در آیین یاری نخستین ویژگی یک مرد سالک آن است که سبیل های بکر و دست نخورده ای داشته باشد تا او را از سایرین و نیز جنس مخالف متمایز سازد . در این مسلک هر آنکه جسارت نماید و به منظور نظافت دستی به موهای زیر بینی بکشد هر آیینه از مردی و مردانگی ساقط و به نفرین سلطان اسحاق مبتلا خواهد شد . کوتاه و مرتب نمودن سبیل گناهی است نا بخشودنی که به منزله خروج از حق و حقیقت تلقی می گردد . به جرأت می توان ادعا کرد اصلی ترین خط قرمز آیین اهل حق ، مقوله حفظ ظاهر (سبیل ) بوده به نحوی که سادات و دراویش این فرقه به پیروان خود چنین القاء نموده اند که : می بخور منبر بسوزان هرچه می خواهی بکن ، لیکن دست تجری بسوی سبیل دراز مکن !!! ( 1 )

دلایل اهل حق برای وجوب داشتن سبیل :

1 – مولا علی علیه السلام برای شناختن اصحاب خود دستور فرمودند که نسبت به دیگران شارب بلند تری داشته باشند !!!

2 – مسأله گذاشتن سبیل امر مسقیم سلطان اسحاق و پیران حقیقت بوده و تخطیء از آن در حکم خروج از دیانت است !!! (2 )

3 – مولا علی علیه السلام در جریان غسل رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، آب مانده در ناف مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را  من باب تبرک می نوشند به اعجاز پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم سبیل های مولا علیه السلام آنا" بلند و پر پشت می شود !!!

4 – گذاشتن سبیل برای تمایز بین زنان و مردان است .

نقد و بررسی دلایل مذکور:

بررسی دلیل نخست : این که مولا علی علیه السلام به اصحاب خود دستور داده باشد که موی شارب را بلند بگذارند کذب محض و از افترائاتی است که بر آن حضرت بسته می شود . در هیچ روایتی و لو ضعیف السند چنین مطلبی وجود ندارد بلکه آنچه در منابع تاریخی – حدیثی موجود است خلاف آن چیزی است که غلات وعلی اللهیان مدعی آنند . به عنایت حق روایاتی در این زمینه تقدیم می گردد .

بررسی دلیل دوم :

این که گذاشتن سبیل امر سلطان اسحاق و پیران حقیقت بوده باشد ، برای هیچ احد الناسی الزام آور نیست . در این سرای ظلمت زده و هزار رنگ هر کسی در هر گوشه و کناری رأی و نظر خاص خود را دارد ، گاو پرستان هندو هر صبح و شام می بایستی شاخ و مقعد گاوان (خدایان ) را ببوسند چرا که به زعم خودشان دستور از بالا صادر شده است ، حالا این حرکت شنیع و سبک سرانه چه دخلی به رفتار و عملکرد من و شمای مسلمان دارد ؟ در بیانی کوتاه عرض می کنیم ؛ هر آنچه که بر ما عرضه شد اگر با میزان عقل و فطرت آدمیت تطابق و همخوانی نداشت نه تنها الزامی در پذیرش آن نیست بلکه با شدید ترین وجه ممکن آن را رد و به دیوار می کوبیم و این اصلی کلی است که باید در تمام امور حاکم باشد .

الحق و الانصاف طبع و سرشت انسانیت از قضیه سبیل احساس نفرت و انزجار داشته و رجوع به وجدان ، اثبات کننده مدعای ماست .( حسن و قبح عقلی یکی از مسائل کلامی – فلسفی است که این مقال گنجایش ذکر آن را ندارد) بنا بر این بدعت ها و اختراعات سلطان اسحاق و مروجین عقاید وی برای ما پشیزی ارزش و حجیت ندارد . پیامبر درونی هر فردی که همان قوه تعقل باشد ، وجود موی زائد سبیل را در حاشیه دهان که دهلیز طعام است بر نمی تابد و آن را زائد و پلید تشخیص داده لذا توصیه سلطان اسحاق برزنجه ای به بلند نگه داشتن شارب ضدیت آشکار با حکم عقل است (عقلی که پروردگار عالم احکام آن را امضاء و تأیید فرموده است).

