پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ البانی از بزرگان حدیث وهابیت،‌ از جمله کسانی است که در تألیفات مختلف خود به بررسی سندی روایات اهل سنت پرداخته است. اما متأسفانه تعصب وی به مبانی فکری وهابیت سبب شده است که در کار خود منصفانه عمل ننماید. در ادامه نمونه‌ای از بررسی سندی یکی از فضایل مولا علی (علیه السلام) را که توسط وی انجام شده است،‌ بیان می‌کنیم. حدیث مناجات خداوند با مولا علی (علیه السلام)،‌ به سند صحیح در منابع مختلف اهل سنّت خصوصا در سنن ترمذی چنین آمده است: «حدثنا علی بن المنذر الكوفی، أخبرنا محمد بن فضیل، عن الأجلح، عن أبی الزبیر، عن جابر، قال: دعا رسول الله (صلی الله علیه وسلّم) علیاً یوم الطائف فانتجاه، فقال الناس: لقد طال نجواه مع ابن عمه، فقال رسول الله صلی الله علیه وسلّم: ما انتجیته ولكن الله انتجاه.[1] علی بن منذر كوفی برای ما حدیث نموده است كه محمد بن فضیل از اجلح از ابوزبیر از جابر روایت كرده است: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روز طائف علی (علیه السلام‌) را صدا نمود و با او نجوا نمود. مردم گفتند: نجوای رسول خدا (صلی الله علیه وآله) با پسر عمویش طولانی شد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: من با او نجوا ننمودم؛ بلكه خداوند سبحان با او نجوا نمود.»

البانی این حدیث را در زمره احادیث ضعیف ترمذی شمرده است ولی در مقام بیان وجه ضعف روایت، فقط به نقل حاشیه ترمذی بر این حدیث بسنده كرده،‌ می‌نویسد: «بأنه حسن غریب لا نعرفه إلا من حدیث الأجلح.[2] این حدیثی حسن و غریب است كه جز اجلح كسی دیگر آن را روایت نكرده است.» یعنی تنها غریب بودن روایت سبب تضعیف این روایت شده است. و این کار مخالف مبانی علمای حدیث بلکه خود وی می‎باشد، چرا که صرف غریب بودن روایت را در سایر روایات، سبب تضعیف ندانسته است.

چنانکه وی در کتابش به نام "إرواء الغلیل" عللی که حاكم سبب ضعف حدیثی در سنن ترمذی، دانسته را رد نموده، می‎نویسد: «وغایة ما أعلّ به علتان: الأولى تفرد قتیبة به أو وهمه فیه، والأخرى عنعنة یزید بن أبی حبیب، والجواب عن الأولى: أن قتیبة ثقة كما قال الحافظ، فلا یضرّ تفرّده كما هو مقرّر فی علم الحدیث.[3] نهایت چیزی كه می‌تواند موجب ضعف این روایت گردد دو علت است: اول، منفرد بودن قتیبه در نقل روایت و یا گمان وی در نقل. دوم: "عنعنه" بودن روایت از سوی یزید بن ابی حبیب. در حالی كه از مورد اول می‌توان این‌گونه پاسخ داد كه همانطور که حافظ گفته است، قتیبه شخصی ثقه بوده و در علم حدیث نیز ثابت گشته است كه منفرد بودن در نقل، ضرری به روایت وارد نمی‌سازد.» در مقام عمل هم، مثلا این روایت عایشه را که: «كان النبی إذا خرج من الخلاء؛ قال: غفرانَك.[4]» ترمذی نقل نموده و حاشیه زده است که: «هذا حدیث حسن غریب لا نعرفه إلا من حدیث إسرائیل عن یوسف بن أبی بردة.[5] این روایتی حسن و غریب است كه برای آن به جز روایت اسرائیل از یوسف بن ابوبرده روایتی دیگر در این باره نداریم.» ولی البانی این روایت را تصحیح نموده و گفته است: «صحیح.[6] این روایت صحیح است.»

مشاهده می‌شود که چطور،‌ آنجا که حدیثی به مزاجشان خوش نیامده است را به دلیلی رد می‌کنند، ولی آن دلیل جاهای دیگر سبب ردّ روایت نیست! بنابراین در مواردی که روایات مخالف مبانی فکری وهابیت، توسط البانی تضعیف می‎شود، و یا روایات موافقشان تصحیح می‌گردد،‌ نمی‌توان به کلام وی اعتماد نمود و بررسی وی را مطابق مبانی رجالی اهل سنّت دانست.

پی‌نوشت:

[1]. الترمذی، سنن الترمذی: ج5 ص303، بیروت: دار الفكر.
[2]. محمد ناصر الألبانی، ضعیف سنن الترمذی: ص502، بيروت: المكتب الإسلامي،‌ 1411 ه.ق.
[3]. الألبانی، إرواء الغلیل: ج3 ص29، بیروت: المكتب الإسلامی.
[4]. ترمذی، سنن ترمذی با حاشیه البانی : ج1 ص12، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
[5]. همان.
[6]. همان.