پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_کارشناس سنی در یکی از مناظرات تلویزیونی، درباره جنگ جمل می گفت: مقصر جنگ جمل علی بن ابی طالب بود او نباید با عایشه می جنگید.
در پاسخ به این کارشناس بی اطلاع از تاریخ باید گفت: اگر نگاهی بدون تعصب به تاریخ کنیم می بینیم که عایشه که جنگ جمل را به راه انداخته است . حال او چگونه می تواند حق باشد؛ با آنكه در اين جنگ عدّه بسيارى از مسلمانان كشته شدند؟

با نگاهی به نکات زیر معلوم می شود، مقصران اصلی جنگ جمل چه کسانی بودند ( البته روایات تاریخی معتبر در کتب اهل سنت زیاد است که در اینجا به علت اختصار تنها به چند روایت در این زمینه اشاره می کنیم)

نکته اول:
از پیامبر اکرم نقل شده که: "هيچ گاه سعادتمند نمى‌شود قومى كه فرمانده آنها يك زن باشد"
در کتاب صحیح بخاری آمده از قول ابوبکر آمده است که: عن أبي بَكْرَةَ قال لقد نَفَعَنِي الله بِكَلِمَةٍ سَمِعْتُهَا من رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَيَّامَ الْجَمَلِ بَعْدَ ما كِدْتُ أَنْ أَلْحَقَ بِأَصْحَابِ الْجَمَلِ فَأُقَاتِلَ مَعَهُمْ قال لَمَّا بَلَغَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّ أَهْلَ فَارِسَ قد مَلَّكُوا عليهم بِنْتَ كِسْرَى قال لَنْ يُفْلِحَ قَوْمٌ وَلَّوْا أَمْرَهُمْ امْرَأَةً.
از ابوبكره نقل شده است كه به راستى خداوند به من سود رساند، زمانى كه مى‌خواستم به ياران جمل بپيوندم و به همراه آن‌ ها بجنگم، به ياد كلامى از رسول خدا صلى الله عليه وآله افتادم. وقتى به آن حضرت خبر رسيد كه مردم فارس دختر كسرى را به عنوان پادشاه انتخاب كرده‌اند، فرمود: هيچ گاه سعادتمند نمى‌شود قومى كه فرمانده آنها يك زن باشد.(1)

نکته دوم:
حتی طبق کتب اهل سنت پیامبر اکرم ،عایشه را از رفتن به جنگ جمل نهی کرده بود، حال چطور ممکن است پیامبر اکرم عایشه را از این کار نهی کند و در عین حال حق با عایشه باشد
حدثنا أبو أُسَامَةَ قال حدثنا إسْمَاعِيلُ عن قَيْسٍ قال لَمَّا بَلَغَتْ عَائِشَةُ بَعْضَ مِيَاهِ بَنِي عَامِرٍ لَيْلاً نَبَحَتْ الْكَلاَبُ عليها فقالت أَيُّ مَاءٍ هذا قَالَوا مَاءُ الْحَوْأَبِ فَوَقَفَتْ فقالت ما أَظُنُّنِي إَلاَ رَاجِعَةً فقال لها طَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ مَهْلاً رَحِمَك اللَّهُ بَلْ تَقْدُمِينَ فَيَرَاك الْمُسْلِمُونَ فَيُصْلِحُ اللَّهُ ذَاتَ بَيْنِهِمْ قالت ما أَظُنُّنِي إَلاَ رَاجِعَةً إنِّي سَمِعْت رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قال لنا ذَاتَ يَوْمٍ كَيْفَ بِإِحْدَاكُنَّ تَنْبَحُ عليها كَلاَبُ الْحَوْأَبِ.
از قيس بن حازم نقل شده است كه وقتى عائشه در هنگام شب به چاههاى بنى عامر رسيد، سگها بر او پارس كردند؛ سؤال كرد: اين چه آبى است؟ گفتند: آب منطقه حوأب. پس عائشه ايستاد و گفت: من چاره‌اى جز بازگشت ندارم. طلحه و زبير به او گفتند: صبر كنيد، خدا شما را رحمت كند، شما آمده‌اى تا خداوند به وسيله شما ميان مسلمانان اصلاح نمايد. عائشه گفت: من بايد برگردم؛ چرا كه از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه روزى به همسرانش فرمود: چگونه خواهيد بود كه سگان منطقه حوأب بر يكى از شما پارس كند؟! (2)

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، عَنْ مَعْمَرٍ، عَنِ ابْنِ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، أَنّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ لِنِسَائِهِ: " أَيَّتُكُنَّ الَّتِي تَنْبَحُهَا كِلابُ مَاءِ كَذَا وَ كَذَا، إِيَّاكِ يَا حُمَيْرَاءُ " يَعْنِي عَائِشَةَ.
رسول خدا صلى الله عليه وآله به همسران خود فرمود: كداميك از شما، همان كسى خواهد بود كه سگهاى منطقه فلان بر او پارس خواهد كرد؟
اى حميراء (عائشه) مبادا تو آن زن باشى.(3)

