پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تصوف و صوفی‌گری، زائیده‌ی انحراف در شاخه‌ی زهد و عرفان اسلامی است که از قرون اولیه‌ی اسلام شروع به فعالیت نمود و آموزه‌های اسلامی در این زمینه را به سبک و سیاق خود تفسیر کرد. این گروه در طی سال‌های طولانی و قرون مختلف با بدعت‌ها و نوآوری‌هایی بر آموزه‌های زهد وعرفان اسلامی افزود که برخی از آنها مانند رقص و سماع، مخالف شریعت مقدس اسلام نیز هستند.

متصوفه مطابق با قوانینی که در دایره‌ی مسلک خود وضع کردند، تابع سلاسل و اقطاب خود شدند و بخاطر بروز اختلافات مذهبی و عقیدتی و یا شخصی، این سلاسل گسترش پیدا کرد و تعداد آن به ده‌ها گروه مختلف رسید که هر کدام اعتقاد به یک روش خاص و قطبیت یک شخص معینی پیدا نمودند.

از جمله این سلاسل، سلسله‌ی نعمت‌اللهیه است که توسط شاه نعمت الله ولی (متوفی 834)[1] بنا نهاده شد و از این سلسله نیز شاخه‌هایی جدا شدند که یکی از ایشان صوفیان گنابادیه می‌باشند. صوفیان گنابادی، امروزه و در زمان ما یکی از سازمان یافته‌ترین و گسترده‌ترین فرقه‌هایی هستند که در جامعه‌ی ما فعالیت کرده و داعیه‌دار معنویت و سلوک عرفانی‌اند.

تشکیلات و سازمانی که فرقه‌ی گنابادیه را هدایت و رهبری می‌نماید، از اتاق فکری برخوردار است که با نظارت غربی‌ها و ایادی ایشان در کشور، اهداف مشخصی را دنبال می‌کنند که فعالیت آن‌ها نرم ولی محسوس است. فرقه‌ی گنابادیه که مدعی سیر و سلوک عرفانی است، در این راه اقدامات متعددی انجام داده که این ادعا را به جامعه و بخصوص نسل جوان بقبولاند. در این راستا نیز در طول سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، فعالیت‌ها و برنامه‌هایی انجام داده که به مواردی از آن اشاره می‌کنیم.

یکی از اقدامات ایشان برای فریب اذهان عمومی این بود که بزرگان شیعه و چهره‌های عرفانی تشیع را به خود منتسب کرده و یا ایشان را از ارادتمندان به صوفیه و اقطاب آن معرفی کنند.

امروزه می‌بینیم نوشته‌هایی که در قالب مقالات، کتاب‌ها و یا سخنرانی و بحث‌هایی که بعضی از فرقه‌ نویسان و رهبران صوفیه انجام داده‌اند به یک نکته اشاره دارند و روی آن پافشاری می‌کنند و آن هم انتساب بزرگان از علما و حکما و شعرای شیعه به خودشان است. در این باره، با فعالیت‌های یکی از مهره‌های فرقه‌ی گنابادیه به نام شهرام پازوکی، مقالاتی از وی با این هدف چاپ شد و نیز فردی به نام علیرضا عرب که نیرویی شاخص در این برنامه است، کتابی با عنوان «تصوف و عرفان ازدیدگاه حکما و عرفای متأخر شیعه» به چاپ رساند، که در آن افراد صاحب‌نام و مفاخری چون، علامه‌ی بحرالعلوم، علامه‌ی طباطبایی، سید جلال الدین آشتیانی، علامه سید محمد حسین تهرانی و شهید مرتضی مطهری (رحمه الله علیهم) و نیز بزرگانی چون علامه حسن زاده آملی (مد ظله العالی) را به این فرقه‌ی انحرافی منسوب کرده است.

نیاز این انتسابات برای صوفیه‌ی گنابادیه در این است که معارف و گفتار و آثار مشایخ و بزرگان ایشان با ادعای شیعه بودن این فرقه سازگاری و هم‌خوانی ندارد. مشایخ صوفیه به تصریح معتبرترین منابع اهل تصوف مثل نفحات الانس جامی، طبقات صوفی سلمی و رساله قشیری ، همه از اهل سنت هستند. با مراجعه به اولین کتاب‌های تصوف، مانند الّلمع سراج طوسی (قرن چهار)[2] و التعرف کلابادی[3]، مشاهده می‌شود که به صراحت رنگ و بوی اهل سنت داشته و طبیعی است که جامعه شیعه روی این مسئله حساس است. این یک خلل هویتی برای فرقه‌ی گنابادیه بوده که ایشان در پی آنند که این خلأ را به وسیله انتساب بزرگان شیعه به خود جبران کنند.

از دیگر اقدامات ایشان این است که تصمیم‌سازان این فرقه می‌خواهند گرایش خود را، تداوم راه عرفان اسلامی جلوه داده و عرفان مصطلح را، همان تصوف معنا کنند که در این راستا با چاپ و انتشار فصل‌نامه‌ی «عرفان ایران» بر این تصمیم پافشاری و جدیت نشان دادند. این فصل‌نامه با گردآوری و تدوین عنصر لندن نشین فرقه‌ی گنابادیه به‌ نام مصطفی آزمایش توسط انتشارات حقیقت وابسته به این فرقه به چاپ می‌رسد. محتوای این فصل‌نامه بنابر هدفی که از نشر آن دنبال می‌شود، به مقالات و نظرات اقطاب صوفیه و شرح و بررسی کتب ایشان در آداب و آموزه‌های تصوف[4]، به اسم عرفان و عرفان‌گرایی می‌پردازد.

هدف از این گونه اقدامات، همان‌طور که بیان شد، این است که فرقه‌ی گنابادی برای بقای خود در جامعه‌ی شیعه نیازمند این است که خود را هم‌گرا با عقاید عرفان شیعی نشان دهد و با این برنامه‌ها جوانان و طالبان جویای عرفان و سیر و سلوک را به دام عقاید صوفیانه و باطل خود بکشاند. با مراجعه هوشمندانه جوانان جویای عرفان و سیر و سلوک به سیره‌ی عملی بزرگان و عرفای شیعه و بخصوص توجه به گفتار ایشان در رابطه با رد تصوف و مسلک منحرف صوفیه، این راه‌کار فرقه‌ی گنابادیه نیز محکوم به شکست خواهد بود.

منابع:

1- شاه نعمت الله از اقطاب سدهٔ هشتم و نهم هجری است که طریقتی جدید در تصوف ایجاد کرد و پیروان سایر طریقت‌ها را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. او در طریقهٔ تصوف، موسس سلسله‌ی نعمت‌اللهی است و با هشت واسطه به امام محمد غزالی می‌رسد. احمد غزالي، ابوالفضل بغدادي، ابوالبركات، ابومسعود اندلسي، ابومدين، ابوالفتوح، كمال الدين كوفي، صالح بربري، عبدالله يافعي، نعمت الله ولی
2- اللمع فی التصوف/ ابونصر سراج طوسی/ تصحیح رینولدآلن نیکلسون، ترجمه مهدی محبتی/ انتشارات اساطیر تهران
3- شرح التعرف لمذهب التصوف/ اسماعیل بن محمد مستملی بخاری/ مقدمه و تصحیح محمد روشن/ انتشارات اساطیر تهران
4- فهرست تفصیلی انتشارات حقیقت/ تهران