پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یكى از گرایش‌هاى مهم و فطرى انسان، گرایش به لذّت، خوش‌گذرانى و راحت طلبى است كه طبعاً، انسان را به رنج‌گریزى، و فرار از درد و ناراحتى‌ها تشویق می‌کند.
فطرى بودن این گرایش بدین معنا است كه ساختمان روح و روان انسان به گونه‌اى آفریده شده است كه قادر نیست از لذّت، متنفّر و گریزان بوده و به جاى آن، رنج و مشقّت و سختى را جایگزین کند. یعنى گرایش وى به لذّت و خوشگذرانى و بى‌میلى‌اش نسبت به درد و رنج و مشقّت، به اختیار او نبوده، بلكه بطور تكوینى در ضمیر او نهادینه شده است. به همین خاطر اصل این گرایش غیر اختیارى بوده و نمى‌شود فردی را براى آن كه طالب لذّت و خوشگذرانى است و یا براى آن كه از درد و رنج بیزار است، ستایش یا توبیخ نمود. البته آن‌چه مهم است این است که باید توجّه داشت، حقیقت سعادت چیزى جداى از لذّت نیست و تفاوت ذاتى و ماهوى با آن ندارد.[1] 
باید گفت: حقیقت سعادت و خوشبختى انسان، تمایل داشتن او به لذّت دائمى، فراگیر و همه جانبه او برمى‌گردد. قرآن كریم نه تنها وجود گرایش به لذّت را در انسان انكار و محكوم نکرده، بلكه یك سلسله از تعالیم خود را بر اساس این میل طبیعى مبتنى ساخته است که در روش تربیتى خود از وجود آن بهره مى‌گیرد.
قرآن هنگامى كه مى‌خواهد انسان را بر پایبندى و عمل به دستورات دین خدا ترغیب کرده و او را به پیمودن طریق و مسلک صحیح زندگى تشویق كند، از وجود این میل و تأثیر آن در اتخاذ روش و رفتار خاصّى که انسان نسبت به آن دارد، بهره فراوان مى‌برد.[2]
خداوند متعال در قرآن به انسان وعده مى‌دهد كه اگر در مسیر درست و الهی قدم بردارد، به لذّت و سعادت جاودان خواهد رسید و طرفی هم او را تهدید مى‌كند كه اگر از صراط مستقیم، منحرف شده و از دستورات الهى سرپیچى كند، سرنوشتی شقاوت بار و ناگواری در انتظارش خواهد بود.
خداوند در قرآن به بعضى آیات که واژه «لذّت» در آن‌ها استفاده شده است، اشاره مستقیم کرده است. خداوند درباره بهشتى كه به صالحان وعده داده شده مى‌فرماید: «وَفیها ما تَشْتَهیهِ الأَنْفُسُ وَتَلَّذُ الاْعْیُنُ[زخرف/71]؛ و در بهشت هر آنچه كه انسانها بخواهید و چشمها لذّت برند وجود دارد.»
در آیه دیگرى آمده است :«مَثَلُ الجَنَّةِ الَّتى وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فیها اَنْهارٌ مِنْ ماء غَیْرِ اسِن وَاَنْهارٌ مِنْ لَبَن لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَاَنْهارٌ مِنْ خَمْر لَذَّة لِلشّارِبین[محمد/15]؛ بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده در آن نهرهایى است از آب گوارا و نهرهایى از شیر كه هیچگاه مزه آن دگرگون نشود و جویهایى از شراب براى لذّت بردن كسانى كه مى‌آشامند.»
یعنی آن بهشتى كه به شما وعده مى‌دهیم و پاداش اطاعت از اوامر الهی است، جایى است كه هر چه اشتها دارید و هر چه دوست دارید و هر آن‌چه كه چشمهایتان از آن لذّت می‌برد در آن‌جا فراهم بوده و در دسترس است.

تمام تعبیرهاى سعادت، فلاح، فوز و امثال آن‌ها که در قرآن به كار رفته است؛ به دلیل این است كه چون انسان فطرتاً طالب سعادت، خوشبختى و كامیابى است، شرطش این است که باید نسبت به دستورات دینى التزام عملی داشته و از صراط مستقیم خارج نشود. اینجاست که می‌توان گفت: در مسیر کمال الهی قرار دارد. بنابراین از منظر قرآن، وجود گرایش فطرى به لذت در انسان مورد تایید قرآن است، اما آن‌چه قرآن به دنبال آن است، قرار گرفتن انسان در مسیر تربیتى صحیحی است که عبارت از همان قرب الهی است، قرار گیرد.
اما همسو بودن معنویت‌های نوظهور با لذت طلبی انسان امروزی، که لذت و شادی را در همه ابعاد زندگی، حتی معنویت جستجو کرده و مجوز انجام هرگونه لذت و لااُبالی‌گری را از آموزه‌های این عرفان‌ها دریافت می‌کند، می‌تواند یکی از دلایل مهم در گرایش افراد به این عرفان‌واره‌ها باشد.

اوشو که یکی از مدعیان معنویت‌های نوظهور محسوب می‌شود، می‌گوید: «سکس باید بزرگترین هنر مدیتیشن شود. این پیش‌ کش تنتره (کتابی که اوشو به تفصیل درباره رابطه جنسیت و پیوند زن و مرد صحبت می کند) به دنیاست . پیش کش تنتره از همه عالی‌تر است، زیرا کلیدهایی را در اختیار قرار می‌دهد که از پست‌ترین به والاترین استحاله پیدا کنی، کلیدهایی را در اختیار قرار می‌دهد که لَجَن را به نیلوفر آبی بدل کنی.»[3]‌

بنابراین باید گفت: ذات عرفان اصیل، با افسار گسیختگی و هوای نفس مخالف بوده و پذیرش این قانون سختی‌هایی را به همراه دارد. که هر انسان عاقلی به خوبی می‌داند، برای رسیدن به مرتبه حقیقی کمال باید التزام عملی به این قوانین داشته باشد. و صرفاً برای رسیدن به برخی هواهای نفسانی، نباید وارد فرقه‌هایی شود که، او را در دنیا و آخرت گرفتار کند.

پی‌نوشت:

[1]. علامه مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، نشر موسسه امام خمینی(ره)، ج 1، ص 20 ـ 22.
[2]. همان.
[3]. اشو،الماس‌های اوشو، ترجمه مرجان فرجی، نشر فردوس، ص 240.