پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ به اعتقاد فریقین، فدک مال شخصی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود و ایشان آن را به حضرت زهرا بخشیدند. آن‌چه در این نوشتار به آن می‌پردازیم، اثبات این مطلب است، و در این نوشتار به این سوال هم پاسخ می‌دهیم که چرا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فدک را فقط به حضرت زهرا بخشید و دیگران را محروم کردند؟ با ذکر چند نکته به بررسی این مسائل می‌پردازیم.
نکته اول: در قرآن این‌چنین می‌خوانیم: «وَ ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَ لا رِكابٍ وَ لكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلى‏ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ.[حشر/6] و آن‌چه را خدا از آنان [يهود] به رسولش بازگردانده (و بخشيده) چيزى است كه شما براى به‌دست آوردن آن (زحمتى نكشيديد،) نه اسبى تاختيد و نه شترى؛ ولى خداوند رسولان خود را بر هر كس بخواهد، مسلّط مى‏‌سازد؛ و خدا بر هر چيز توانا است!». طبق نص صریح این آیه اموالی که بدون جنگ و خونریزی به رسول اکرم می‌رسد، مخصوص ایشان است و خود هر طور صلاح بداند، با این اموال برخورد می‌کند.
در منابع اهل سنت هم آمده است که این‌گونه اموال مختص به رسول الله است. در تاریخ طبری آمده است که: «خیبر منطقه‌ای که بدون خون‌ریزی در اختیار مسلمین قرار گرفت. فدک، ملک خالص پیغمبر بود زیرا مسلمان‌ها در بدست آوردن خیبر، اسبی نتاخته و رکابی نزده بودند.»[1]
نکته دوم: در روایات معتبر اهل سنت آمده است که: «وقتی آیه (و حقّ نزديكان را بپرداز) نازل شد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فدک را به حضرت زهرا (سلام الله علیها) بخشید.»[2]
بلاذری در کتاب خود چنین می‌گوید: «حضرت زهرا پیش ابوبکر آمد و به او فرمود: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فدک را به من بخشیده است و ملک من کرده است و او را به من برگردان.»[3]
نکته سوم: اما چرا رسول الله (صلی الله علیه و آله) فدک را به حضرت زهرا (سلام الله علیها) بخشید؟
اولا: وقتی ثابت شده که فدک مال شخصی پیامبر اکرم بوده است، چه اشکالی دارد که حضرت مال شخصی خود را به هر کسی‌که بخواهد ببخشد؟
ثانیا: اعمال و اقوال رسول خدا، همگی تابع وحی است. در قرآن می‌خوانیم که: «وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحی.[نجم/3-4] آن‌چه مى‏‌گويد چيزى جز وحى كه بر او نازل شده نيست‏ و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏‌گويد!» رسول الله هرکاری انجام می‌دهد چه در رابطه با آیات قرآن، چه تغییرات و جابجایی آیات قرآن و چه در رابطه با سنت، طبق وحی است. پس بخشش فدک طبق وحی الهی بوده است.
ثالثا: حتی در تاریخ آمده است که پیغمبر اکرم اموال دیگری که مخصوص خود بود، به اشخاص خاصی بخشیده بودند. پس معترضین به فدک، باید در این مورد (که پیامبر اکرم، اموالی که مخصوص خود بود، و به دیگران بخشید) هم اشکال کنند. در کتب اهل سنت وارد شده است که: «اموال بنی نضیر خالص برای پیغمبر بوده است، اما پیغمبر تمام این اموال را میان مهاجرین تقسیم کرده است. به انصار هیچ چیزی از اموال نداد. مگر سهل بن حنیف و سماک بن خرشه، زیرا این‌ها نیازمند بودند».[4]
نتیجه‌: «فدک» ملک شخصی پیامبر اکرم بوده است و هر طور ایشان صلاح می‌دانستند آن را تقسیم می‌کردند.

پی‌نوشت:

[1]. «فکان خیبر فیئا للمسلمین وکانت فدک خالصة لرسول الله صلی الله علیه وآله لأنهم لم یجلبوا علیها بخیل و لا رکاب». طبری، تاریخ طبری، تحقيق محمد أبو الفضل ابراهيم، بيروت، دار التراث، ط الثانية، 1387/1967. ج 3 ص 15.
ذهبی، تاريخ الإسلام ووفيات المشاهير والأعلام، دار النشر: دار الكتاب العربي، لبنان/ بيروت، 1407ه، 1987م، الطبعة: الأولى، تحقيق: د. عمر عبد السلام تدمرى؛ ج 2، ص 422
[2]. «قال لما نزلت هذه الآية «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّه» دعا النبي فاطمة وأعطاها فدك). أبو يعلى الموصلي التميمي، مسند أبي يعلى، دار النشر: دار المأمون للتراث، دمشق، 1404، 1984، الطبعة: الأولى، تحقيق: حسين سليم أسد؛ ج2، ص 334
[3]. «إن رسول الله (صلی الله علیه وسلم) جعل لی فدک فاعطنی إیاها». بلاذری، فتوح البلدان، مشخصات نشر: فتوح البلدان، أبو الحسن أحمد بن يحيى البلاذرى (م 279)، بيروت، دار و مكتبة الهلال، 1988. ص 400.
[4]. «و خصّ اللّه تعالى بتلك الأموال رسوله، يتصرف فيها بحسب ما يرى من المصلحة، فقسمها بين‏ المهاجرين‏، و لم يعط الأنصار منها شيئا إلا ثلاثة نفر». شیبانی، السير الكبير، دار النشر: معهد المخطوطات، القاهرة، الطبعة: تحقيق: د. صلاح الدين المنجد؛ ج2، ص 608