پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وهّابیون به شیعیان این اشکال را وارد می‌کنند که چرا شیعیان به روی تربت سیدالشهداء (علیه السّلام) سجده می‌کنند؟ این کار، بدعت، حرام و شرک به خداوند متعال می‌باشد و به همین‌رو، نمازتان نیز باطل است.

پاسخ

چرایی سجده بر تربت سیدالشهداء (علیه السّلام)

و اما در این‌باره که اساسا مهر که معمولا امروزه شیعیان بر آن سجده می‌کنند چه جایگاهی نزد شیعیان داشته، علت استفاده از آن به هنگام سجده چه بوده، از چه زمانی و توسط چه کسی استفاده شده، باید گفت: «اولا شیعه به پیروی از روایات اهل‌بیت (علیه السّلام) که عِدل و قرین قرآن در حدیث ثقلین است،[1] تنها سجده بر زمین و آنچه از آن می‌روید را جایز دانسته و بر چیز‌های دیگر از جمله لباس، گلیم، فرش و... را جایز نمی‌دانند.» که از روایات انبوه در این‌باره به یک روایت بسنده می‌کنیم. هشام بن حکم گوید: «به امام صادق (علیه السّلام) عرض کردم سجده بر چه چیز‌هایی جایز است؟ حضرت فرمود: «سجده جایز نیست، مگر بر زمین و آنچه از آن می‌روید به جز خوردنی‌ها و پوشیدنی‌های آن». به حضرت عرض کردم: «فدایت شوم، دلیل آن چیست؟» فرمود: «زیرا سجده برای خداوند و تواضع در برابر اوست و به همین‌رو، سزاوار نیست بر خوراکی و پوشیدنی سجده شود؛ چرا که دنیاپرستان، بنده‌ی آن چیزی هستند که می‌خورند و می‌آشامند؛ امام کسی که برای خداوند بلند مرتبه سجده کند، نباید پیشانیش را بر چیزی نهد که دنیاپرستان از حیله‌های آن فریب خورده‌اند.»[2]

ثانیا هرگز شیعه سجده بر تربت حضرت سیدالشهداء (علیه السّلام) را واجب نمی‌داند، بلکه سجده بر آن تربت پاک و مقدس را مستحب مؤکّد و برگرفته از روایات خاندان پاک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌داند؛ مرحوم علامه امینی در این‌باره می‌فرماید: «ما از خاک محل شهادت امام حسین (علیه السّلام) قطعه‌هایی در اندازه‌های متفاوت ساخته و هنگام سجده، پیشانی بر آن می‌گذاریم؛ چنانکه مسروق بن اجدع، فقیه اهل‌سنت و شاگرد مکتب خلافت نیز قطعه‌ای از خاک مدینه را همیشه همراه خود (به سفر دریایی) می‌برد و بر آن سجده می‌کرد. آیا می‌شود گفت: دانشمند و فقیه اهل مدینه و آموزگار سنت نبوی بدعت‌گذار و کارش ناشایست بوده است؟»[3]

 گفتگو در مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) پیرامون «سجده‌گاه»

به گفتگویی دیگر که بین یکی از روحانیون شیعه در مدینه روی داده، اشاره می‌کنیم؛ وی می‌گوید: «در مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) روی سجاده‌ای حصیری نماز می‌خواندم، جوانی که کنارم قرآن می‌خواند، پس از نماز با تندی به من گفت: این چیست؟ چرا روی فرش سجده نمی‌کنی؟ گفتم: بر اساس روایاتی که در کتاب‌های شما آمده ما یقین داریم که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به روی سجاده‌ی حصیر نماز می‌خوانده، از سوی دیگر یقین داریم که آن حضرت روی فرش سجده نکرده و این فرش‌ها چند سالی بیش نیست که از مواد نفتی اختراع شده، پس صحت سجده بر حصیر یقینی و صحت سجده بر فرش مشکوک است. دستش را گذاشت روی فرش‌ها و با تندی بیشتر گفت: روی این فرش‌ها سجده کنید و راه مستقیم را بروید! راه ‌بهشت، راه مستقیم است. گفتم: آیا سجده بر حصیر که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر آن سجده می‌کرده غیر مستقیم است؟ او که نمی‌توانست بگوید کار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) غیر مستقیم است نگاهی به حصیر کرد و حرفی نزد. من از فرصت استفاده کرده و چند روایت از کتاب‌های خودشان که در لزوم سجده بر خاک آمده، خواندم و این باعث شد تا آن جوان، سر به زیر انداخته و به فکر فرو رود. به او گفتم: اکنون من پرسشی دارم. گفت: بپرس! گفتم: با وجود اینکه بخاری در کتاب خود از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که حضرت فرمود: «جعلت لی الأرض مسجدا و طهورا [4] زمین برای من محل سجده و تیمّم قرار داده شده»، شما چرا به روی فرش سجده می‌کنید و سجده روی زمین خودداری می‌کنید؟! گفت: فرش‌ها از زمین است و سجده بر آنها سجده بر زمین محسوب می‌شود و فرق نمی‌کند. گفتم: فرش زمین نیست و این فرش‌ها از نفت و پلاستیک درست شده و چنانچه مانند ما «شیعیان» بر حصیر یا بر سنگ‌های کف مسجد سجده کنید یقینا صحیح است. گفت: ما به فقه خود عمل می‌کنیم و من این چیز‌ها را نمی‌دانم. گفتم: همان‌گونه که شما فقه دارید ما نیز فقه داریم، با این تفاوت که فقه ما فقه اهل‌بیت رسول خداست؛ همان اهل‌بیتی که خود حضرت آنها را مرجع دینی معرفی کرده و مسلمانان را به آنها ارجاع داده، ولی شما فقه‌تان را از صحابه‌ای می‌گیرید که هرگز حضرت آن‌ها را به عنوان مرجع دینی معرفی نکرده است. آن جوان که بیشتر به فکر فرو رفته بود و حرفی نمی‌زد، من برایش دعا کرده و گفتم: خداوند همه‌ی ما را به راه راست هدایت کند و با او دست داده و خدا حافظی کردم.»

