نسب نامه حضرت عیسی در عهدین
در این نوشتار کوتاه اشاره ای به نسب حضرت عیسی مسیح علیه السلام از منظر عهدین و بعضی از شخصیتهای مطرح شده در نسب نامه خواهیم کرد. همچنین نسب نامه حضرت عیسی در عهد جدید را با نسبنامه کتاب اول تواریخ در عهد قدیم مقایسه خواهیم کرد.
نسب حضرت عیسی مسیح علیه السلام از منظر عهدین
در زیر نسبنامه متی و لوقا و اول تواریخ را ذکر می کنیم و بعد آنها را بصورت جدول ارائه می کنیم.
متی1:1 كتاب نسب نامة عیسی مسیح بن‌داود بن‌ابراهیم: 2 ابراهیم اسحاق را آورد و اسحاق یعقوب را آورد و یعقوب یهودا و برادران او را آورد. 3 و یهودا فار‌َص و زار‌َح را از تامار آورد و فار‌َص حصرون را آورد و حصرون اَرام را آورد. 4 و اَرام عمیناداب را آورد و عمیناداب نَحشون را آورد و نَحشون شَلمون را آورد. 5 و شَلمون بوعز را از راحاب آورد و بوعز عوبید را از راعوت آورد و عوبید یسا را آورد. 6 و یسا داود پادشاه را آورد و داود پادشاه سلیمان را از زن اوریا آورد. 7 و سلیمان ر‌َحبعام را آورد و ر‌َحبعام اَبِیا را آورد و اَبِیا آسا را آورد. 8 و آسا یهوشافاط را آورد و یهوشافاط یورام را آورد و یورام عزیا را آورد. 9 و عزیا یوتام را آورد و یوتام آحاز را آورد و آحاز حزقیا را آورد. 10 و حِزقیا منَسی را آورد و منَسی آمون را آورد و آمون یوشیا را آورد. 11 و یوشیا یكُنیا و برادرانش را در زمان تبعید بابل آورد. 12 و بعد از تبعید بابل یكُنیا سألتیئیل را آورد و سألتیئیل ز‌َر‌‌ُوبابِل را آورد. 13 ز‌َر‌‌ُوبابِل اَبیهود را آورد و اَبیهود ایلیاقیم را آورد و ایلیاقیم عازور را آورد. 14 و عازور صادوق را آورد و صادوق یاكین را آورد و یاكین ایلَیهود را آورد. 15 و ایلیهود ایلعاز‌َر را آورد و ایلعاز‌َر متّان را آورد و متّان یعقوب را آورد. 16 و یعقوب یوسف شوهر مریم را آورد كه عیسی مسمی به مسیح از او متولّد شد. 17 پس تمام طبقات از ابراهیم تا داود چهارده طبقه است و از داود تا تبعید بابِل چهارده طبقه و از تبعید بابِل تا مسیح چهارده طبقه.
لوقا 23:3 و خود عیسی وقتی كه شروع كرد قریب به سی ساله بود. و حسب گمان خلق پسر یوسف ابن‌هالی 24 ابن‌متّآت بن‌لاوی بن‌ملكِی بن‌ینَّا بن‌یوسف 25 ابن‌متَّاتیا بن‌آموس بن‌ناحوم بن‌حسلی بن‌نَجی 26 ابن‌مأت بن‌متاتِیا بن‌شَمعِی بن‌یوسف بن‌یهودا 27 ابن‌یوحنا بن‌ریسا بن‌زَروبابل بن‌سألتِیئیل بن‌نِیری 28 ابن‌ملكی بن‌اَد‌ّی بن‌قوسام بن‌اَیلمودام بن‌عِیر 29 ابن‌یوسی بن‌ایلعاذ‌َر بن‌یوریم بن‌متَّات بن‌لاوی 30 ابن‌شَمعون بن‌یهودا بن‌یوسف بن‌یونان بن‌ایلیاقیم 31 ابن‌ملِیا بن‌مینان بن‌متَّاتا بن‌ناتان بن‌داود 32 ابن‌یسی بن‌عوبید بن‌بوعز بن‌شَلمون بن‌نَحشون 33 ابن‌عمیناداب بن‌اَرام بن‌حصرون بن‌فارص بن‌یهودا 34 ابن‌یعقوب بن‌اسحاق بن‌ابراهیم بن‌تار‌َح بن‌ناحور 35 ابن‌سروج بن‌ر‌َعو بن‌فالَج بن‌عابر بن‌صالَح 36 ابن‌قِینان بن‌اَرفَكشاد بن‌سام بن‌نوح بن‌لامك 37 ابن‌متوشالِح بن‌خَنوخ بن‌یار‌َد بن‌مهلَلئیل بن‌قِینان 38 ابن‌اَنوش بن‌شِیث بن‌آدم بن‌الله.
