پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در دین اسلام احکام خاصی برای کودک وضع شده است که برخی جنبه سلبی و برخی دیگر جنبه ایجابی دارند. در جنبه سلبی بنا بر نظر مشهور می‌توان به عدم صحت معامله کودک[1] و در جنبه ایجابی می‌توان به لزوم وجود قیم در امور مالیه و غیر آن اشاره کرد. اسلام به علت جهان شمول بودن و عدم محدودیت، برای تمامی افعال مکلفین احکامی را ارائه کرده است که این احکام در سنی که از آن به سن تکلیف یا سن بلوغ شرعی تعبیر می‌شود، بر فرد مکلف واجب می‌شود. برخی از این احکام تصرف در اموال، وجوب نماز و... می‌باشند. در این بحث در پی تحدید موضوع بلوغ یا احکام آن نیستیم ولی بنابر اشکالاتی که یکی از علمای اهل تسنن به اسلام امیرالمومنین (علیه السلام) در سنین کودکی کرده ناچار به بیان این مقدمه کوتاه شدیم. در کتاب العثمانیه نوشته ابوعثمان عمرو بن بحرين محبوب، معروف به جاحظ که در سال 150 قمری در شهر بصره به دنيا آمده است،[2] مطالبی در همین مورد بیان شده که به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
در ابتدا لازم است توضیحی در مورد عنوان کتب ارائه کنیم. عثمانیه یا عثمانی مذهب‌ها که در دوران ما کمتر از آنها نامی برده می‌شود اولین انشعاب عمیق در بین مسلمانان بودند که بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام بنیان کار آنها نهاده شد. در آن دوران حساس تاریخی اولین بحث و اختلاف کلامی که در بین مسلمانان پررنگ جلوه کرد، بحث جانشینی رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. در نهایت و با تمام اشارات و تصریحات پیامبر اکرم، مفضول بر فاضل مقدم گشت و این چرخه تا زمان خلیفه سوم ادامه پیدا کرد.
در عهد خلیفه سوم، به علت عدم پایبندی وی به ضوابط اسلامی،[3] مردم بلاد اسلامی علیه حکومت مرکزی قیام کردند که بررسی عوامل، آثار و مطالب پیرامون آن نیاز به نوشته ای جداگانه دارد. در هر صورت، این قیام به قتل عثمان منجر شد و بعد از قتل عثمان، همانان که در قتل وی شریک بودند به خونخواهیش مبادرت کردند. از جمله این افراد می‌توان به معاویه، عایشه و... اشاره کرد. نتیجه این خونخواهی در زمان خلافت ظاهری امیرالمومنین (علیه السلام) برپاشدن دو جنگ بزرگ جمل و صفین بود. در تاریخ شعار این خونخواهان یا لثارات العثمان بود و به آنها عثمانی مذهب گفته می‌شد. البته یکی از شاخصه‌های این گروه خونخواهی خلیفه سوم بود که اشاره به سایر شاخصه‌های این گروه نیازمند نوشته مجزا است. با ذکر این مقدمه کوتاه مراد نویسنده از عنوان کتاب روشن شد. وی در این کتاب در صدد تبیین عقاید این گروه از مسلمانان است.
در مقابل این گروه یعنی شیعیان عثمان، شیعیان علی (علیه السلام) شکل گرفتند که این شیعیان، از لحاظ اعتقادی با شیعیان فعلی تفاوت هایی دارند که در این مجال پرداختن به آن میسر نیست. در هر صورت چنانچه گفتیم، این انشقاق اولین انشقاق عمیق و اساسی در بین مسلمانان است که تاکنون نیز ادامه پیدا کرده که عمده منشأ اختلافات کنونی جهان اسلام به خاطر همان خشت کجی است که در ابتدا گذاشته شده بود.

پی‌نوشت:
[1]. المبسوط في فقه الإمامية، ج‌2، ص: 163‌: و لا يصح بيع الصبي و شراؤه أذن له الولي أو لم يأذن.
[2]. در مورد احوال وی برای نمونه ر.ک: تاريخ بغداد ج12، ص 212 و وفيات الأعيان ابن خلكان، ج3، ص470 و سایر مصادر.
[3]. چنانچه در روز شورا مقرر گردید، خلیفه سوم ملزم به رعایت احکام قرآن کریم، سنت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم و سنت شیخین شد. به نظر ما دو مورد اول جزء احکام اسلامی و مورد آخر جزء قوانین بود چرا که سنت شیخین ریشه در بدعت داشت و به صلاحدید خلفاء وضع شده و به صورت قانون در آمده بود. خلیفه سوم چنانچه در کتب تفصیلی به آن پرداخته شده، هر سه رکن زیر پا گذاشت و به هیچ یک از اینها عمل نکرد.