نکته سوم:
در کتب اهل سنت آمده است از زبان پیامبر اکرم آمده است که:"اميرمؤمنان عليه السلام همواره با حق است و هرگز از حق جدا نخواهد شد و حق گرداگرد آن حضرت مى‌ چرخد، هر جا كه على بن أبى طالب عليه السلام باشد"و اصلا عبارتی که حق با"عایشه،طلحه و زبیر"است نیامده است
این روایت که"حق با علی است و هرگز از حق جدا نمی شود"به تعبیرات مختلفی در کتب اهل سنت آمده است
فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) يَقُولُ لِعَلِيٍّ: "أَنْتَ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَكَ حَيْثُ مَا دَارَ "،
تو ای علی بر حق هستی و حق با تو است هر جا که حق دور بزند تو هم هستی (4)

نکته چهارم:
چرا عایشه بر خلاف دستور قرآن عمل کرد و جنگ جمل را به راه انداخت
قرآن درباره زنان پیامبر می فرماید: ( وَ قَرْنَ في‏ بُيُوتِكُن‏ . . . ) (احزاب آیه 33) در خانه‏ هاى خود بمانيد. . .
ابن كثير دمشقى سلفى در البداية و النهاية مى‌نويسد: و قد كتبت عائشة إلى زيد بن صوحان تدعوه إلى نصرتها والقيام معها فإن لم يجيء فليكف يده وليلزم منزله أي لا يكون عليها ولا لها فقال أنا في نصرتك ما دمت في منزلك وأبى أن يطيعها في ذلك وقال رحم الله أم المؤمنين أمرها الله أن تلزم بيتها وأمرنا أن نقاتل فخرجت من منزلها وأمرتنا بلزوم بيوتنا التي كانت هي أحق بذلك منا وكتبت عائشة إلى أهل اليمامة والكوفة بمثل ذلك.
عائشه به زيد بن صوحان نامه نوشت و از او خواست كه او را كمك و در قيام همراهى كند و گفت: اگر به كمك من نيامدى، دست نگه‌ دار و در خانه خود بمان. يعنى نه عليه من باش و نه به نفع من.
زيد بن صوحان گفت: «من همواره تو را كمك خواهم كرد، مادامى كه در خانه‌ات باشي».
و از عائشه اطاعت نكرد و گفت: «خداوند ام المؤمنين را رحمت كند‌، خداوند به او دستور داد كه در خانه‌اش بماند و به ما دستور داده كه بجنگيم؛ اما عائشه از منزلش خارج شده و به ما دستور مى‌دهد كه در خانه‌ هاى خود بمانيم. او شايسته‌ تر از ماست كه در خانه بماند». عائشه به مردم يمامه و كوفه نيز نامه‌ هایى با همين مضمون نوشت.(5)

پی نوشت ها:

[1 ]صحيح البخاري ج4، ص1610، ح4163، **صحيح البخاري، ج6، ص2600، ح6686، 
[2 ] إبن أبي شيبة الكوفي، ابوبكر عبد الله بن محمد (متوفاى235 هـ)، الكتاب المصنف في الأحاديث والآثار، ج7، ص536، تحقيق: كمال يوسف الحوت، ناشر: مكتبة الرشد - الرياض، الطبعة: الأولى، 1409هـ.
[3 ] المروزي، أبو عبد الله نعيم بن حماد (متوفاى288هـ)، كتاب الفتن، ج1، ص84، ح189، تحقيق: سمير أمين الزهيري، ناشر: مكتبة التوحيد - القاهرة، الطبعة: الأولى، 1412هـ.
[4 ] ابن عساكر الدمشقي الشافعي، أبي القاسم علي بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله (متوفاى571هـ)، تاريخ مدينة دمشق وذكر فضلها وتسمية من حلها من الأماثل، ج20، ص361، تحقيق: محب الدين أبي سعيد عمر بن غرامة العمري، ناشر: دار الفكر - بيروت - 1995.*** السيوطي، جلال الدين أبو الفضل عبد الرحمن بن أبي بكر (متوفاى911هـ)، جامع الاحاديث (الجامع الصغير وزوائده والجامع الكبير)، ج4، ص258،*** الرازي الشافعي، فخر الدين محمد بن عمر التميمي (متوفاى604هـ)، التفسير الكبير أو مفاتيح الغيب، ج1، ص168، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة: الأولى، 1421هـ - 2000م. و...
[5 ] ابن كثير الدمشقي، ابوالفداء إسماعيل بن عمر القرشي (متوفاى774هـ)، البداية والنهاية، ج7، ص234، ناشر: مكتبة المعارف – بيروت.