اول تواریخ1:1 آدم شِیث اَنُوش 2 قِیتان مهلَلئِیل یار‌َد 3 خَنُوخ متُوشالَح لَمك 4 نُوح سام حام یافَث.
....
17 پسران سام: عیلام و آشُّور و اَرفَكشاد و لُود و اَرام و عوص و حول و جاتَر و ماشَك. 18 و اَرفَكشاد شالَح را آورد و شالَح عابر را آورد. 19 و برای عابر دو پسر متولد شدند كه یكی را فالَج نام بود زیرا در ایام وی زمین منقسم شد و اسم برادرش یقطان بود. ...
24 سام اَرفَكشاد سالَح 25 عابر فالَج ر‌َعو 26 سروج ناحور تار‌َح 27 ا‌َبرام كه همان ابراهیم باشد.
28 پسران ابراهیم: اسحاق و اسماعیل. ....
34 و ابراهیم اسحاق را آورد و پسران اسحاق عِیسو و اسرائیل بودند. ......
اول تواریخ2 : 1 پسران اسرائیل اینانند: رؤبین و شمعون و لاوی و یهودا و یساكار و زبولون 2 و دان و یوسف و بنیامین و نفتالی و جاد و اَشِیر.
3 پسران یهودا: عِیر و اُونان و شیلَه این سه نفر از بتشُوع‌ِ كَنعانیه برای او زاییده شدند و عیر نخستزادة یهودا به نظر یَهُوَه شریر بود پس او را كُشت. 4 و عروس وی تامار فار‌َص و زار‌َح را برای وی زایید و همة پسران یهودا پنج نفر بودند.
5 و پسران فار‌َص: حصر‌ُون و حامول. ....و پسران حصر‌ُون كه برای وی زاییده شدند یرحمئیل و رام و كَلُوبای. 10 و رام عمیناداب را آورد و عمیناداب نَحشُون را آورد كه رئیس بنی‌یهودا بود. 11 و نَحشُون سلما را آورد و سلما بوعز را آورد. 12 و بوعز عوبید را آورد و عوبید یسی را آورد. 13 و یسی نخستزادة خویش اَلِیآب را آورد و دومین ابیناداب را و سومین شِمعی را 14 و چهارمین نَتَنئیل را و پنجمین ر‌َد‌ّای را 15 و ششمین ا‌ُوصَم را و هفتمین داود را آورد. ...
اول تواریخ 1:3و پسران داود ... اینها برای وی در اورشلیم زاییده شدند: شِمعی و شوباب و ناتان و سلیمان. این چهار از بتشُوع دختر عمیئیل بودند. 6 و یبِحار و الیشامع و اَلیفالَط. 7 و نُوجه و نافَج و یافیع. 8 و اَلِیشَمع و اَلیاداع و اَلِیفَلَط كه نه نفر باشند. 9 همة اینها پسران داود بودند سوای پسران متعه‌ها. و خواهر ایشان تامار بود.10 و پسر سلیمان ر‌َحبعام و پسر او ابیا و پسر او آسا و پسر او یهوشافاط. 11 و پسر او یورام و پسر او اَخزیا و پسر او یوآش. 12 و پسر او ا‌َمصیا و پسر او عز‌َریا و پسر او یوتام. 13 و پسر او آحاز و پسر او حِزقیا و پسر او منسی. 14 و پسر او آمون و پسر او یوشیا. 15 و پسران یوشیا نخستزاده‌اش یوحانان و دومین یهویاقیم و سومین صِدقیا و چهارمین شَلّوم. 16 و پسران یهویاقیم پسر او یكُنیا و پسر او صِدقَیا. 17 و پسران یكُنیا ا‌َشیر و پسر او شَأَلتِیئیل. 18 ملكیرام و فَدایا و شَنأَصَّر و یقمیا و هوشاماع و نَد‌َبیا. 19 و پسران فَدایا زَر‌ُبابِل و شِمعِی و پسران زَر‌ّ‌بابِل مشُلّام و حنَنیا و خواهر ایشان شَلُومیت بود. 20 و حشُوبه و ا‌ُوهل و بر‌َخِیا و حسدیا و یوشَب حسد كه پنج نفر باشند. 21 و پسران حنَنیا فَلَطیا و اِشَعیا بنی‌رفایا و بنی‌اَرنان و بنی‌عوبدیا و بنی‌شَكُنیا. 22 و پسر شَكُنیا شَمعیا و پسران شَمعیا حطّوش و یبحآل و باریح و نَعریا و شافاط كه شش باشند. 23 و پسران نَعریا اَلیوعینای و حِزقیا و عزریقام كه سه باشند. 24 و بنی‌الیوعینای هودایا و اَلیاشیب و فَلایا و عقّوب و یوحانان و د‌َلایاع و عنانی كه هفت باشند.
