پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گروهی در اطراف ما که تاثیر و نقش قابل توجهی در هر جامعه دارند، زنان آن جامعه هستند. حتی زنان در برخی از تمدن‌ها و تاریخ‌ها، جزو ارکان بالایی از اسطوره‌ها را تشکیل می‌دادند، مانند ایزد آناهیتا در تمدن ایران و اسطوره زن آرتمیس، الهه‌ باکره‌ شکار و تیر و کمان‌ در اسطوره یونان.
قصد بر این است که گوشه‌ای بسیار کوتاه از آنچه بر زنان در دوره ساسانیان گذشته و ممکن است به دلایلی برای نسل امروز بیان نشده باشد را ارائه کنیم.
جایگاه زنان در دوره ساسانیان به موقعیت طبقاتی آنان بستگی داشت. زنان طبقه بالا نظیر ملکه و مادر شاه در فعالیت‌ها و تصمیم‌ گیری‌های خود آزادتر بودند. مُهرهای برجا مانده از آن‌ها اهمیت ایشان را نشان می‌دهد چنان که در نقش برجسته‌ها حضور ایشان در بزم‌های شاهانه به چشم می‌خورد. اما زنان عادی جزو اموال مرد محسوب می‌شدند و بهای معینی داشتند. بسیاری از احکام دینی علیه زنان، مربوط به زنان عادی و غیر اشرافی است.[1]
از جمله این احکام که نمونه بارز آن در متون اوستایی وندیداد بیان شده را می توان احکام سخت و رنج آور دشتان (عادت ماهیانه) و سقط جنین مطالعه کرد. برای نمونه فرگرد پنجم، بند 45 از متن اوستایی وندیداد مطالعه می‌شود، وظایف یک نفر مزدا پرست را در زمانی که زن او بچه مرده‌ای را به دنیا می‌آورد بیان می‌کند که اولین کار دور کردن این زن از محل زندگی خود، آتش، برسم و آب است و وقتی از اولین خوراک این زن سوال می‌شود، در پاسخ مقداری خاکستر آمیخته به ادرار گاو بیان می‌شود. [2]  فصل شانزدهم متن اوستایی وندیداد، کامل در مورد زن دشتان که همان زنی هست که در ایام عادت است، مطالبی را بیان کرده است که خود نمونه ای از رنج‌ها و روزهای سختی است. غالبا زنان در مدت این مراسم، به دور از خانواده و به تنهایی بسر می‌بردند. [3]
موضوع دیگر در مورد زنان بحث جهیزیه دختر هست که تعیین آن و چگونگی و مقدار آن نقش مهمی را داشته است. زیرا هنگامی که دختر شوهر می‌کرد، دیگر هیچ‌گونه سهمی به عنوان ارث از پدر خود و یا از کفیل او دریافت نمی داشت. از این رو لازم بود که هنگام زناشویی، دختر حتی المقدور جهیزیه کامل و بزرگی با خود همراه ببرد. [4]
مورد دیگری که در زمان ساسانیان وجود داشته است و امروزه به نوعی توسط عده ای رد می‌شود، بحث تعدد ازدواج در ایران باستان هست که در اینجا بحث تعدد زوجات در زمان ساسانیان آورده می‌شود. تعداد زنانی که یک مرد می‌توانست اختیار کند، از لحاظ حقوق نظری محدود نبوده است. بدیهی است که اختیار زنان متعدد، در عمل به میل مرد و قبل از هر چیز منوط به توانایی مالی او بوده است. یک مرد عادی ناگزیر بود که با یک زن سر کند. در صورتیکه اشراف می توانستند به اندازه نامحدود زن در حرمسرای خود گرد آورند. در گزارش یونانیان می خوانیم که شماره این زنان حتی به صدها بالغ می‌شده است. [5]
اینها تنها چند مورد از واقعیتی است که در گذر زمان به فراموشی سپرده شده است. امروزه آیینی را به ما نوید می‌دهند و ما ندانسته آن را باور می‌کنیم که گذشته ای همراه با رنج و نظام سخت طبقاتی را برای زنان خود رقم زده است.

پی‌نوشت:
[1] . تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، ترجمه تورج دریایی، تهران، انتشارات ققنوس، سال 1383، صفحه 170
[2] . وندیداد ، پژوهش دارمستتر، ترجمه موسی جوان ، ناشر دنیای کتاب ، تهران ، ۱۳۸۴ ، ص ۱۲۷ - ۱۳۰
[3] . همان، صفحه 238 -241
[4] . کریستیان بارتلمبه، زن در حقوق ساسانی، ترجمه ناصرالدین صاحب الزمانی، ص 48
[5] . همان ، ص 51