پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیت‌الله العظمی سبحانی (دامت ظله) در کتاب «البدعه» می‌نویسد: برخی در تفسیر و تبیین معنای بدعت، دچار بدعت شده‌اند؛ زیرا بدعت را به‌معنای آن‌چه بعد از قرون ثلاثه، بعد از رحلت پیامبر به‌وجود آمده، و سنت را آن‌چه در این سه قرن توسط صحابه و تابعین به‌وجود آمده گرفته‌اند؛ که خود جای تعجب است؛ زیرا کسی‌که قائل به این قول است، هیچ دلیلی از کتاب و سنت بیان نکرده است و در واقع خود مرتکب بدعت شده است.
ایشان به ریشه این کلام و این تفکر اشاره می‌کند که این کلام برگرفته از کلامی است که شیخین در فضیلت صحابه بیان نموده‌اند. نویسنده پس از بیان کلام شیخین به‌نقد و بررسی آن می‌پردازد:
کلام شیخین ازاین‌قرار است: «روي البخاري قال: سمعت عمران بن الحصين يقول: قال رسول‌الله: خير امتی قرني ثم الذين يلونهم ثم الذين يلونهم، قال عمران: فلا أدري أذكر بعد قرنه قرنين أو ثلاثة.[1] پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: بهترین امت، قرن من است، سپس کسانی‌که بعد از من می‌آیند و بعد از آن، کسانی‌که بعد از ایشان می‌آیند و من در بین این‌که دو قرن را بیان کرد یا سه قرن مردّدم».
در این کلام بهترین افراد بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) افراد سه قرن معرفی شده‌اند؛ و طبق این حدیث هر آن‌چه در این سه قرن توسط این افراد اتفاق افتاده است سنت و بعد از آن بدعت است.
اشکالات استدلال به این روایت:
1. قرن در لغت و قرآن به معنای نسل آمده است و هر نسلی بین 60 تا 70 سال عمر می‌کند پس سه قرن مساوی است با 180 تا 210 سال نه 300 سال.
2. در بیان معنای قرن بین دانشمندان این گروه اختلاف است برخی قرن را به معنای پدر و «الذین یلونهم» را به معنای پسران این پدران و «ثم الذین یلونهم» را نوه‌های این پدران گرفته‌اند و برخی به معنای کسانی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) را دیدند و کسانی‌که گروه اول را دیدند و کسانی که گروه دوم را دیدند، گرفته‌اند؛ و... . هرکدام از این اقوال که بگیریم سه قرن از 300 سال کمتر می‌شود.
3. خیر و شر سه معنا دارد. (خیر در عقیده، خیر در اجتماع، خیر در دین‌داری) و هر یک در این‌جا محتمل است و هر کدام را که بگیریم بر خلاف نص صریح قرآن و سنت و تاریخ است. زیرا صحابه به‌صورت عام و همگانی تحت هیچ کدام از معانی خیر قرار نمی‌گیرند.
4. علاوه بر این‌که این حدیث با قرآن[2] و روایات[3] و تاریخ نمی‌سازد؛ روایاتی وجود دارد که دلالت بر نکوهش اصحاب و قرن اول دارد. حال باید کدامین حدیث را قبول کرد؟!
آیت‌الله سبحانی (دامت‌برکاته) تأکید می‌نماید: این مسئله خود بدعتی است که باعث تخریب قبور ائمه (علیهم‌السلام) و اعمال خرابکارانه دیگری شد که خود جای تأسف دارد.[4]

پی‌نوشت:
[1]. بخاري، محمّد بن اسماعيل (م 256)، الجامع المسند الصحيح المختصر من أمور رسول‌الله صلّي الله عليه وسلّم وسننه و أيامه، تحقيق: محمد زهير بن ناصر، دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422هـ. ق، ج3، ص171.
[2]. سوره مائده، آیه 54.
[3]. ابن اثیر، ابوالسعادات، جامع الأصول من أحاديث الرسول، بی‌جا، بی‌تا، ج10، ش‌ح7998
[4]. سبحانی، جعفر، البدعة مفهومها حدها وآثارها، چاپ اول، بیروت، دار الوضاء، 1419 ق، ص 43-54.