جدول تطبیقی
نفر
انجیل متی
انجیل لوقا
اول تواریخ
1
---
آدم
آدم
2
---
شیث
شیث
3
---
انوش
انوش
4
---
قینان
قینان
5
---
مهللئیل
مهللئیل
6
---
یارد
یارد
7
---
خنوخ
خنوخ
8
---
متوشالح
متوشالح
9
---
لامک
لمک
10
---
نوح
نوح
11
---
سام
سام
12
---
ارفکشاد
ارفکشاد
13
---
قینان
شالح
14
---
صالح
عابر
15
---
عابر
فالج
16
---
فالج
رعو
17
---
رعو
سروج
18
---
سروج
ناحور
19
---
ناحور
تارح
20
---
تارح
ابرام
21
1- ابراهیم
ابراهیم
اسحاق
22
2- اسحاق
اسحاق
اسرائیل
23
3- یعقوب
یعقوب
یهودا
24
4- یهودا
یهودا
فارص مادرش تامار عروس یهودا بود.
25
5- فارص
فارص
حصرون
26
6- حصرون
حصرون
رام
27
7- ارام
آرام
عمیناداب
28
8- عمیناداب
عمیناداب
نشحون
29
9- نشحون
نشحون
سلما
30
10- شلمون
شلمون
بوعز
31
11- بوعز
بوعز
عوبید
32
12- عوبید
عوبید
یسی
33
13- یسّا
یسی
داود
34
14- داود
داود
سلیمان
35
15- سلیمان مادرش زن اوریا بود
ناتان
رحبعام
36
16- رحبعام
متّاتا
ابیا
37
17- ابیّا
مینان
آسا
38
18- آسا
ملیا
یهوشافاط
39
19- یهوشافاط
ایلیاقیم
یورام
40
20- یورام
یونان
اخزیا
41
21- عزیّا
یوسف
یوآش
42
22- یوتام
یهودا
امصیا
43
23- آحاز
شمعون
عزریا
44
24- حزقیّا
لاوی
یوتام
45
25- منسّی
متّات
آحاز
46
26- آمون
یوریم
حزقیا
47
27- یوشیّا
ایلعاذر
منسّی
49
28- یکُنیا
یوسی
آمون
50
29- سألتیئیل در اول تواریخ سألتیئیل عموی زروبابل معرفی شده.
عیر
یوشیا
51
30- زروبابل
ایلمودام
یهویاقیم
52
31- ابیهود
قوسام
یکُنیا
53
32- ایلیاقیم
ادّی
فدایا
54
33- عازور
ملکی
زروبابل
55
34- صادوق
نیری
ادامه اثری از ابیهود دیده نمی شود .