همو می‌گوید: «در مسجد النبی یک نفر از آن‌ها که دیده بود شیعیان برای خودداری از سجده بر روی فرش‌ها به قسمت‌هایی از مسجد رفته‌اند که از سنگ است و در آن‌جا به نماز می‌ایستند به من گفت: مگر در بهشت در آن‌جاست؟ چرا ایرانی‌ها برای نماز در آن‌جا جمع می‌شوند؟ گفتم: اولا تنها ایرانی‌ها آن‌جا نمی‌روند، بلکه همه‌ی شیعیان، طبق فقه و به فتوای فقها و علمایشان وظیفه دارند روی زمین سجده کنند، وگرنه نمازشان صحیح نیست؛ ثانیا شما هم باید روی جاهایی مانند آن‌که از سنگ یا زمین است سجده کنید، چرا که روایات متعددی در کتاب‌های روایی خود آورده‌اید که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به روی زمین سجده می‌کرده و یقینا این فرش‌ها زمین نیست و شما به دستور حضرت عمل نمی‌کنید، به علاوه این فرش‌ها زیر پای مردم کثیف شده و غیر بهداشتی است. در این هنگام من که تسبیح چوبی در دست داشتم به او گفتم من هرگز روی این فرش‌ها سجده نمی‌کنم و همیشه روی این تسبیح سجده می‌کنم شما هم روی این فرش‌ها سجده نکن! او خندید و گفت: من نمی‌دانم، فقط می‌دانم که در فقه ما سجده بر فرش مانعی ندارد و صحیح است. گفتم: اگر این فرش‌ها تر باشد، روی آن سجده می‌کنی؟ گفت: خیر می‌روم جایی که خشک باشد. گفتم: چرا جای دیگر می‌روی؟! مگر اینجا که تر است جهنّم است و آنجا که خشک است بهشت است؟ خندید و گفت: در فقه ما سجده بر چیز تر صحیح نیست. گفتم: در فقه ما هم سجده بر فرش صحیح نیست؛ به همین رو، شیعیان هم می‌روند روی سنگ و آنجا سجده می‌کنند. گفت: پس چرا بعضی از شیعیان روی فرش‌ها سجده می‌کنند؟ با لبخند گفتم: از ترس شما! او هم لبخندی زد و گفت: بنا بر حرف شما نماز ما که روی فرش سجده می‌کنیم باطل است؟ گفتم: از نظر فقهای ما بله، ولی از نظر فقهای خودتان خیر؛ همان‌گونه که بین مذاهب اربعه اهل‌تسنّن در فتاوا و مسائل فقهی اختلاف نظر هست، بین فقهای شیعه نیز در بعضی از مسائل اختلاف وجود دارد، و هر کس که بر اساس فتوای عالم مورد قبول خود عمل کند نمازش صحیح است. با این توضیح خوشحال شد و گفت: من از گروه تندرو نیستم، مالکی مذهب هستم و مایل بودم که چگونگی امر را بدانم که دانستم.»

پی‌نوشت:

[1]. صحیح مسلم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 4، ص 1873، ح 2406.
[2]. وسائل الشیعه، حر عاملی، مهر، قم، ج 5، ص 343، ح 1.
[3]. السجود علی التربة الحسینیة، شیخ امینی، المجمع العالمی لاهل البیت علیهم السّلام، قم، ص 66.
[4]. صحیح بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 1، ص 128، ح 328.