پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_حاکمان ظالم برای حفظ مناصب و جایگاه خویش از هر ابزاری استفاده می‌کردند و در جامعه دینی آنها متوسل به بعضی از شعائر اسلامی می‌شدند تا مردم را به سوی خویش جلب کنند. حاکمان ظالم تلاش می‌کردند که مناسک دینی را در جامعه شیعه به شکلی تفسیر کنند تا مردم با حالت خمودگی و بی‌توجه به مباحث سیاسی و اجتماعی پرورش پیدا کنند.

یکی از مناسک مهم شیعی که در دل حاکمان ترس انداخته بود، جریان عاشورا بود که پیام مبارزه با حاکمان ظالم در درون آن موج می‌زد. زیرا امام حسین علیه‌السلام، یکی از علل قیامش را فسق یزید و استحقاق بیشتر خود برای حکومت  می‌دانستند، به این خاطر امام علیه‌السلام، خطاب به فرماندار مدینه درباره عدم بیعت با یزید می‌فرمود: «... یزید رجل فاسق شارب خمر، قاتل النفس المحرمه، معلن بالفسق، مثلی لا یبایع لمثله»؛[1] «یزید، مردی فاسق، باده‌گسار، آدمکش و اهل فسق و فجور آشکار است. همانند منی، با کسی همانند او، بیعت نمی‌کند»

بعد از عاشورای حسینی، قرائت‌های[2] مختلفی همچون حماسی - اسطوره‌ای، عرفانی - ابتلائی، سیاسی و... از این اتفاق عظیم شده است که بعضی از این قرائت‌ها همچون تفسیر صوفیانه - ابتلائی و... باعث تحریف معنوی عاشورا خواهد شد. از دیرباز حاکمان ظالم در قبال جریان عاشورا عکس‌العمل‌های مختلفی از خود نشان داده‌اند؛ زیرا حرکت امام حسین علیه‌السلام، حرکتی سیاسی بر علیه حاکمیت ظلم بود، یکی از اقدامات آنها حمایت و بها دادن به قرائت‌هایی بود که مردم را از پیام اصلی عاشورا دور می‌کرد، یکی از این قرائت‌ها که می‌توانست حاکمان ظلم را به اهداف خود در تحریف معنوی عاشورا کمک‌رسانی کند، دیدگاه صوفیانه به عاشورا بود.

علت اینکه حاکمان از تفسیر عاشقانه صوفیه نسبت به عاشورا حمایت می‌کنند، این است که در نگاه صوفیه به عاشورا دیگر خبری از اهداف والای حسینی همچون مبارزه با بدعت و احیاء سنت، اصلاح امت رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و.. نبوده و فقط به عشق‌ بازی امام حسین علیه‌السلام با معبود خویش می‌پردازد.

یکی از محققین با اشاره به این مسئله بیان کرده است که: «دیگر آنکه (صوفیه)... به جنبه اثباتی واقعه عاشورا... پرداخته و به تکفیر، لعن و محاکمه و محکومیت مسببان و قاتلان این جنایت بزرگ، چندان توجهی نکرده است. چون در این قرائت، بُعد الگوپذیری و برداشت سیاسی از واقعه عاشورا مورد غفلت است، بسیاری از اصناف گروه‌های جامعه، به ویژه دو گروه تأثیرگذار، یعنی حاکمان و جوانان، از آن استقبال کرده‌اند».[3] محقق گرامی جان‌مایه دیدگاه صوفیانه را بیان کرده و نشان داده است که این نگاه هیچ خطری برای جریان حاکمه نداشته‌اند، به این خاطر در طی تاریخ، حاکمان ظالمی بوده‌اند که مروج قرائت خنثی‌ای از جریان پویای حسینی بوده و خود آن حاکمان دارای تکیه‌های عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام بوده‌اند.

 در ادامه محقق گرامی به صراحت علّت حمایت حاکمان ظلم را از چنین قرائت‌هایی بیان کرده و می‌نویسد: «در این قرائت، به سبب نبود برداشت سیاسی و انتقاد نکردن از سیره و عملکرد و مناسبات ناعادلانه بسیاری از حاکمان و سردمداران خودکامه_که بسیاری از آنها دست‌کمی از کشندگان امام حسین علیه‌السلام نداشتند_ از آن، جهت مشروع جلوه‌دادن اعمال خود بهره لازم را می‌کردند».[4] امام خمینی رحمةالله‌علیه با مطرح‌ کردن قرائت حقیقی حرکت حسینی، به نحو احسن از مجالس امام حسین علیه‌السلام در راه مقابله با حکومت ظالم پهلوی استفاده کرده و قرائت صوفیانه را تا مدت‌ها به انزوا کشاند.

در نتیجه باید توجه کرد که نگاه عاشقانه و صوفیانه به حادثه عاشورا، آسیب‌های متعددی از جمله حذف پیام‌های اصیل حرکت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام و ابزاری برای مشروعیت‌بخشی اعمال حاکمان ظالم را در بر دارد که با آموزه‌های حضرات معصومین علیه‌السلام سازگار نیست.

پی‌نوشت:
[1]. ابن أعثم، الفتوح لابن اعثم، ج ۵، ص ۲۱. مقتل‌الحسین علیه‌السلام، خوارزمی، ج۱، ص۱۸۳.
[2]. قرائت اگرچه در لغت به معنای خواندن است؛ ولی مقصود از این واژه در اینجا فهم برداشت و تفسیری است که گزارشگران، مورخان و تحلیل‌گران تاریخ عاشورا از چیستی چگونگی و چرایی این واقعه دارند.
[3]. رنجبر، محسن، جریان‌شناسی تاریخی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورا از صفویه تا مشروطه (با تأکید بر مقاتل)، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چ دوم، پاییز ۱۳۹۲، ص ۲۵۲.
[4]. همان.