56
35- یاکین
سألتیئیل
---
57
36- ایلیهود
زروبابل
---
58
37- ایلیعازر
ریسا
---
59
38- متان
یوحنا
---
60
39- یعقوب
یهودا
---
61
40- یوسف
یوسف
---
62
41- عیسی
شمعی
---
63
---
متاتیا
---
64
---
مأت
---
65
---
نجی
---
66
---
حسلی
---
67
---
ناحوم
---
68
---
آموس
---
69
---
متَّاتیا
---
70
---
یوسف
---
71
---
ینَّا
---
72
---
ملکی
---
73
---
لاوی
---
74
---
متّات
---
75
---
هالی
---
76
---
یوسف
---
77
---
عیسی
---
اولین انجیل از کتاب عهد جدید بنام متی کلام خود را با نسب نامه عیسی علیه السلام آغاز می کند و نسبش را از ابراهیم علیه السلام آغاز می کند و به یوسف نجار، شوهر مریم، مادرعیسی ختم می کند و بیان می کند که : یعقوب یوسف شوهر مریم را آورد كه عیسی مسمی به مسیح از او متولّد شد.[1] همچنین لوقا نیز نسب نامه آنحضرت را با این جمله شروع می کند: خود عیسی وقتی كه شروع كرد قریب به سی ساله بود. و حسب گمان خلق پسر یوسف ابن‌هالی [2] و تا حضرت آدم با این جمله تمام می کند: ابن‌اَنوش بن‌شِیث بن‌آدم بن‌الله.
اشتراک نسبنامه لوقا و متی و کتاب اول تواریخ تا ابراهیم علیه السلام میباشد از ابراهیم تا حضرت آدم لوقا و اول تواریخ باهم اشتراک دارند.
در ابتدا به اختلاف نسب بین لوقا و اول تواریخ می پردازیم
در هردو کتاب از آدم تا ارفکشاد اشتراک وجود دارد ولی لوقا بعد از ارفکشاد قینان را نام می برد که در اول تواریخ نامی از این شخص بعد از ارفکشاد برده نشده اما در ادامه باز وحدت اسامی موجود است.
از آدم تا حضرت ابراهیم لوقا 21 نفر را نام میبرد ولی اول تواریخ 20 نفر را نام میبرد.
از حضرت ابراهیم تا داود هر سه کتاب نام 14 نفر را می برند که با صرف نظر از اختلاف جرئی بین اسامی می توان گفت که در این سه کتاب از ابراهیم تا داود اختلافی در نسب نامه نیست.
در ادامه انجیل متی از داود تا عیسی را 28 اسم ذکر کرده و با این جمله تمام می کند: یعقوب یوسف شوهر مریم را آورد كه عیسی مسمی به مسیح از او متولّد شد.[4] اما لوقا بر خلاف متی از داود تا عیسی را 43 نفر ذکر می کند . مسیحیت در توجیه این اختلاف نسینامه لوقا با متی بیان می کند که یکی از این نسینامه ها مربوط به یوسف و دیگری مربوط به مریم می باشد در صورتی که این توجیه را بپذیریم با سوالات و مشکلاتی مواجه خواهیم شد که جواب آسانی ندارند.
1- با توجه به اینکه نامی از مریم در نسبنامه برده نشده می توان گفت که عیسی از نسل داود است؟
2- با توجه به اینکه در متی از داود تا عیسی 28 نسل است و در لوقا از داود تا عیسی 43 نسل آمده و عمر هر نسل را حد اقل 20 سال فرض کنیم در محل تلاقی این دو نسل اختلاف سنی بین مریم و یوسف 300 سال خواهد بود.
3- متی می گوید یعقوب یوسف شوهر مریم را آورد و لوقا می گوید حسب گمان خلق، عیسی پسر یوسف ابن‌هالی می باشد با توجه به صراحت این دو انجیل چه دلیلی وجود دارد که این دو نسبنامه از آن دو شخص باشند ؟
نسب نامه لوقا با کتاب اول تواریخ فقط تا داود همخوانی دارد و بعد از داود اشتراکی بین نسبنامه اول تواریخ با نسینامه لوقا نیست.
اما بین نسبنامه متی با نسبنامه اول تواریخ نیز از داود به بعد اختلافهایی وجود دارد.
متی از داود تا یوشیّا 14 نفر ذکر کرده ولی اول تواریخ از داود تا یوشیّا را 17 نفر نقل کرده در ادامه از نفر هجدهم اول تواریخ در متی نام برده نشده و نفر نوزدهم اول تواریخ همان نفر پانزدهم متی می باشد نفر شانزدهم متی در واقع برادر نفر بیستم اول تواریخ است زروبابل نفر بیستو یکم اول تواریخ و پسر فدایا ، نفر بیستم اول تواریخ است که در متی زروبابل پسر سألتیئیل نفر شانزدهم معرفی شده است و در اول تواریخ سألتیئیل عموی زروبابل ذکر شده نه پدرش.
ابیهود نفر هجدهم متی فرزند زروبابل است که در اول تواریخ چنین کسی از فرزندان زروبابل نام برده نشده است. و ردپای بقیه نسبهای متی که بعد از زروبابل یازده نفر اند گم می شود.
