پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_در قرآن چند آیه وجود دارد که مشروعیت توسل را ثابت می‌کند، اما مخالفین توسل سعی در توجیه این آیات دارند.در این نوشته کوتاه به بررسی و نقد نظریه مخالفین درباره یکی از آیات می‌پردازیم

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ--اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‏اى براى تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد!  [1]

به عقیده شیعه این آیه از آیاتی است که مشروعیت توسل را ثابت می‌کند، به این بیان که: " وسيله" در اصل به معنى تقرب جستن و يا چيزى كه باعث تقرب به ديگرى از روى علاقه و رغبت مى‏شود ،مى‌‏باشد.

وسيله در آيه فوق معنى بسيار وسيعى دارد و هر كار و هر چيزى را كه باعث نزديك شدن به پيشگاه مقدس پروردگار مى‌‏شود، شامل مى‏‌گردد

مخالفین توسل می‌گویند:

1-باید دید که در کلمات امامان شیعه چه چیزی به عنوان وسیله معرفی شده است

در نهج البلاغه آمده است که:

أميرالمؤمنين علي(ع) در يكي از خطبه هاي نهج البلاغه در اين باره مي‌فرمايد: بهترين چيزي كه بوسيله آن مي توان به خدا نزديك شد ايمان به خدا و پيغمبرصل الله علیه و آله و جهاد در راه خدا و بر پاداشتن نماز و دادن زكات فريضه، روزه ماه رمضان و حج و عمره و صله رحم است كه انسان را از سقوط نجات مي‌دهد (نهج البلاغه: خ 110)

در این حدیث اسمی از توسل به بندگان نیست و توسل منحصر به ایمان به خدا و...است

2-وسیله در آیه به معنای جهاد است، یعنی ای اهل ایمان وسیله ای برای جهاد فراهم کنید

3- در آیه دیگر قرآن درباره نفی وسیله می‌فرماید:

أُولَـٰئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ ۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا [2]

اين آيه، لقمه را جويده و در دهان ما گذاشته است تا فریب نخوریم.

آيه واضح مي‌گوید :

(اى محمد) بگو: بخوانيد به جز الله آنانى را که گمان مى‌کنيد (کاره اى هستند). پس نمى‌توانند ضررى را از شما دفع کنند و نه حال شما را عوض کنند. آنانى که شما مى‌خوانيد، خودشان دنبال وسيله مي‌گردند. هر کدام که مقرب تر باشند [بيشتر دنبال وسيله اند] اميدوار به رحمت رب هستند و از عذاب رب مى‌ترسند.
آيه خیلی واضح، وسيله را معنى کرده است . شیعه مى‌گويد وسيلۀ ما حضرت محمد -صلى الله عليه وسلم- و حضرت على و امام رضا و.... علیهم السلام هستند. آيه مى‌گويد: آنها خودشان بيشتر دنبال وسيله هستند. وسيلۀ حضرت محمد -صلى الله عليه وسلم- چه بود؟ معلوم است عمل صالح ، صدقه ، جهاد ، امر به معروف .

پاسخ:

1-در پاسخ به استدلال کلام امام علی علیه السلام (که فرمود: بهترين چيزي كه بوسيله آن مي توان به خدا نزديك شد، ايمان به خدا و ...است) باید گفت که، از روشنترین مصادیق ایمان به خدا، عمل به دستورات قرآن است، در این صورت باید دید که قرآن توسل را قبول می‌کند یا نه؟

به دو آدرس زیر رجوع شود

http://www.adyannet.com/ar/node/8966

http://www.adyannet.com/news/12995

2-وسیله به معنای جهاد به تنهایی نیست

با کمی دقت در آیه به این نتیجه می‌رسیم که در آیه سه راه را قرآن بیان می‌کند و می‌فرماید با عمل به این سه امید است که رستگار شوید( قرآن با واو عاطفه سه راه به هم عطف کرده است، اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد! از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد! و وسيله‏اى براى تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد!) این به معنای آن است که تقوا، وسیله و جهاد همراه با هم می‌توانند عامل رستگاری باشند

با وجود واو عاطفه و شکل کلام نمی‌توان گفت که وسیله به معنای جهاد به تنهایی است، اگر وسیله به معنای جهاد به تنهایی بود باید قرآن این طوری می فرمود: وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ وسيلَةَ الجهاد—برای جهاد وسیله ای مهیا کنید

3-درباره آیه" أُولَـٰئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ..." باید گفت که: این آیه مساله توسل را رد نمی‌کند بلکه حتی طبق تفاسیر اهل سنت این آیه درباره ملائكه ، جن و انس كه مشركين معبودشان خوانده‌‏اند، می‌باشد، آیه می فرماید: این ها خودشان براى تقرب به درگاه پروردگار خود وسيله مى‏‌خواهند تا به او نزديك‏تر باشند [3 ]

دقت شود چیزی که مذموم است عبادت است، یعنی مشرکین یک انسان یا جن را عبادت کنند، اما شیعه در مساله توسل به اولیای الهی هیچ گاه اولیا را عبادت نمیکند

نتیجه:

یکی از آیاتی که به صراحت مساله توسل را تایید می‌کند، همین آیه است که: اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‏اى براى تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد!

منابع:

 [1 ] مائده آیه 35
 [2 ]اسراء آیه 57
 [3 ]الدر المنثور في تفسير المأثور،سیوطی، ج‏4، ص: 190، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، زمخشرى محمو د، ج‏2، ص: 673،الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ثعلبى نيشابور، ج‏6، ص: 108