پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از شبهاتی که پیروان وهابیت به شیعیان وارد می‌کنند این شبهه می‌باشد که سیدنا حسین -رضی الله عنه- کشته شد و به بهشت رفت، چرا شما شیعیان همه ساله این مراسمات عزاداری را تجدید و تکرار می‌‎کنید؟!

پاسخ

دلایل قرآنی برای مشروعیت برپایی مجالس عزاداری

- عزاداری، فریاد ستمدیدگان علیه ستمگران؛ خداوند متعال فریاد زدن به بدگویی را دوست ندارد، جز برای کسانی که مورد ظلم و ستم قرار گرفته‌اند. «لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ [نساء/148] خداوند دوست ندارد کسی با سخنان خود، بدی‌های دیگران را اظهار کند، مگر کسی که مورد ستم واقع شده باشد.» و چه ظلمی بزرگ‌تر از آنچه به فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) رفت؟ امام حسین (علیه السّلام) با وجود آنکه به دعوت کوفیان به سوی آنان حرکت کرده بود، اما مورد ظلم یزید و یزیدیان قرار گرفت و با شهادت آن حضرت خسارت و ظلم بزرگی بر پیکر امت اسلامی وارد شد که آثار شوم آن تا کنون نیز به چشم می‌خورد؛ حال آیا جامعه‌ی اسلامی بر اساس آیه‌ی بالا در برابر چنین ظلم ناگواری که به فرزند نازنین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روا داشته شد فریاد بر نیاورد و با برگزاری مجالس عزا به بیان آنچه بر اسلام رفته نپردازد؟ به یقین فریاد‌ها و عزاداری‌هایی که در این راستا باشد از مصادیق «جهر من القول» است که خداوند متعال آن را دوست دارد.

- عزاداری و مودّت اهل‌بیت (علیهم السّلام)؛ قرآن کریم دوستی خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را بر امت اسلامی واجب دانسته و محبت آنان را پاداش زحمات طاقت‌فرسای آن حضرت در راه ابلاغ رسالت قرار داده است. «قُل لا أَسئَلُكُم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربى [شوری/23] بگو من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [اهل‌بیتم].» این آیه حکایت از ارزش‌ بالای رسالت آن حضرت و بزرگی پاداش مقرر برای آن حضرت دارد. بدیهی است کار بزرگ، پاداش بزرگ می‌طلبد و این آیه پاداش چنین رسالتی را مودت و دوستی با نزدیکان و اهل‌بیت آن حضرت قرار داده است. از نشانه‌های مهم دوستی آنان، هم‌دردی و هم‌دلی در سوگ و یا شادی آنان است که در روایات فراوانی بر این نکته تأکید شده است؛ چنان‌که امیرمؤمنان (علیه السّلام) می‌فرماید: «خداوند متعال ما را از میان بندگان خویش برگزید و برای ما پیروانی انتخاب نمود که همواره در شادی و غم ما شریکند و با مال و جان‌شان به یاری ما می‌شتابند، آنان از مایند و به سوی ما خواهند آمد.»[1] و یا در روایت دیگر امام رضا (علیه السّلام) به پسر شبیب فرمود: «ای پسر شبیب! اگر دوست داری در بهشت برین همنشین ما باشی، در غم و اندوه ما اندوهناک و در شادی ما شادمان باش و ولایت ما را بپذیر! چه آن‌که اگر کسی سنگی را دوست بدارد روز قیامت با آن محشور می‌گردد.»[2] از این رو، مودت اهل‌بیت (علیه السّلام) که همانا پاداش ابلاغ رسالت خاتم پیامبران است طلب می‌کند تا با گفتار و کردار، اشک و اندوه، مرثیه‌سرایی و لعن و نفرین بر قاتلان آنان در سوگ آن عزیزان اندوهناک بوده و به یادآوری ویژگی‌ها و خصلت‌های الهی شهیدان بپردازیم و بی‌تردید برپایی چنین مجالس و عزاداری‌هایی جز بیان حقایق چیز دیگری نخواهد بود.

