ملی گرایی
حکومت ساسانی، در مردابی از ستمگری که خود ایجاد کرده بود، فرو رفت. پس از ورود مسلمین به ایران، یزدگرد سوم (آخرین شاه ساسانی) از شهری به شهر دیگر عقب‌نشینی می‌کرد و هرگاه از مردم کمک می‌خواست، غالباً با پاسخ منفی مواجه می‌شد. اطرافیان از گرد او پراکنده شدند. پس در تنهایی و بی‌کسی به دست ایرانیان کشته شد.
2500 سال پیش، وقتی کورش کبیر در بلوچستان با شورش مردم مواجه و از آنان شکست خورد. هرچند از آمار دقیق تلفات خبری در دست نیست، ولیکن ایران‌شناسان این فرضیه را مطرح کرده اند که تقریباً همه نیروهای تحت امر کورش به دست شورشیان کشته شدند.
در عصر هخامنشیان، شاهنشاه، صاحب اختیار "مطلق" مرگ و زندگی مردم شمرده می‌شد. در این راستا، هفت قاضی وجود داشتند که مادام العُمر و تا وقتی که مورد خشم پادشاه قرار نمی‌گرفتند در آن منصب باقی می‌ماندند.
در هگمتانه (همدان) شخصی به نام فرَوَرتیش دست به آشوب و اغتشاش زد. داریوش هم دستور داد او را بازداشت کردند. سپس بینی و زبان او را بریدند. گوش‌هایش را بریدند و بعد هم یک چشمش را از حدقه درآوردند.
یهودیان که در منابع خود، بسیار چاپلوسیِ کورش را کرده اند (چون کورش، ایشان را از اسارت نجات داد) ولی در جایی دیگر لب به بیان حقایق گشودند و گفتند: «کورش، سرزمین‌ها را مانند گِل لگدمال می‌کند.»
دانشمندان پرورش یافته‌ی مکتب امام صادق (علیه السلام) تنها مردان نبوده اند. بلکه بانوانی هم در این بین وجود داشتند. یکی از آنها «حُسنیه» کنیزی ایرانی تبار بود. او در کودکی وارد خانه امام جعفر صادق (علیه السلام) شد تا به خدمتکاری منزل مشغول باشد، اما در طول دو دهه سکونت در منزل امام و تلمذ و شاگردی از محضر ایشان تبدیل به بانویی دانشمند شد.
به راستی رفتارِ کورش کبیر در قِبالِ اغتشاشگران و شورشیان چگونه بود؟ پاسخ: قتل عام و به بردگی گرفتنِ کسانی که در شورش نقش داشتند...!
در دوران حکومت اردشیر اول، اغتشاشی علیه حاکمیت هخامنشی در مصر صورت گرفت. سپس اردشیر هخامنشی با اعزام نیرو، موفق شد اغتشاشات را سرکوب و دوباره بر مصر مسلط شود.
ابوموسی جابر بن حیان، یک فرد ایرانی مسلمان و یکی از شاگردان امام جعفر صادق (ع) بود که خدمات بسیاری به علم شیمی و کیمیاگری کرده است و طبق نقلی دانش او در علم شیمی توسط استاد او، امام صادق (علیه السلام) بدست آمده است.
خانم مری بویس (Mary Boyce) استاد دانشگاه لندن در رشته مطالعات زرتشتی و ایران‌شناسی، در کتاب مشهور خود «زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها» از واکنش داریوش کبیر، به اغتشاشات و شورش‌ها می‌گوید: سرکوب و کشتار!
اسناد تاریخی نشان می‌دهد که کورش کبیر، در "عمل" شعارِ «هم غزه، هم لبنان» را سرلوحه سیاست‌های خود قرار داده بود. اکنون چرا برخی از مدعیان فرهنگ آریایی، این شعار کورش کبیر را زیر پاهای خود انداخته اند؟!
جمشید گرشاسب چوکسی (استاد دانشگاه ایندیانای ایالات متحده امریکا و سرپرست برنامه‌های مطالعاتی خاورمیانه در این دانشگاه) به روشنی می‌گویند که گرویدن مردم آذربایجان به اسلام، از روی اختیار و اغلب عاری از تحمیل بود و نشر اسلام در آذربایجان در اثر نهضت فرهنگی تبلیغی برخی مبلغین اسلام صورت گرفت.
برخی می‌کوشند که از دوران هخامنشیان یک چهره طلایی به خورد دیگران بدهند و برخی از ساده لوحان نیز این ادعا را باور کرده‌اند. از همین روی، لازم است که جوانان ایرانی در برابر هر آنچه که می‌شنوند هوشیار باشند. حقیقت این است که در دوران هخامنشی، نه از رفاه اجتماعی خبری بود، نه از اقتصادِ آن چنانی. اگر رفاهی بود، برای شاه و نزدیکان او بود، نه عامه مردم.
عصر هخامنشیان... برخلاف تبلیغات دروغین برخی رسانه‌ها، فقر و نداری زندگی مردم را فراگرفته بود. در مدت یک سال 19 شورش بزرگ در ایران رخ داد که همه این شورش‌ها به دست داریوش سرکوب شد. برخی کشته و برخی به اسارت درآمده و به بندگان داریوش تبدیل شدند!