نکاتی چند از بعضی اجداد حضرت عیسی از منظر عهدین
درباره اسلاف حضرت عیسی مسیح می توان مطالبی را در کتاب مقدس یافت ولی شرح حال تک تک افراد در کتاب مقدس موجود نیست و تنها مهمترین شخصیتهای این نسبنامه دارای شرح حال مختصری هستند.
داستان آدم و حوا بعنوان جد اعلی حضرت عیسی در کتاب مقدس مطرح شده است . این دو شخصیت در منظر کتاب مقدس متهم به بزرگترین گناه شده اند و به خاطر گناه عظیمشان از حضور خداوند دورگشته اند و گناه ایشان در نسل شان نفوذ کرده بطوریکه همه انسانها در گناه پدر و مادر سهیم شده اند .
داستان نوح بعد از داستان آدم مهمترین داستان کتاب مقدس است که شرح حال یکی دیگر از اعقاب حضرت عیسی است او مردی عادل و در عصر خود کامل بود او بعد از طوفان کشاورزی کرد و تاکستانی عرس نمود و شراب نوشیده و در خیمه خود عریان گردیدو چون حام پدر کنعان[5] پدرش را در آن حال دید و به خاطر این کارش کنعان ملعون گردید . سفرپیدایش : فصل 9 / آیه20 ـ 27
داستان حضرت ابراهیم و عهد او با خداوند و وعده سرزمین کنعان و ماجرای تولد فرزندانش مطرح می شود . ولی ماجرای غم انگیز و غیر قابل باوری نیز از ابرهیم وجود دارد او پدر و افتخار تمام انبیاء بنی اسراییل برای حفظ جانش همسرش ساره که زنی زیبا روی بوده را به فرعون تقدیم میکند و در عوض گاو وگوسفند و غلام و کنیز هدیه میگیرد به این آیات توجه کنید: چون نزدیك به ورود مصر شد به زن خود سارای گفت: “اینك میدانم كه تو زن نیكو منظر هستی. 12 همانا چون اهل مصر تو را بینند گویند: “این زوجه اوست.“ پس مرا بكشند و تو را زنده نگاه دارند. 13 پس بگو كه تو خواهر من هستی تا به خاطر تو برای من خیریت شود و جانم بسبب تو زنده ماند.” 14 و به مجرد ورود ابرام به مصر اهل مصر آن زن را دیدند كه بسیار خوش منظر است. 15 و امرای فرعون او را دیدند و او را در حضور فرعون ستودند. پس وی را به خانة فرعون در آوردند. 16 و بخاطر وی(ساره) با ابرام احسان نمود و او صاحب میشها و گاوان و حماران و غلامان و كنیزان و ماده الاغان و شتران شد. 17 و یَهُوَه فرعون و اهل خانة او را بسبب سارای زوجة ابرام به بلایای سخت مبتلا ساخت. 18 و فرعون ابرام را خوانده گفت: “این چیست كه به من كردی؟ چرا مرا خبر ندادی كه او زوجة توست؟ 19 چرا گفتی: او خواهر منست كه او را به زنی گرفتم؟ و الآن اینك زوجة تو. او را برداشته روانه شو!” 20 آنگاه فرعون در خصوص وی كسان خود را امر فرمود تا او را با زوجه اش و تمام مایملكش روانه نمودند.