شاید در جواب ما گفته شود : خیر این طور نیست بلکه سبیل مایه فخر و مباهات ماست و هیچگونه حالت انزجاری نسبت به آن نداریم ، در پاسخ این دست افراد می گوییم : وقتی ذائقه معنوی انسان دگرگون و عوض شود ، ارزش ها را وارونه می بیند واقعیت این است که بدعت ها و احکام شرک آمیز سلطان اسحاق ذائقه این جماعت را دگرگون ساخته به نحوی که هنجارها را ضد هنجار ، و ضد ارزش ها را ارزش تلقی می نمایند . به تعبیر خالق انسان در قرآن حکیم : { شیطان اعمال قبیح را در نظرشان زیبا جلوه داده } (3 ) لذا هرگاه که چنین شد معلوم می گردد که گوهر پاک فطرت الهی ، زیر چکمه جهالت لگدمال شده که حقایق عالم را وارونه می بیند . نظافت و تمیزی فضای دهان که در تمام ابنای بشر ارزش محسوب می شود در اهل حق مساوی است با خروج از دیانت و این از عجایب زمانه ماست .

بررسی دلیل سوم :

نخبگان و پژوهشگرانی که در مسائل تاریخی دستی بر آتش دارند واقفند که اصل این قصه در صفحه تاریخ مضبوط و ثبت است که مولا علی علیه السلام آب غسل رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را از باب تبرک و تیمن نوشیده است ( 4 ) لیکن ما بقی ماجرا که همان رشد آنی سبیل مولا علیه السلام باشد در قوطی هیچ عطاری یافت نمی شود ( گرچه در قوطی یارستان هر چیزی یافت می شود !!!) و از بس این داستان مزخرف و بی پایه و اساس است که لزومی نمی بینیم که بیشتر از این به آن بپردازیم .

بررسی دلیل چهارم :

بعضاً شنیده می شود که سبیل نمادی برای تمایز بین زن و مرد است . پاسخ : ما هم معتقدیم که می بایستی بین زن و مرد از حیث ظاهر تمایز و تفاوتی باشد اما این که تمایز مذکور به سبب سبیل حاصل می شود ، خیر سخن قابل قبولی نیست از آن جهت که اگر ملاک و معیار تمایز موی صورت باشد پس ریش سزاوار تر است که ملاک تمایز قرار بگیرد ، زیرا هم حجم انبوه تری دارد و هم با بهداشت فردی دهان منافاتی ندارد لذا در اسلام و سایر ادیان آسمانی ، تمایز مرد و زن را صرفا" نقش ریش ایفاء می کند نه غیر آن .دانستن این نکته خالی از لطف نیست که در عرف جامعه اسلامی و ادوار قبل از آن ریش را از آن جهت که چهره و صورت مرد را وجیه و زیبا جلوه می دهد ، محاسن (زیبایی ) نامیده می شود لکن مقوله جمال و زیبایی  درباره سبیل صحت سلب دارد یعنی نه تنها زیبایی به انسان عطاء نمی کند بلکه تا حدود زیادی مرد را کریه المنظر ساخته و اسباب تنفر و انزجار را فراهم می سازد . به خاطر اشکالات و محذورات فوق است که جوانان و تحصیل کرده های اهل حق رفته رفته خود را از قید و بند سبیل  رهانیده و بعضا" در کنار سبیل ، ریش پروفسوری را به آن ملحق کرده تا حجم ریش مقداری از افتضاحات سبیل را بپوشاند.

زندگی زناشویی و معضل سبیل :

یکی از حقوقی که در زندگی زناشویی تعریف شده است و قابل اغماض هم نیست مسأله ارضای جنسی است . عدم ارضای جنسی عواقب شوم و خطرناکی دارد که کاهش مهر و محبت در کانون خانواده ، ختم شدن زندگی به طلاق و جدایی و گرفتار شدن در دام فحشا و خود فروشی از پیامد های آن است. در جای خود به اثبات رسیده ، از عواملی که میل جنسی زن را به شدت کاهش و در نتیجه زندگی را با چالش های جدی موجه خواهد ساخت بوی نا مطبوع دهان است بوی چندش آوری که به خاطر تماس هوای دم و باز دم با سبیل حاصل می شود و یگانه راه خلاصی از این مخمصه تراشیدن و یا کوتاه کردن شارب است . طبیعت خانم ها به گونه ای است که ذاتا" از هر آن چه حظ و بهره جنسی را کاهش می دهد گریزان بوده  ، با این اوصاف برای تحقق ارضای جنسی سبیل مانع بزرگی است . بنا بر این سبیل از این منظر چیز منکری است و فرامین الهی هرگز به منکرات تعلق نمی گیرد ، پس امر سلطان اسحاق و پیران حقیقت به بلند نگه داشتن شارب سر منشأ الهی و وحیانی ندارد .

