پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اصطلاح کفر و کافر از واژگان پرکاربرد وهابیون است. آنان هرگاه عقاید مسلمانی را قبول نداشته باشند، به کفر و زندقه و ارتداد نسبت داده و او را نه تنها از اسلام خارج می‌کنند، بلکه از مشرکان جاهلیت نیز بدتر می‌دانند. این عمل باعث اختلاف و تشتّت فراوانی بین مسلمانان شده و سبب درگیری و قتل و غارت بین آنان گردیده است، از این رو جا دارد که واژۀ کفر و ضد آن؛ یعنی ایمان را به خوبی ریشه‌یابی کنیم.

ایمان در لغت و اصطلاح

خلیل بن احمد می‌گوید: ایمان یعنی تصدیق نمودن و مؤمن یعنی تصدیق کننده؛ و اصل آن از مادۀ « أمن » ضد خوف است.[1]

و در اصطلاح: ایمان به معنای تصدیق قلبی است با اقرار به زبان، ولی عمل جزء آن نیست، بلکه شرط کمال ایمان است. و آنچه که انسان را از جهنم نجات می‌دهد تصدیق توأم با عمل است. شاهد این مطلب که عمل جزء ایمان نیست آیات و روایات است:

1. خداوند متعال عمل صالح را عطف بر ایمان کرده است، آنجا که می‌فرماید: « إنّ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات ».[ بقره / 227 ] « همانا کسانی که ایمان آورده و عمل صالح به جای آورده‌اند ». و می‌دانیم که مقتضای عطف مغایرت بین معطوف و معطوف‌علیه است.

2. و نیز می‌فرماید: « و من یعمل من الصّالحات و هو مؤمن ».[ طه / 112 ] « و هر کس که عمل صالح انجام دهد در حالی که مؤمن است » که از این آیه نیز مغایرت بین عمل و ایمان در مفهوم استفاده می‌شود.

3. و نیز خداوند متعال می‌‌‌فرماید: « و إن طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فأصلحوا بینهما فإن بغت إحداهما علی الأخری فقاتلوا الّتی تبغی حتّی تفیء إلی أمر الله ».[ حجرات / 49 ] « و اگر دو طائفه از اهل ایمان به قتال و دشمنی برخیزند، شما مؤمنان درمیان آنان صلح برقرار کنید، و اگر یک قوم بر دیگری ظلم کرد با آن طائفه ظالم قتال کنید، تا به فرمان خدا باز آید ». مشاهده می‌نماییم که در این آیه خداوند مؤمن را بر گروه معصیت‌کار و ظالم و اطلاق کرده است.

4. و نیز می‌فرماید: « یا أیّها الّذین آمنوا اتّقوا الله و کونوا مع الصّادقین ».[ توبه / 119 ] « ای مؤمنین تقوا پیشه کرده و همراه با صادقین باشید ». در این آیه خداوند مؤمنین را به تقوا یعنی انجام واجبات و ترک محرمات امر نموده است.

5. بخاری به سند خود از رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل کرده که در روز خیبر فرمود: « به طور حتم پرچم را به دست کسی می‌سپارم که او خدا و رسول را دوست دارد و خداوند به دست او فتح و پیروزی قرار خواهد داد. عمر بن خطاب گفت: هیچ زمان به مانند آن‌ وقت امارت را دوست نداشتم. انتظار می‌کشیدم که پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) مرا صدا زند. رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) علی ابن ابی طالب ( علیه السّلام ) را خواست، آنگاه پرچم را به او داد و فرمود: پیش برو و به چیزی توجه نکن تا این که خداوند به دست تو فتح و پیروزی حاصل کند. علی ( علیه السّلام ) مقداری حرکت کرد، سپس متوقف شد و صدا زد: ای رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) تا کجا با آنان بجنگم؟ پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: با آنان قتال کن تا شهادت به وحدانیت خدا و نبوت من دهند. و اگر این چنین کردند خون‌ها و اموالشان محفوظ خواهد بود ».[2]

6. شیخ صدوق به سند صحیح از امام صادق ( علیه السّلام ) نقل می‌کند که فرمود: « شهادت به وحدانیت خدا و نبوت پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و اقرار به طاعت و معرفت امام کمتر چیزی است که انسان را به ایمان می‌رساند ».[3]

کفر در لغت و اصطلاح

کفر در لغت به معنای ستر و پوشاندن است. خداوند متعال می‌فرماید: « کمثل غیث أعجب الکفّار نباته ».[ حدید / 20 ] « در مثل مانند بارانی است که رویش آن بزرگتر را به تعجب وا می‌دارد ».

و در اصطلاح: کفر به معنای ایمان نیاوردن به چیزی است که از شأنش ایمان آوردن به آن است، مثل عدم ایمان به خدا و توحید و نبوت پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و روز قیامت است.

قاضی ایجی می‌گوید: « کفر خلاف ایمان است و آن نزد ما عبارت است از تصدیق نکردن پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در برخی از اموری که علم حاصل شده که از جانب پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رسیده است ».[4]

ابن میثم بحرانی می‌گوید: « کفر عبارت است از انکار صدق پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و انکار چیزی که علم داریم از جانب پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رسیده است ».[5]

فاضل مقداد نیز می‌گوید: « کفر در اصطلاح عبارت است از انکار چیزی که علم ضروری حاصل شده که از جانب پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است ».[6]

منابع:

[1].ترتیب العین، ص 56.
[2]. صحیح بخاری، ج 1، ص 10.
[3]. بحارالانوار، ج 66، ص 16.
[4]. المواقف، ص 388.
[5]. قواعد المرام، ص 171.
[6]. ارشاد الطالبین، ص 443.