پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وهابیون به دو دلیل توسل به اولیای الهی که از دنیا رفته اند و زیارت قبور را شرک می‌دانند

1-مرده نمی تواند صدای کسی را بشنود، به همین علت زیارت و توسل به او شرک محسوب می‌شود

2-در آیه ای از قرآن می‌فرماید که: وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ "و تو نمى‌‏توانى سخن خود را به گوش آنان كه در گور خفته‌‏اند برسانى!" [1 ]

پاسخ:

نکته اول:

اولا باید دقت کرد که معنای شرک چیست؟

آنچه شرك است

1- عبادت غير خداست.

قرآن مي‌‏فرمايد: وَ مَنْ يَدْعُ مَعَ اللّهِ إِلهاً آخَرَ. و هر كس معبود ديگرى را با خدا بخواند- و مسلّماً هيچ دليلى بر آن نخواهد داشت [2 ]

پس مراد از اين كه غير خدا را نخوانيد آن است كه غير خدا را به عنوان خداوند نخوانيد.

شیعه هیچ وقت ائمه را به عنوان خدا نمی‌داند

2- ايمان به قدرتي مستقل از قدرت خدا شرك است، ولي استمداد از قدرت‌ها با توجه به اينكه همه چيز را از خدا بداند مانعي ندارد. فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِ اللّهِ وَ أُبْرِئُ الاكْمَهَ وَ الابْرَصَ وَ أُحْيِ الْمَوْتي بِإِذْنِ اللّهِ‏ [3 ]

من نشانه‏اى از طرف پروردگار شما، برايتان آورده‏ام من از گِل، چيزى به شكل پرنده مى‌‏سازم سپس در آن مى‌‏دمم و به فرمان خدا، پرنده‏اى مى‏‌گردد. و به اذن خدا، كورِ مادرزاد و مبتلايان به برص [پيسى‏] را بهبودى مى‌‏بخشم

شیعه هیچ وقت برای ائمه قدرتی مستقل فرض نمی‌کند، چرا بعضی نا آگاهان خیال می‌کنند شیعه برای اهل بیت قدرتی مستقل و جدای از خدا فرض کرده است؟

نکته دوم:

از هیچ آیه و روایتی استفاده نمی‌شود که زیارت اهل قبور و توسل شرک باشد.

 درباره مشروعیت توسل در آیه ای می‌خوانیم که:

لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيماً [4 ]

و اگر اين مخالفان، هنگامى كه به خود ستم مى‏‌كردند (و فرمانهاى خدا را زير پا مى‌‏گذاردند)، به نزد تو مى‌‏آمدند و از خدا طلب آمرزش مى‏‌كردند و پيامبر هم براى آنها استغفار مى‏‌كرد خدا را توبه پذير و مهربان مى‏‌يافتند

با دقت در این آیه به این نتیجه می‌رسیم که: اگر توسل امری نامشروع بود، قرآن امر نمی‌کرد که برای بخشش گناه پیامبر را واسطه قرار دهید

البته وهابیون می‌گویند این آیات مربوط به زمان حیات پیامبر بوده است، پاسخ می‌دهیم که چه طور توسل به پیامبر در زمان حیات شرک نبوده است ولی به محضی که پیامبر از دنیا رفت این کار تبدیل به شرک شد. چه دلیلی بر شرک بودن توسل به اولیای الهی وجود دارد؟ نهایت حرفی که می‌شود زد این است که مرده صدای انسان را نمی‌فهمد پس توسل به او امری لغو است نه شرک

اگر ملاك آن است كه استغاثه به غير خدا شرك است و شرك حرام و قبيح است، پس فرقي بين زنده و مرده نيست، چون هر دو غير خدا هستند.

اگر مي‌‏گويند شرع توسل به زنده را جايز دانسته معنايش اين است كه شرع گاهي شرك را حلال دانسته‏

پس در زشت بودن شرك فرقي ميان توسل به زنده يا مرده نيست.

نکته دوم:

وهابیون به آیاتی برای شرک بودن توسل، استدلال می‌کنند

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّميعُ الْعَليمُ

 بگو: «آيا جز خدا چيزى را مى‏‌پرستيد كه مالك سود و زيان شما نيست؟! و خداوند، شنوا و داناست. [5 ]

وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجيبُ لَهُ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ هُمْ عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ

چه كسى گمراهتر است از آن كس كه غير خدا را مى‌‏خواند كه تا قيامت هم به او پاسخ نمى‏‌گويد و از خواندن آنها (كاملا) بى‏خبر است؟! (و صداى آنها را هيچ نمى‌‏شنود) [6 ]

اولا: این آیات در شان بت پرستان است و مساله توسل را نفی نمی‌کند

دلیل بر این گفتار:

