بررسی حکم تجویز ربا در بهائیت
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از جمله احکامی که حسینعلیبهاء در باب معاملات و مسائل اقتصادی بیان کرده، حلال کردن مسئلهی «رِبا» است. حسینعلیبهاء در کتاب گنجینهی احکام و حدود در مورد موضوع ربا چنین آورده است: «اکثری از ناس محتاج به این فَقَره مشاهده میشوند، چه اگر رِبحی (سودی) در میان نباشد، اُمُور مُعطَل و مُعَوق خواهد ماند، لِذا فَضلاً عَلی العِباد ربا مثل معاملات دیگر که ما بین ناس (مردم) متداول است قرار فرمودیم؛ یعنی رِبح نقود حین سود اموال نقدی، در این هنگام که این حکم مُبیّن از سَماءِ مشیت نازل شد، حلال طیب و طاهر است تا اهل أرض به کمال روح و ریحان و فَرَح و اِنبساط به ذِکر محبوب عالمیان مشغول باشد».[1]
رهبر بهائیان که ادعا دارد دلیل حقانیت مَسلَکَش نفوذ در میان مردم است، چه خوب است که مردم را به اِحسان، نیکوکاری، هَمدلی و همکاری با قشر کمدرآمد در قالب قرضالحسنه تشویق کند، نه اینکه با صدور حکمی، موجب اِجحاف و ظلم به قِشر مُستضعف و کمدرآمد جامعه و فساد اخلاقی و اقتصادی گردد زیرا:
اولاً: رِبا مانع از احسان، تعاون، همدردی و ابراز عواطف انسانی، نوع دوستی و انجام کار خیر میشود؛ چنانچه امام باقر (علیهالسلام) میفرماید: «إنما حَرَّم الله عَزَّوجَل الرِبا لِئلا یذهب المَعروف [2]؛ خداوند رِبا را حرام کرد تا کار خیر (قرضالحسنه) از بین نرود». چون اگر ربا حرام نباشد، برخی به اُمید رِباخواری، قرض نمیدهند و اموالشان را نگه میدارند و قرضالحسنه از صَحنهی اقتصاد خارج میگردد، ولی اگر در جامعه ربا دهندهای نباشد، پولها به طرف قرضالحسنه هدایت میشوند.
ثانیاً: رِبا موجب رُکُود اقتصادی، مانع جریان پول در مسیر تولید و تجارت میشود و معاملات ترک میشود؛ زیرا در معاملات، احتمال ضرر وجود دارد، ولی سود رِبا تضمین شده است. امام صادق (علیهالسلام) میفرمایند: «لَو کانَ الرِبا حَلالاً لَتَرَکَ الناس التجارات و ما یَحتاجونَ إلیه [3]؛ اگر ربا حلال بود هر آئینه مردم، معاملات و داد و سِتدهای مورد نیازشان را ترک میکردند. و روشن است در جامعهای که اقتصاد آن بر داد و سِتد استوار است، اگر معاملات و داد و سِتد در آن ترک شود، اختلال اقتصادی به وجود خواهد آمد.
ثالثاً: ربا موجب تشدید اخلاف طبقاتی میشود؛ زیرا در نظام ربوی، تمام زیانها بر دوش رِبا گیرنده است و رِبا دهنده علاوه بر محفوظ بودن سرمایهاش، سود آن را نیز خواهد داشت و با رِباخواری، قویتر میشود.
رابعاً: رباخواری، باعث فساد اقتصادی میشود؛ زیرا با شیوع رِباخواری سرمایهها در مسیر ناسالم قرار میگیرند و پایههای اقتصاد که اساس اجتماعاند متزلزل و فاسد میشود و ظلم اقتصادی در جامعه نهادینه میگردد.
حاصل سخن آنکه، رِبا از آفات خطرناک جامعههای بشری است که در دو جهت اخلاق و اقتصاد اثر ناگوار مستقیم دارد، از اینرو در شرع حیاتبخش اسلام، ربا مورد نفرین و نفرت قرار گرفته و رباخوار از هرگونه عنایت و رَأفت الهی دورمانده است و عمل او مساوی با اعلان جنگ با خدا و رسول است. همانطور که خداوند در قرآن فرموده است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنينَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُسُ أَمْوالِکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ [بقره/ 279-278] ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و اگر مؤمن هستید، آنچه را از ربا [بر عهده مردم] باقی مانده، رها کنید. حال اگر نکنید، باید بدانید که در حقیقت اعلان جنگ با خدا و رسول کردهاید، و اگر توبه کنید اصل سرمایهتان حلال است، نه ظلم کردهاید و نه به شما ظلمی شده است».
پینوشت:
[1]. عبدالحسین آیتی، گنجینهی احکام و حدود، بیجا، مؤسسهی ملّی مطبوعات امری، سوم، 128 بدیع، ص 161.
[2]. محمدباقر مجلسی (علّامه مجلسی)، بحارالأنوار، بیروت: مؤسسهی الوفاء، 1404 ق، ج 100، ص 120.
[3]. شیخ صَدوق، من لایحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعهی مدرسین، 1413 ق، ج 3، ص 567.
افزودن نظر جدید