پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از جمله نقدهایی که به فرقه‌های تصوف وارد شده است، نقد بیرونی است. منظور از نقد بیرونی آن است که اشخاصی که در زمزه صوفیان نبوده‌اند، اقدام به نقد این قبیل فرقه‌ها نموده‌اند و بیشترین افرادی که در زمینه نقد بیرونی تصوف فعال بوده‌اند، علماء و فقیهان بوده‌اند.
از جمله کسانی که اینگونه نقدی بر فرقه تصوف وارد نموده است، نویسنده شیعی کتاب التفتیش يا حقیقه العرفان است. وی در کتاب خود به تفصیل از بدعت‌ها و به تعبیر خودش از کفریات صوفیه شیعه و سنی سخن می‌گوید. وی خلاصه آنچه که مخالفان و عالمان شیعه مذهب علیه صوفیان گفته‌اند را جمع‌آوری کرده و برخی از بدعت‌های آنان را این‌گونه برمی‌شمارد. [1]
1-تقسیم دین به حقیقت، طریقت و شریعت.
2-عشق و عاشقی، شعر و شاعری، رقص و سرود و غنا و ادعای کشف و کرامت.
3-رسوم و آداب صوفی‌گری نظیر خرقه‌پوشی، چله نشینی، شارب گذاشتن، خانقاه، ریاضت‌های ویژه و رابطه مرید و مرشدی.
4-تولی بدون تبری.
5-اذکار خفی و جلی.
6-تکذیب علم و جعل حدیث.
7-نسبت کم‌دانی و طعنه به فقها و به علمای اسلام و ظاهری دانستن علم علماء و فقها.
با خواندن کتاب مذکور که از نگاه یک عالم شیعی نوشته شده،  دست کم می‌توان به دو فایده مهم دست یافت:
 اول: گزارشی جامع از دیدگاه‌های عالمان شیعی مخالف تصوف.
 دوم: شناخت علل و اسباب مخالفت.
وی در فرازی از این اثر می‌گوید که سومین بدعت صوفیه دم زدن از عشق و عاشقی به خداست؛ در حالی که خدایی را که به اعتقاد اينان نمی‌توان تصور کرد، چگونه می‌توان عاشق او شد؟ به علاوه اینکه در کلمات معصومان و قرآن سخنی از عشق به میان نیامده است. برقعی در این کتاب اعتقاد به وحدت وجود، ادعای وصال، شطحیات و اعتقاد صوفیان درباره مرشد، نبوت و ولایت را از جمله کفریات صوفیه می‌داند و در مجموع بر آن است تا ثابت کند سرچشمه تصوف بیرون از فرهنگ اسلامی و تشیع بوده و همه بزرگان صوفیه از اهل سنت می‌باشند. از همه مهم‌تر اینکه با صراحت تمام، اعتقاد به مباح شدن محرمات و اسقاط تکلیف و بی‌نیازی از شرع و انکار شرایع را به صوفیه نسبت داده و با چنین اتهامی آنها را از دایره مسلمانی خارج می‌داند.
این نوع نقد صوفیه با بیان بدعت‌هایی که صوفیه در درون خود پدید آورده‌ است، از دیر باز متوجه فرقه‌هاي انحرافي، خصوصا صوفيه بوده است. هرچند گه‌گاه عده‌ای از صوفیه بر آن شدند تا پاسخی قانع کننده به سوالات و هجمه‌هایی که از سوی مخالفین ایشان می‌شود، را ارائه دهند، اما با وجود حقیقت و اینکه جواب‌هایی که در این زمینه وجود دارد به هیچ عنوان کفاف سوالات عميق و ناکار کننده صوفيه را نمی‌دهد، لذا کمیت فرقه‌های صوفیه همواره لنگ بوده و استدلال‌های ایشان هیچ‌گاه جوابی کافی و وافی بر سوالات پرسیده شده نبوده است. به همین دلیل است که همواره ایشان مورد اتهام قرار گرفته و همواره با استناد به منابع مکتوب خودشان (صوفیه) مورد نقد قرار می‌گیرند.

منابع:
1-عارفان مسلمان و شریعت اسلام، ص 103
2- همان، ص 104
با استفاده از کتاب عارفان مسلمان و شریعت اسلام و تشکر از نویسنده کتاب، جناب علی آقا‌نوری.