(پیدایش 12:12-20)
همین جریان برای اسحاق نیز به وقوع می پیوندد اسحاق نیز برای حفظ جانش زنش را خواهر خود معرفی میکند تا فرعون با وی ازدواج کند و وی جانش را نجات دهد
پس اسحاق در جرار اقامت نمود. 7 و مردمان آن مكان دربارة زنش از او جویا شدند. گفت: “او خواهر من است” زیرا ترسید كه بگوید “زوجة من است” مبادا اهل آنجا او را به خاطر رفقه كه نیكو منظر بود بكشند. 8 و چون در آنجا مدتی توقف نمود چنان افتاد كه ابی ملك پادشاه فلسطینیان از دریچه نظاره كرد و دید كه اینك اسحاق با روجة خود رفقه مزاح میكند. 9 پس ابی ملك اسحاق را خوانده گفت: “همانا این زوجة توست! پس چرا گفتی كه خواهر من است؟” اسحاق بدو گفتم: “زیرا گفتم كه مبادا برای وی بمیرم.” 10 ابی ملك گفت: “این چه كار است كه با ما كردی؟ نزدیك بود كه یكی از قوم با زوجه ات همخواب شود و بر ما جرمی آورده باشی.” 11 و ابی ملك تمامی قوم را قدغن فرموده گفت: “كسی كه متعرض این مرد و زوجه اش بشود هر آینه خواهد مرد.” (تورات، سفرپیدایش فصل 27 / آیه 7)
داستان اسحاق و متبرک شدنش و انتقال پیامبری از او به فرزندانش در اینجا مطرح می شود اسحاق دو پسر بنامهای عیسو و یعقوب داشت عیسو پسر بزرگتر می بایست پیامبر می شد ولی یعقوب با استفاده از نابینائی پدر و با نقشه مادر پوست گوسفندی را بر روی دستش می کشد و خود را به نام برادر بزرگتر به پدر معرفی می کند پدر تنها یک نشانه برای شناخت پسر بزرگترش می دانست و آن بدن پرموی عیسو بود پدر با این خیال که دست پسر بزرگ را لمس می کند پیامبری را به یعقوب منتقل می کند و با این ترفند پیامبری که قرار نبود در یعقوب و نسل او قرار گیرد دچار انحراف گردید و نسل اندر نسل پیامبری در نسل یعقوب ادامه یافت. سفر پیدایش : فصل 27 / آیه 1 ـ 40
نسلها ادامه یافت تا اینکه داوود پادشاه گردید و عاشق زن سردار خود اوریا گردید سردار که در جنگ بود همسرش مورد تجاوز پادشاه قرار می گیرد سپس پادشاه با ترفندی سردار را به وسط رزمگاه می فرستد تا کشته شود بعد از کشته شدن سردار، همسرش وارد کاخ پادشاه شد و پسر را زائید در کتاب دوم سموئیل قصه این ماجرا به دقت ذکر شده است. فرزندی که حاصل زنا بود به خاطرتوبه کردن داود به مرضی دچارشده و می میرد تا گفاره گناه داود باشد و بعد فرزندی زاده می شود[6] که با این نام در کتاب مقدس ذکر شد:
داود سلیمان را از زن اوریا آورد.
داستان سلطنت داود می گذرد تا نوبت به سلیمان برسد .او انسانی حکیم بود و از خدا اطاعت می کرد اما رفته رفته زنبارگی، او را از خدا دور کرد و حتی برای کافران بتپرست نیز معبد ساخت کتاب اول پادشاهان : فصل 11 / آیه 1 – 8
یکی دیگر از اسلاف عیسی یهوداست که فارص را از عروسش آورد داستان یهودا و عروسش یکی دیگر از صفحات ناراحت کننده نسبنامه حضرت عیسی است. دوم سموئیل : 11/ 2 ـ 27)
برای رعایت اختصار ازآوردن محل شاهد از کتاب مقدس صرف نظر کرده و فقط آدرسها ذکر شد.
به هر حال قضاوت نهایی با خواننده می باشد که با پیگیری آدرسهای داده شده از کتاب مقدس و تطبیق نسبنامه ها با یکدیگر و مطالعه محل شاهد ها ، برداشت خود را از کتاب مقدس انجام داده و بیندیشد که چگونه می توان این مطالب را وحی دانست.
قاسم باصری حسن کهل
. [1]انجیل متی 16:1
[2] . لوقا23:3
. [3]لوقا 38:3
. [4]انجیل متی 16:1
[5]. کنعان جد فلسطینیان است . پدرش حام به پدر لخت خود نوح ، نگاه کرد ولی کنعان و همه نسلش برای ابد نفرین شدند.پیدایش 20:9-27
[6]. سموئیل 12: 13 و داود به ناتان گفت: “به یَهُوَه گناه كرده‌ام.” ناتان به داود گفت: “یَهُوَه نیز گناه تو را عفو نموده است كه نخواهی مرد. 14 لیكن چون از این امر باعث كفرگفتن دشمنان یَهُوَه شده‌ای پسری نیز كه برای تو زاییده شده است البته خواهد مرد.”
دیدگاه‌ها
امیر
1392/08/21 - 07:04
لینک ثابت
بسیار عالی. اولین بار بود این
افزودن نظر جدید