پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب ـ از دیگر شبهاتی که پیروان وهابیت در مسائل فقهی به شیعه وارد می‌کنند این شبهه می‌باشد که چرا شیعیان نمازهای پنج‌گانه را در سه وقت می‌خوانند؟

پیش از ارائه پاسخ، مناسب است که اشاره‌ای به اوقات نماز ( وقت خاص و مشترک ) داشته باشیم:

وقت خاص نماز ظهر: از آغاز وقت زوال تا مقدار زمانی که چهار رکعت نماز خوانده می‌شود؛ در این مدت محدود تنها نماز ظهر را می‌توان بجا آورد.

وقت خاص نماز عصر: زمانی که از آن لحظه تا وقت غروب، تنها به اندازه مدت خواندن نماز عصر فرصت باشد.

وقت مشترک بین دو نماز ظهر و عصر: از انتهای وقت خاص نماز ظهر تا ابتدای وقت خاص نماز عصر، در تمام این وقت مشترک می‌توانیم نماز ظهر و عصر را با هم و بدون فاصله بخوانیم.

وقت خاص نماز مغرب: از آغاز مغرب شرعی تا مقدار زمانی که سه رکعت نماز خوانده شود و در این مدت محدود، تنها نماز مغرب را می‌توان ادا نمود.

وقت خاص نماز عشا: زمانی که از آن لحظه تا نیمه شب شرعی، تنها به اندازه خواندن نماز عشا فرصت باشد؛ در این مدت کوتاه، تنها نماز عشا را می‌توان بجا آوریم.

وقت مشترک بین دو نماز مغرب و عشا: از انتهای وقت خاص نماز مغرب تا ابتدای وقت خاص نماز عشا ادامه دارد؛ در طول این مدت، می‌توانیم نماز مغرب و عشا را با هم و بدون فاصله بخوانیم.

پاسخ:

برای روشن شدن موضوع ابتدا نکاتی را یادآور می‌شویم:

الف: همه گروه‌های اسلامی در این مسأله اتفاق نظر دارند که در « عرفات » می‌توان هر دو نماز ظهر و عصر را در وقت ظهر، با هم و بدون فاصله ادا کرد، و در « مزدلفه » نیز جایز است نماز مغرب و عشا را در وقت عشا بجا آورد.

ب: حنفی‌ها می‌گویند: جمع بین نماز ظهر و عصر در یک وقت، و نماز مغرب و عشا در یک وقت، تنها در همان دو مورد « عرفه » و « مزدلفه » جایز است و در سایر موارد جایز نیست.

ج: حنبلی‌ها، مالکی‌ها و شافعی‌ها می‌گویند: جمع بین نماز ظهر و عصر و یا جمع میان مغرب و عشا در یک وقت خاص، علاوه بر دو مورد یاد شده در حال سفر نیز، جایز است. برخی از این گروه‌ها، با هم خواندن دو نماز را در موارد اضطراری؛ مانند زمانی که باران ببارد و یا نمازگزار بیمار یا در هراس از دشمن باشد، جایز می‌دانند.

د: شیعه بر آن است که هر یک از نمازهای ظهر و عصر و نمازهای مغرب و عشا، یک « وقت خاص » دارند و یک « وقت مشترک ».

چرا که روایات زیادی حاکی بر آن است که رسول خدا، در سفر و احیانا در حضر بدون کوچکترین عذر، میان دو نماز جمع نموده است. که برای نمونه به برخی از آنان اشاره می‌کنیم:

1. احمد بن حنبل در مسند خود از جابر بن زید، چنین روایت می‌کند:

« جابر بن زید گوید: از ابن عباس شنیدم که می‌گفت: با  پیامبر گرامی هشت رکعت نماز ( ظهر و عصر ) را با هم و هفت رکعت نماز ( مغرب و عشا ) را نیز با هم به جای آوردم. می‌گوید به او گفتم: ای ابو شعثا! فکر می‌کنم رسول خدا، نماز ظهر را به تأخیر انداخت و نماز عصر را زودتر ( در اول وقت ) ادا نمود و نیز نماز مغرب را به تأخیر انداخت و نماز عشا را زودتر ( در اول وقت ) به جا آورد، ( ابو شعثا ) گفت: من هم چنین می‌اندیشم ».[1]

2. مالک بن انس در کتاب « موطّأ » این گونه می‌نگارد: « رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) هر دو نماز ظهر و عصر را با هم خواندند و هر دو نماز مغرب و عشا را نیز با هم بجا آورد، بدون این که از دشمن بهراسد یا در سفر باشد ».[2]

3. مسلم در صحیح خود، از سعید بن جبیر و او از ابن عباس روایت می‌نماید که گفته است: « پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم )، در مدینۀ منوره بین نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشا جمع نمود، بدون این که هراسی در میان باشد و یا باران ببارد ».[3]

آنگاه سعید بن جبیر می‌گوید: از ابن عباس پرسیدم: چرا پیامبر به چنین رفتاری مبادرت ورزید؟ ابن عباس گفت: برای آن که نمی‌خواست امّت خود را به زحمت بیندازد.[4]

4. بخاری در صحیح خود می‌گوید: « پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) هفت رکعت ( نماز مغرب و عشا ) و هشت رکعت ( نماز ظهر و عصر ) را در مدینه به جای آورد ».[5]

5. مسلم بن حجاج، به واسطۀ ابو زبیر و او از سعید بن جبیر و او از ابن عباس روایت می‌کند: « پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در مدینه منوره بدون هیچ هراسی از دشمن و بدون این که در حال سفر باشد، نماز ظهر و عصر را با هم بجا آورد ».[6]

از این روایات به روشنی معلوم می‌گردد که پیامبر گرامی ( صلی الله علیه و آله و سلم )، هر دو نماز ظهر و عصر را با هم و هر دو نماز مغرب و عشا را نیز با هم، بجای آورده است.[7]

منابع:

[1]. مسند احمد بن حنبل، ج 71، ص 221.
[2]. موطّأ مالک، کتاب الصلاة، ص 125، حدیث، 178.
[3]. صحیح مسلم، جزء 2، ط مصر، ص 151. 
[4]. همان
[5]. صحیح بخاری، جزء اوّل، ص 110.
[6]. صحیح مسلم، جزء 2، ط مصر، ص 151.
[7]. کتاب راهنمای حقیقت آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ص 529 ـ 545.