پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وهابیون هرگونه برگزاری جشن و عزاداری برای بزرگان دین را بدعت می‌دانند. ابن تیمیه در این‌باره می‌گوید: «جشن گرفتن به مناسبت ميلاد پيامبر را بدعت است، به اين دليل كه پيشينيان آن را انجام نداده‌‏اند، با آنكه مقتضى بوده و مانعى هم در كار نبوده است و اگر اين كار، خير محض يا پسنديده بود، گذشتگان از ما شايسته‌‏تر بودند كه انجام دهند، چون آنان رسول خدا را بيشتر دوست داشتند و از ما بيشتر او را تعظيم مى‌‏كردند و بر انجام كار نيك، حريص‌‏تر بودند».[1]

پاسخ:

مفهوم بدعت در لغت و اصطلاح، در قاموس قرآن درباره تعریف این کلمه آمده است که: «بدعت به معنای ايجاد ابتكارى است. بايد دانست هر ايجادى ابداع نيست بلكه إبداع آنست كه بدون سابقه و بدون پيروى از ديگران باشد».[2] اما در اصطلاح، بدعت چيزى است كه پديد آورده شود و در شريعت، اصلى كه بر آن دلالت كند نباشد، اما آن چه كه اصلى در شرع بر آن دلالت كند، شرعاً بدعت نيست، هر چند در لغت بدعت باشد.[3] ابن حجر عسقلانى، در توضيح «امور حادث» گفته است: «منظور، امور تازه و بى سابقه‏‌اى است كه اصل و ريشه‌‏اى در شرع ندارد و در فرهنگ دينى، بدعت خوانده مى‏‌شوند. اما آنچه ريشه در دين دارد، بدعت شمرده نمی‌شود. بنابراين بدعتگذارى در فضاى شرع، كارى ناپسند و حرام است».[4] طبق این تعریف،اگر كسى مبادرت به كارى بديع و بى‌سابقه كند، ولى آن را به دين ‏منسوب نكند، آن كار بدعت شمرده نمي‌شود. مانند صنايع و ورزش‌هاى جديد كه انسان با هدف رفاه و آسايش خود و فوايد ديگرى، آنها را به وجود آورده و اختراع كرده است. اين صنايع و ورزش‌ها گرچه در دوران پيامبر (صلَّى اللَّه عليه و آله و سلَّم) و حتى صحابه و تابعين نبوده است، اما چون به دين نسبت داده نشده و دينى شمرده ‏نمى‌‏شوند، بدعت نيستند.

اما دلائل مشروعیت برگزاری جشن و عزاداری برای پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)

برپايى مراسم برای بزرگان، ابراز محبّت به آن‌هاست. قرآن كريم، مسلمانان را به دوستى پيامبر گرامى و اهل بيت آن حضرت دعوت مى‏‌كند. «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى[شوری/23] (اى پيامبر)، بگو از شما پاداشى جز دوستى خويشاوندانم نمى‏‌خواهم.» شكّى نيست كه برگزارى مراسم گرامى‌‏داشت اولياى الهى، جلوه‏‌اى از عشق و علاقه مردم به آنان است كه از ديدگاه قرآن كريم مورد پذيرش است. برپايى مراسم، تعظيم پيامبر(صلی الله علیه و آله) است‏. قرآن، علاوه بر يارى رسول خدا، تجليل از مقام وى را نيز به عنوان معيار رستگارى و سعادت، معرّفى مى‏‌كند. «فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.[اعراف/157] آنان كه به پيامبر گرويدند و او را گرامى داشتند و ياريش نمودند و از روشنايى كه بر وى فرو فرستاده شد پيروى كردند، رستگارانند.» با توجه به این آیه، بخوبى معلوم مى‏‌شود كه گرامى داشت رسول خدا از ديدگاه اسلام، مطلوب و پسنديده است و برگزارى مراسمى كه خاطره شكوهمند پيامبر را هميشه زنده نگاه دارد و از مقام شامخ وى تمجيد نمايد، مورد خوشنودى خداوند است.

برپايى مراسم، تأسّى و پيروى از پروردگار است‏. خداوند در قرآن مجيد، به تجليل از پيامبر گرامى پرداخته، مى‌‏فرمايد: «وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ.[انشراح/4] آوازه تو را در جهان، بلند كرديم». با توجه به این آیه، خدا مى‏‌خواهد شكوه و جلال پيامبر در جهان گسترش يابد و خود نيز در لابلاى آيات قرآن، به تمجيد از وى برمى‏‌خيزد. ما نيز به پيروى از كتاب آسمانى خويش، با برگزارى جشن‌ها و عزاداری‌ها شكوهمند، از مقام والاى آن اسوه كمال و فضيلت، تجليل نموده و از اين طريق، مراتب تأسّى و پيروى خود را از پروردگار جهانيان، ابراز مى‏‌داريم. روشن است كه هدف مسلمانان از اين مراسم، جز بلندآوازه ساختن پيامبر گرامى چيز ديگرى نيست.[5]

پی‌نوشت:

[1]. ابن تیمیه، اقتضاء الصراط المستقيم مخالفة أصحاب الجحيم، ج 1، ص 276. دار النشر ، مطبعة السنة المحمدية، القاهرة، 1369. الطبعة الثانية، تحقيق محمد حامد الفقي
[2]. علی اکبر قرشی، قاموس قرآن ج 1 ص 171. ناشر، دار الكتب الاسلاميه‏، مكان چاپ، تهران‏، 1371.
[3]. ابن رجب حنبلی، جامع العلوم والحكم ص 160. چاپ هند.
[4]. ابن حجر عسقلانی، فتح الباري شرح صحيح البخاري ج 13، ص 253. دار النشر، دار المعرفة، بيروت، تحقيق، محب الدين الخطيب
[5]. رضا حسینی، خلاصه ای از کتاب شيعه پاسخ مي‌دهد، ص 151-152. نشر مشعر، مكان چاپ، تهران‏، سال چاپ، 1386.