پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_‌ در بررسی كتيبه‌های هخامنشی به نكاتی قابل توجه دست می‌يابيم كه بررسی دقيق آن‌ها ابعاد متفاوتی را بر پژوهشگران می‌گشايد.
پرده اول - كورش دوم (معروف به كورش بزرگ) می‌گويد: «منم کورش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سومر و اَکد، شاه چهارگوشه جهان. پسر کمبوجیه، شاه بزرگ، شاه [شهر] انشان، نوه کورش، شاه بزرگ، شاه [شهر] انشان، از نسل چیش پیش، شاه بزرگ، شاه شهر انشان. دودمان جاودانه پادشاهی که (خدایان) بل و نَبو فرمانرواییش را دوست دارند...».[1]
پرده دوم - داريوش اول (داريوش بزرگ) می‌گويد: «من داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه در پارس، شاه کشورها، پسر ویشتاسب، نوه ارشام هخامنشی. داریوش شاه گوید: پدر من ویشتاسب، پدر ویشتاسب ارشام، پدر ارشام آریامن، پدر آریامن چیش پیش، پدر چیش پیش هخامنش. داریوش شاه گوید: بدین جهت ما هخامنشی خوانده می‌شویم [که] از دیرگاهان اصیل هستیم. از دیرگاهان خاندان ما شاهان بودند. داریوش شاه گوید: هشت [تن] از نیاکان من شاه بودند. من نهمین [هستم] ما 9 [تن] پشت اندر پشت ( در دو شاخه ) شاه هستیم».[2] در لوح زرین آریارمنه که توسط شاهان هخامنشی (به احتمال بسیار زیاد در اواخر عصر هخامنشیان نوشته شده است) نیز تأکید شده که آریارمنه (پدربزرگ داریوش)، شاه بزرگ و حتی شاه شاهان بوده است![3]
پرده سوم: كورش دوم (كورش كبير) می‌گويد اجداد من (كمبوجيه اول و كورش اول)، شاه، بلكه شاه بزرگ، شاه انشان بودند. داريوش و فرزندان او نيز می‌گويند اجداد ما (آرشامه و آريارمنه) شاه بودند، آن هم شاهانی بزرگ و شاهِ شاهان! اين در حالی است كه كمبوجيه اول و كورش اول (اجدادِ كورش كبير) مصادف و هم‌عصر با آرشامه و آريارمنه (اجداد داريوش) بودند. به راستی اجداد كورش كبير شاه انشان بودند؟ يا اجداد داريوش؟! آيا ممكن است در يك سرزمين، چند شاه وجود داشته باشد و در عين حال همه آن‌ها شاه بزرگ باشند؟! امروزه بر دانشمندان روشن شده است كه انشان نام ديگر سرزمين پارس است و شهر انشان، در نزديك دژ سپيد Dež-e Espīd (بيضاء كنونی) واقع شده بود و حداقل از قرن 7 پيش از ميلاد، انشان نام ديگر پارس بود.[4] و از این قرار يا سخن كورش كبير در منشور، صحيح است، يا سخن داريوش و فرزندان او. به هر تقدير يكی از دو طرف (يا كورش، يا داريوش) دروغ گفته اند.

پی‌نوشت:
[1]. منشور كورش بزرگ، بند 20-22، ترجمه فارسی از متن اصلی بابِلی، پروفسور شاهرخ رزمجو، بخش خاور میانه موزه بریتانیا، همچنين بنگريد به ترجمه پروفسور عبدالحميد ارفعي، و همچنين:
The British Museum , Translation of the text on the Cyrus Cylinder, by Irving Finkel
[2]. ترجمه کتیبه داریوش در بیستون، خبرگزاری میراث فرهنگی، کلیک کنید... همچنین بنگرید به:
The Behistun inscription, translation by L.W. King and R.C. Thompson, The sculptures and inscription of Darius the Great on the rock of Behiston in Persia, 1907 London, by livius.org
Excavating an empire Achaemenid Persia in Longue Duree, Edited by Touraj Daryaee & other, Mazda Publisher, Costa Mesa, California, 2014, Chapter 4: Darius the First, the Ninth King Matt Waters
[3]. بنگرید به «پیرامون لوح زرین آریارَمنَه»
[4]. بنگرید به:
Shahbazi. A. Sh (1986), Ariyāramna Old Persian proper name, Encyclopædia Iranica, Vol. II, Fasc. 4, pp. 410-411,  In Iranica online: Last Updated: August 12, 2011.
به نقل از: D. Stronach, “Achaemenid Village I at Susa and the Persian Migration of Fars,” Iraq 34, 1974, pp. 239-48 esp. p. 248; J. M. Cook, The Persian Empire, New York, 1983, p. 8
عين متن نوشتار شاپور شهبازی چنين است:
it is now established that the city of Anshan was on the site of Tepe Malīān (near Dež-e Espīd/Bayżā) in Fārs, and that at least from the middle of the seventh century B. C., the term Anshan was an alternative name for Fārs; and since Anshan/Persis was ruled by Cyrus I, Ariaramnes could not have reigned there