد، به دلیل اصطلاحات و واژههای مبهم و دارا بودن معانی و مفاهیم متعدد امور دینی، احتمال برداشتهای نا صحیح ودر نتیجه گمراه شدن انسانها به خصوص جوانان را در پی خواهد داشت.
امام رضا(علیه السلام) در بیانی نورانی میفرمایند: «اِنَّ الناسَ لَو عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا، اگر مردم زیباییهای کلام ما را بدانند، از ما پیروی میکنند.»[3] شخصی به نام خیثمه میگوید: بر امام باقر (علیه السلام) وارد شدم. حضرت فرمود: «ای خیثمه! شیعیان ما محبت در دلشان افکنده میشود و آنان ما را دوست دارند، در حالی که ما را ندیده و کلام ما را نشنیدهاند. اگر آنان ما را ببینند و کلام ما را بشنوند، بر هدایت آنان افزوده میشود.»[4]
در نتیجه باید گفت: اولین کسانی که با بیانات خود در راه تبیین صحیح مفاهیم دینی کوشیدهاند و دامان دین را از خرافاتی که توسط جاهلان و معاندان به آن بسته شده بود، پیراستهاند، ائمه معصومین (علیهم السلام) بودهاند. اگر معارف اهل بیت(علیهم السلام) که سرشار از مطالب و آموزههای ازلی و ناب است، به طور دقیق و صحیح معرفی و تبیین شوند، قطعاً همه انسانها به خصوص جوانان به دین رغبت نشان داده و از آسیبها و تبلیغات رنگارنگ و دروغین عرفانهای نوظهور و کاذب در امان خواهند ماند.
پینوشت:
[1]. مفاتیح الجنان، دعای جوشن کبیر.
[2]. مفاتیح الجنان، دعای ابو حمزه ثمالی.
[3]. بحار الانوار، ج 24، ص 151.
[4]. همان، ج 78، ص 348.
افزودن نظر جدید