در آیه اول کلمه"تعبدون--عبادت می‌کنند"به کار رفته، در مساله توسل، شیعه به هیچ عنوان اولیای الهی را عبادت نمی‌کند، چرا که خداست که فقط مستحق عبادت است. با مطالعه کتب زیارتی شیعیان این امر معلوم می‌شود که شیعه هیچ وقت ائمه را به عنوان خدا تصور نمیکند بلکه ائمه را به عنوان عبد خدا می‌شناسد" وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُهُ وَ أَنَّكَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ" [7 ]

اما درباره آیه دوم: با کمی دقت در آیه (آن كس كه غير خدا را مى‏‌خواند) معلوم می‌شود که این کلام مطلق است، هم شامل توسل به زنده می‌شود و هم مرده، در حالی که وهابیون توسل به زنده را قبول دارند، پس با توجه به اطلاق آیه نمی‌شود گفت آیه فقط نفی توسل از مرده می‌کند، پس وهابیون باید دنبال آیه دیگر باشند که توسل به مرده را به صراحت نفی کرده باشد. 

پس با توجه به اطلاق و کلی گویی آیه (آن كس كه غير خدا را مى‌‏خواند) ، نمی‌شود آیه را مقید( نفی توسل به مرده) کرد

ضمن این که همانطور که گفتیم این آیه در شان بت پرستان نازل شده است . همه مفسران پیشین اهل سنت اتفاق نظر دارند که این آیه در شان مشرکان و بت پرستان است

نظر علمای اهل سنت که در ذیل آیه گفتهاند: این آیه در شان مشرکان و بت پرستان است [8 ]

نکته سوم:

درباره آیه ای که وهابیون به آن استدلال می‌کنند" وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ "و تو نمى‌‏توانى سخن خود را به گوش آنان كه در گور خفته‌‏اند برسانى! "

پاسخ:

اولا: این آیه با توجه به آیات قبل که در مقام تشبیه هست (و نابينا و بينا هرگز برابر نيستند،و نه ظلمت‌ها و روشناي‌ها و...) در صدد بیان این است که انسان‌های کافر را به مرده تشبیه کند. یعنی ای پیامبر؛ همانگونه که هرگز نمی‌توانی حیات و روح را به اموات در قبور باز گردانی، هم چنین هرگز نمی‌توانی حیات ایمان را به افراد کافر که قلب آنان مرده و به ضلالت و عناد دچار گشته، باز گردانی.

در تفاسیر علمای اهل سنت در ذیل این آیه آمده است که منظور از این آیه تشبیه کفار به مرده است [ 9]

ثانیا: ما فرض می‌کنیم که منظور از آیه" و تو نمى‌‏توانى سخن خود را به گوش آنان كه در گور خفته‏‌اند برسانى! " این باشد که مردگان چیزی نمی‌فهمند ولی می‌گوییم : آيه مورد نظر درباره‏ مردگان منحرف و يا معمولى است و كارى به ارواح مقدسه‏ شهدا و اولياى خدا كه طبق آيه‏ى قرآن زنده هستند ندارد

 چرا که در قرآن آمده است که" وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ في‏ سَبيلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْياءٌ وَ لكِنْ لا تَشْعُرُونَ. و به آنها كه در راه خدا كشته مى‌‏شوند، مرده نگوييد! بلكه آنان زنده‌‏اند، ولى شما نمى‏‌فهميد [10 ]

ثالثا: : چگونه قرآن مى‌‏فرماید: تو نمى‌‏توانى صداى خود را به گوش مردگان برسانى؟ با اينكه در حديث معروفى آمده است كه پيامبر صل الله علیه و آله در روز جنگ بدر دستور داد اجساد كفار را بعد از پايان جنگ در چاهى بيفكنند، سپس آنها را صدا زد و فرمود:

هل وجدتم ما وعد اللَّه و رسوله حقا؟ فانى وجدت ما وعدنى اللَّه حقا!:

آيا شما آنچه را كه خدا و رسولش وعده داده بود به حق يافتيد؟ من كه آنچه را خداوند به من وعده داده بود به حق يافتم".

در اينجا عمر اعتراض كرد و گفت اى رسول خدا! چگونه با اجسادى سخن مى‏گويى كه روح در آن نيست؟! پيامبر فرمود:

ما انتم باسمع لما اقول منهم، غير انهم لا يستطيعون ان يردوا شيئا!:

" شما سخنان مرا از آنها بهتر نمى‏‌شنويد، چيزى كه هست آنها توانايى پاسخگويى را ندارند [11 ]

نکته چهارم:

چند سوال تهاجمی از وهابیون درباره شرک بودن توسل

1-اگر توسل شرک باشد، صحابه پیامبر اعم از عایشه و... همه مشرک هستند

اوس بن عبد الله مي‌گويد : مردم مدينه دچار قحطي شديدي شدند؛ پس به عائشه شكايت كردند، عائشه گفت: به قبر رسول خدا (ص) رو بياوريد، و پنجره‌هايي از آن به سوي آسمان بگشاييد؛ به طوري كه بين قبر آن حضرت و آسمان سقفي نباشد. راوي گويد: مردم همين كار را انجام دادند ؛ پس باران فراواني باريد؛ تا جايي كه گياهان روييد و شترها آن قدر چاق شدند كه از شدت چربي ترك برداشتند، به حدي كه آن سال را سال تركيدن ناميدند . [12 ]

