بررسی آیه وزارت از کتب اهلسنت
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در سوره طه از زبان حضرت موسی میخوانیم «وَاجْعَلْ لِي وَزِيراً مِنْ أَهْلِي هَارُونَ أَخِي اشْدُدْ بِهِ أَزْری[طه/29-31] خدایا وزیری از خاندانم برایم قرار بده، برادرم هارون را، به وسیلهی او پشتم را محکم کن.»
در ذیل این آیه شریفه روایات گوناگونی در منابع معتبر اهلسنت دیده میشود و همگی آنها حکایت از این دارد که پیامبر اسلام برای پیشبرد اهداف رسالت خود همین خواسته حضرت موسی را از خداوند تقاضا کرد با این تفاوت که به جای نام هارون، نام حضرت علی(علیه السلام) را گذاشت، از جمله این روایات عبارتند از:
در کتاب شواهد التنزیل از حذیفه بن اسید اینطور نقل شده که پیامبر دست امیرمؤمنان علی بن ابیطالب (علیه السلام) را گرفت و فرمود: «أبشر و أبشر، إن موسی دعا ربه أن یجعل له وزیراً ... و إنی ادعوا ربی أن یجعل لی وزیراً من أهلی...[1] بشارت باد بر تو، بشارت باد بر تو ای علی، موسی از خداوند تقاضا کرد که برای او وزیری از خاندانش هارون را قرار دهد و من از پروردگارم خواستهام که وزیری برای من از خاندانم قرار دهد علی برادرم را، خداوندا به وسیله او پشت من را محکم کن و او را در کار من شریک فرما». پس منظور از شرکت در کار پیامبر شرکت در نبوت نیست بلکه شرکت در امر رهبری مردم بعد از خود است.
باز در همین کتاب از انس بن مالک حدیثی نقل شده که اشاره به داستان موسی نیست، ولی مسئله خلافت و وزارت در آن مطرح است، او میگوید از پیامبر شنیدم که فرمود: «إن خلیلی و وزیری و خلیفتی فی أهلی و خیر من أترک بعدی، ینجز موعودی و ...[2] یعنی دوستم و وزیرم و جانشینم در خاندانم و بهترین کسی که او را بعد از خود میگذارم که وعدههای مرا وفا میکند و دین مرا ادا مینماید، علی بن ابیطالب است.»
البته این حدیث با تفاوتی مختصر از سلمان فارسی و ابن عباس و اسماء بنت عمیس نقل شده است و در اول حدیث عبارت «یا احمد قد اوتیت ما سألت[3] ای احمد آنچه را از خدا میخواستی به تو داده شده، آمده است.»
در کتاب تفسیر فخر رازی این حدیث به شکل مبسوطتری از ابوذر غفاری از رسول خدا نقل میکند تا آنجا که میگوید: «در هنگامی که علی (علیه السلام) انگشتر خود را به سائل داد و پیامبر این صحنه را مشاهده کرد عرضه داشت خداوندا، برادرم موسی از تو تقاضا کرد که سینهام را گشاده کن ... وزیری از خاندانم برای من قرار ده ... خداوندا، من محمد، پیامبر و برگزیدهی توام، سینهام را گشاده فرما و کار را بر من آسان ساز و از خاندانم علی (علیه السلام) را وزیر من گردان، پشتم را به وسیلهی او قوی و محکم کن، بعد ابوذر میگوید هنوز دعای پیامبر پایان نیافته بود که جبرئیل نازل شد و آیه «إنما ولیکم الله و رسوله ...» را برای پیامبر نازل کرد.»[4] ناگفته نماند که برخی از مغرضین سعی دارند که شرکت در کار پیامبر را به معنی امر به معروف و ارشاد تفسیر کنند[5] در حالی که نیک هویدا است که این وظیفهی همه مسلمانان است و نیاز به تعیین وزیر از سوی خدا ندارد.
پینوشت:
[1]. شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، بیروت، دارالفکر، (1423 هـ 2002 م) ج 1 ص 368 حدیث 510.
[2]. همان، ج 1 ص 376 حدیث 516.
[3]. ملحقات احقاق الحق، مرعشی نجفی،ناشر مکتبة آیت الله مرعشی نجفی، ستاره، قم (1428 ق 2007 م) ج2 ص128.
[4]. تفسیر کبیر رازی، فخر رازی، بیروت: دار الفکر، (1423 هـ 2002 م) (ذیل آیه 55 مائده) ج12، ص26.
[5]. روح المعانی، آلوسی بغدادی، دار احیاء التراث العربی (1420 هـ 1999 م)، ج16، ص185.
افزودن نظر جدید