پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مقامات سعودی توضیح دهند که چرا ابتدا مسیری را برای تردد حجاج اعلام و بعد از این که حاجیان در آن مسیر قرار گرفتند، آن را مسدود و زائران را در یک تله انسانی گرفتار کردند؟ حج امسال را بی‌گمان باید «غم انگیزترین حج تاریخ اسلام» خواند. ابتدا جرثقیلی غول‌پیکر در مسجد الحرام سقوط کرد و سپس فاجعه منا رخ داد تا هزاران زائر در این دو حادثه عجیب، کشته و مجروح شوند. از روز پنج‌شنبه که منا، شاهد مرگ دلخراش حاجیان بود، مقامات سعودی در صدد توجیه این حادثه هستند و بی آن که حتی عذرخواهی هم بکنند، می‌کوشند از خود سلب مسؤولیت کنند. سخنگوی وزارت کشور عربستان، گرمای هوا و خستگی حجاح را عامل این قتل عام دانسته و مدعی شده است که حرکت بعضی از حجاج در مسیر معکوس و برخورد دو گروه از حجاج در یک تقاطع، علت ازدحام جمعیت و حادثه در صحرای منا بود.
کاملاً مشخص است که این سخنان چیزی جز فرار از مسؤولیت و توجیه فاجعه نیست: مگر جز این است که هوای عربستان همیشه گرم است و حتی ماه‌ها و فصل‌هایی گرم‌تر از این هم در این کشور وجود دارد؟ پس چگونه می‌توان فاجعه را به گرمی هوا نسبت داد؟ یا مگر خستگی حجاج که عمدتاً سالخورده هستند، چیز جدید و عجیبی است؟ حرکت در مسیر معکوس هم ادعایی کاملاً کذب است چرا که حادثه در ابتدای روز رخ داده و همه در حال حرکت به یک سمت بوده‌اند. اگر حرکت معکوسی هم رخ داده، در حین فاجعه بوده است که هر کسی به طور طبیعی در صدد فرار از مهلکه بوده است. وانگهی مگر مسئولیت هدایت حرکت کاروان‌های حجاح با سعودی‌ها نیست؟ پس چگونه می‌توانند ادعای برخورد دو گروه از حجاج در یک تقاطع را بهانه کنند؟ آنها مگر در منا، مسئولیتی جز مدیریت حرکت‌ها را دارند؟ کسانی که به حج رفته‌اند می‌دانند که تمام حرکت‌ها و مسیرها به ویژه در منا که بزرگترین تجمع حجاج در آن صورت می‌گیرد، تحت دستور، هماهنگی و کنترل مسئولان امنیتی سعودی‌هاست و این‌گونه نیست که هر کاروانی بتواند در هر مسیر و در هر ساعتی که خواست حرکت کند، بلکه تمام مسیرها کاملاً مشخص و زمان بندی شده است و الّا هر ساله باید هزاران نفر در ازدحام جمعیت کشته و مجروح شوند.
حتی در صورت بروز مشکلاتی مانند تردد خارج از قاعده یک کاروان، سیستم‌های کنترل جمعیت، که با دوربین‌ها و تجهیزات بسیار پیشرفته رایانه‌ای در اختیار سعودی‌هاست و نیز تصاویر هوایی آنلاین این امکان را به مسئولان برگزاری مراسم رمی جمرات می‌دهد که بتوانند ازدحام را کنترل کنند و مثلاً اگر در نقطه‌ای ازدحام نامتعارف دیدند، با گشودن راه‌های خروج یا جلوگیری از ورود کاروان‌های جدید به آن مسیر و هدایت افراد به مسیرهای دیگر، ترافیک انسانی را کنترل کنند کما این که همیشه هم این طور بوده است. نکته مهم و کلیدی ماجرا این است که نیروهای امنیتی سعودی، در اقدامی بسیار تأمل برانگیز، مسیر پیش‌بینی شده حجاج در خیابان 204 که عمده زائران تردد کننده در آن را ایرانی‌ها، هندی‌ها، آفریقایی‌ها و پاکستانی‌ها تشکیل می دادند، بستند و صدها هزار نفر را در یک معبر محدود، تحت فشار و تنش گذاشتند. هر چه غیر عمد باشد، بستن مسیر پیش بینی شده‌ای که قبلاً به حجاج گفته بودند از آنجا حرکت کنند، اقدامی کاملاً عمدی بوده است که توسط خود سعودی‌ها صورت گرفت و آنقدر این انسداد را ادامه دادند که جمعیت متراکم‌تر و متراکم‌تر شد و فاجعه رخ داد.
مقامات سعودی باید به جای فرافکنی و انداختن تقصیر به گردن هوا و خستگی حجاج و ... توضیح دهند چرا ابتدا مسیری را برای تردد حجاج اعلام کردند و بعد از این که حاجیان در آن مسیر قرار گرفتند، آن را مسدود و زائران را در یک تله انسانی گرفتار کردند؟ مگر حاجیان که در آن سرزمین غریب هستند، جز مسیرهای تعریف شده توسط سعودی‌ها، راه دیگری را بلد بودند یا رفتند؟ سعودی‌ها در حالی مسیر را مسدود کردند و «راه باز» را به یک «تنور داغ و کشنده» تبدیل کردند که می‌دانستند عواقب این کار چیزی جز مرگ دلخراش حاجیان نیست؛ اما این کار را انجام دادند.[1]
پی‌نوشت:
[1]. سایت خبری تحلیلی عصر ایران، 1394/7/3، کد خبر: 419211