2-مخالفین توسل مصداق آیه ای هستند که خدا در آن آیه یهود را مذمت می‌کند که: " آيا به بعضى از دستورات كتاب الهى ايمان مى‏‌آوريد و نسبت به بعضى كافر مى‌‏شويد"؟! (أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ) [13 ]

چرا وهابیون آیاتی را که به ظاهر نفی شنیدن از میت می‌کند را اخذ می‌کنند ولی آیات دیگر را که به به مشروعیت توسل اشاره دارد، قبول نمی‌کنند، و سعی در انکار آن دارند؟

آیاتی که مشروعیت توسل را ثابت می‌کند

1- لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيماً.

و اگر اين مخالفان، هنگامى كه به خود ستم مى‏‌كردند (و فرمان‌هاى خدا را زير پا مى‏گذاردند)، به نزد تو مى‌‏آمدند و از خدا طلب آمرزش مى‌‏كردند و پيامبر هم براى آنها استغفار مى‏‌كرد خدا را توبه پذير و مهربان مى‏‌يافتند(بحثش گذشت)[14]

 ضمن این که" جاؤُكَ-- آمدن به سراغ پيامبر برای استغفار " عام است، هم شامل حیات ایشان می‌شود و هم شامل بعد از مرگ (حضور بر سر قبر) می‌شود

2- يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في‏ سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ . اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‏اى براى تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد [15 ]

وسیله در این آیه عام است و شامل هر وسیله ای که انسان را به خدا نزدیک کند، می‌شود، پس چه بهتر به روح کسانی توسل کنیم که نزد خدا قرب و مقام بالائی دارند

اگر توسل شرک باشد نعوذبالله خدا هم مشرک است که در این آیه دستور به قرار دادن وسیله داده است

اگر شخصی مدعی شود کلمه وسیله، در آیه اشاره به تقوا ( که در قبل از کلمه وسیله ذکر شده) دارد و وسیله به معنای تقوا است، به این شخص دو پاسخ داده می‌شود

اول: بعد از این که ثابت شد قرآن برای دعا و استغفار رسول اكرم برای بندگان اثر مثبت قائل است، توسل هم می‌شود مصداقی از تقوا، چرا که تقوا یعنی اطاعت از دستورات خدا، و توسل هم اطاعت از دستور خداست

دوم: در آیه" يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في‏ سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ "سه دستور داده شده است:1- دستور به تقوا 2-دستور به انتخاب وسیله، وسیله‏‌اى که ما را به خدا نزدیک کند.3- دستور به جهاد در راه خدا.

نتیجه مجموع این صفات، (تقوا و توسّل و جهاد) همان چیزى است که در آخر آیه آمده است: «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛ این باعث رستگارى شماست.

3- اگر توسل به مرده شرک است چرا حضرت موسي براي زنده شدن مردن به یک گاو مرده متوسل شد؟[ 16]

پس لابد مخالفین توسل هم می‌گویند حضرت موسی مشرک بوده که به یک گاو مرده توسل کرده

نتیجه :

با توجه به آیات و روایاتی که گذشت، توسل امری شرعی است و همانطور که وهابیون می‌گویند شرک نیست، و منافاتی با توحید ندارد

منابع:

[1 ] فاطر آیه 22
[2 ] مومنون آیه 117
[3 ] آل عمران/ 49.
[4 ] نساء آیه 64
[5 ] مائده آیه 67
[6 ] احقاف آیه 5
[7 ] مفاتیح الجنان، قمی، زیارت حضرت رسول (ص) در روز شنبه
[8 ] زاد المسير فى علم التفسير، ابن جوزى ، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل،زمخشرى ،كشف الأسرار و عدة الأبرار، رشيدالدين ميبدى احمد ،الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم و.........
[ 9] الدر المنثور في تفسير المأثور، ج‏5، ص: 249،الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهي ج‏8، ص: 105، لباب التأويل في معاني التنزيل، بغدادى علاء الدين على بن محمد، ج‏3، ص: 456، زاد المسير في علم التفسير، ابن جوز، ج‏3، ص: 509 و.........
[10 ] بقره آیه 154
[11 ] صحيح بخارى جلد 5 صفحه 97
[12 ] سنن دارمی ، أبو محمد الدارمي، جلد ۱ صفحه ۲۲۷
[13 ] بقره آیه 85
[14 ] نساء آیه 64
[ 15] مائده آیه 35
[ 16] بقره آیات 67 تا 73