- عزاداری و بزرگداشت از شعائر الهی؛ گرچه پیش‌تر، مطالبی را پیرامون شعائر الهی بیان داشتیم ولی با این وجود تعظیم و بزرگداشت شعائر الهی از دستورات اساسی دین اسلام است: «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ [حج/32] هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد، این کار نشانه‌ تقوای دلهاست.» شعائر اسلامی، مکان‌ها و نشان‌هایی می‌باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می‌اندازد. برای نمونه، صفا و مروه و حتی در آیه‌ای از قرآن کریم شترهای فربهی که برای قربانی در حج برده می‌شوند به عنوان مصادیقی از یادآورندگان خدا یاد شده است. شعائر اسلامی منحصر به موارد تصریح شده در قرآن نیست. بلکه هر مکان و علامتی که برای عبادت باشد و انسان را به یاد خدا اندازد، جزء شعائر اسلامی است، اما برخی از آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، همچون نماز، روزه، حج، زکات، اذان، اقامه و... که نشانه‌ی مسلمانی است و مسلمانان برای محور آن گرد آمده و از گمراهی و ضلالت مصون می‌مانند. از این رو، می‌توان گفت اگر صفا، مروه، شتر‌های قربانی و... می‌تواند از شعائر الهی به شمار رود، مجالس عزای سیدالشهداء (علیه السّلام) که یادآور حماسه‌های آن حضرت به عنوان حیات مجدد اسلام و دوام دین مبین است می‌تواند از مهم‌ترین شعائر الهی باشد. برپایی مجالس امام حسین (علیه السّلام) روحیه‌ی عبادت، ایثار، اقدام برای امر به معروف و نهی از منکر بیش از پیش در میان دوست‌داران و عزاداران آن حضرت افزایش می‌یابد. همچنین با برپایی مجالس عزای سیدالشهداء (علیه السّلام) شکوه و عظمت تجمع شیعه و سنی در برابر دشمنان به نمایش گذارده می‌شود و ظلم‌ستیزی و استکبار‌ستیزی به نقطه اوج خود می‌رسد. به همین جهت در روایات اهل‌بیت (علیهم السّلام) جهت برپایی مجالس آن حضرت سفارشات بسیاری وارد و ثواب فراوانی بر آن مترتب گشته است، زیرا بیشترین تأثیر را در حمایت فرد و اصلاح جامعه دارد.

- اظهار محبت و اعلام همدردی با اهل‌بیت (علیهم السّلام)؛ تجدید عزاداری، نوعی اظهار محبت و ارادت به ساحت مقدس اهل‌بیت (علیهم السّلام) و اظهار همدردی با صاحب عزای اصلی حضرت حجة بن الحسن المهدی (ارواحنا فداه) است. علامه‌ی مجلسی در کتاب شریف بحارالانوار بابی تحت عنوان «استحباب گریه بر امام حسین (علیه السّلام)» گشوده و در آن حدود 20 روایت در این‌باره آورده شده که برای نمونه به سه مورد آن اشاره می‌شود.

ریّان بن شبیب گوید: «در نخستین روز ماه محرّم به محضر امام هشتم (علیه السّلام) رسیدم، به من فرمود: «... ای پسر شبیب اگر می‌خواهی در درجات عالی بهشت با ما باشی، در حزن ما اندوهگین و در شادی ما مسرور باش و بر تو باد ولایت و دوستی ما که هر کس در این جهان به سنگی مهر ورزد، خداوند او را در قیامت با همان محشور خواهد ساخت.»[3] اظهار سوگ و سرور در غم و شادی آن بزرگواران، از مصادیق بارز «احیای امر» و زنده داشتن نام و یاد و مرام آنان است. امام هشتم (علیه السّلام) فرمود: «هر کس مصائب ما خاندان را یادآور شود و به خاطر آنچه بر ما وارد شده بگرید، روز قیامت در مقاماتی که خواهیم داشت همراه ما خواهد بود و هر که با یادآوری مصائب ما بگرید و دیگران را بگریاند، دیدگان وی در روزی که چشم‌ها می‌گریند نخواهد گریست. هر که در مجلسی بنشیند که در آن امر ما احیا می‌شود، قلبش در روزی که دل‌ها در آن روز می‌میرند، نخواهد مرد.»[4] و یا شیخ صدوق در کتاب ارزشمند خود روایت کرده که بکر بن محمد ازدی گوید: «امام صادق (علیه السّلام) از من پرسید آیا به دور هم می‌نشینید و از ما یاد می‌کنید؟ عرض کردم: آری، فدایت گردم! حضرت فرمود: به راستی من اینگونه مجالس را دوست دارم، بر شما باد که یاد و خاطره ما را زنده نگه دارید، زیرا کسی که از ما یاد کند و یا اگر از ما نزد او نامی برده شود به اندازه بال مگسی اشک بریزد، خداوند همه گناهان او را گرچه از کف روی دریا افزون باشد، می‌آمرزد.»[5] همان‌گونه که در روایات ملاحظه می‌شود برگزاری مجالس عزاداری و گریه و اشک ریختن در ماتم سرور شهیدان مورد رضایت و تأیید و دستور امام (علیه السّلام) و امری پسندیده و راجح است؛ زیرا آثاری همانند حشر با اهل‌بیت (علیهم السّلام) هم درجه بودن با آنان و بخشش گناهان مواردی است که تنها در این روایات به آنها اشاره شده است.

پی‌نوشت:

[1]. الخصال، شیخ صدوق، دار الرضی، قم، 635
[2]. الأمالی، شیخ صدوق، مؤسسه البعثة، قم، ص 193.
[3]. الأمالی، شیخ صدوق، مؤسسه البعثة، قم، ص 667.
[4]. الأمالی، شیخ صدوق، مؤسسه البعثة، قم، ص 121.
[5]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، شیخ صدوق، دار الرضی، قم، ص 187.