روایات وارده درباره سبیل :

1 – رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : سبیلتان را بلند نگه ندارید ، زیرا شیطان آنجا را جایگاه خود قرار می دهد و در آنجا مخفی می شود ( 5 ).

2 – رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم خطاب به مولا علی علیه السلام : ای علی کسی که سبیل خود را کوتاه نکند مسلمان نیست ( 6  ).

3 – مولا علی علیه السلام : و شفاعت ما شامل کسی که سبیل خود را کوتاه نمی کند نمی شود (7 ).

مولا علی علیه السلام : دارنده سبیل همیشه مورد لعن خداوند وفرشتگان است و در هنگام قبض روح با سختی ، روحش از بدن جدا می شود . برای هر موی سبیل مارها و عقرب ها بر او مسلط می شوند ، عذابش تا قیامت ادامه خواهد داشت (8 ).

4 – رسول خدا صلی الله علی و آله وسلم : صاحب سبیل های بلند هنگامی که از قبرش خارج می شود ، در پیشانیش نوشته شده که این شخص اهل جهنم است ( 9 ).

5 – رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : شارب ( سبیل )را از ته بگیرید و ریش را بلند بگذارید و به یهودیان و گبران خود را شبیه مگردانید . گبران ریشهای خود را می چیدند و سبیلان خود را زیاد می کردند و ما شارب خود را می چینیم و ریش را می گذاریم ( 10 ).

6 – زمانی که دو نماینده خسرو پرویز به خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم رسیدند ( و آن دو ریشها را تراشیده و شارب را گذاشته بودند ) آن حضرت از دیدن آن دو ناراحت شدند و فرمودند : وای بر شما چه کسی امر کرده شما را به این ؟ (تراشیدن ریش و نگه داری سبیل ) گفتند : رب ما یعنی کسری . فرمود : لکن پروردگار من امر کرده مرا به گذاشتن ریش و چیدن شارب ( 11 )

سبیل در نگاه علم پزشکی :

هوای خروجی شش که به آن باز دم گفته می شود حاوی میکروب های فراوانی است . ( به همین دلیل در اسلام از دمیدن به غذا و مایعات نهی شده است ) وقتی هوای باز دم با سبیل برخورد می کند ، میکروب های دفع شده با سطح مو تلاقی پیدا نموده لذا منجر به انتقال و سرایت میکروب می گردد . هوای گرم شش به محض تماس  با موی سر و صورت بوی نامطبوع و نا خوشایندی از آن بجای می ماند . هر مقدا فاصله زمانی استحمام و شستشوی صورت با تأخیر انجام گیرد ، بوی تعفن و گند حاصله آزار دهنده تر و غیر قابل تحمل خواهد بود . همان طوری که ذکر شد این قضیه ظلم و اجحافی است در حق همسران و اهل خانواده که تاوان جهالت و حماقت یک مشت آدم نما را می بایستی پس دهند . عظمت اسلام از همین جاها هویدا می شود که در آن برهه زمانی که جهالت و بربریسم محض در شبه جزیره عربستان حاکم بود چه آموزه های انسانی بی نظیری را به جامعه بشری عرضه و عطاء کرد . بدون هر گونه بیجا تعصبی باید اذعان کرد که در هیچ دین و مذهبی به مانند اسلام نسبت به مسأله بهداشت فردی - اجتماعی توصیه و سفارش نشده است ، توصیه اکید به کوتاه نمودن سبیل ، استحمام مستمر در طی ایام هفته و . . . از این دست سفارشات است .

برای مطالعه بشتر به منابعی که در باره اخلاق اسلامی نگاشته شده رجوع کنید. از این منابع می توان کتب زیر را نام برد :

سراج الشیعه ، تألیف آیت الله مامقانی

مکارم الاخلاق ، تألیف رضی الدین طبرسی

حلیة المتقین ، تألیف علامه مجلسی و. . . 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت :

1 - این قضیه در لابه لای دفاتری چون دیوان گوره و دفتر نوروز و . . . به وفور دیده می شود .

2 - همان

3 - قرآن کریم ، سوره انفال ، آیه 48

4 - حیات القلوب علامه مجلسی ، ج 4 ، ص 179

5 - مکارم الاخلاق ، ص 67

6 - ریش تراشی اسدالله محمدی نیا ، ص 33

7 - همان

8 - همان ص 34

9 - زبدة العلوم ، ج 2 ، ص 243

10 - مفاتیح الجنان ، ص 1208

11 - همان