پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دانشمندان پرورش یافته‌ی مکتب امام صادق (علیه السلام) تنها مردان نبوده اند. بلکه بانوانی هم در این بین وجود داشتند. یکی از آنها «حُسنیه» کنیزی ایرانی تبار بود. او در کودکی وارد خانه امام جعفر صادق (علیه السلام) شد تا به خدمتکاری منزل مشغول باشد، اما در طول دو دهه سکونت در منزل امام و تلمذ و شاگردی از محضر ایشان تبدیل به بانویی دانشمند شد.
بعدها، طی ماجرایی، مجلسی در دربار هارون برپا شد و علمای مخالف شیعه به رهبری «ابراهیم بن خالد عوفی» ـ معتزله ـ به مناظره با حسنیه آماده گشتند. حسنیه با آرامش و طمأنینه و براساس علومی که از محضر امام کسب کرده بود؛ شروع به بحث کردن با او کرد. در بحث اول ولایت امیرالمومنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) را با نص پیامبر اثبات کرد که مخالفان نتوانستند دلیلی در برابر نص مستقیم پیامبر(صلی الله علیه و آله) بیاورند.
​بعد او جریان بخشیده شدن فدک به حضرت زهرای مرضیه (سلام الله علیها) را پیش کشید و حقانیت اهل بیت را در مالکیت بر آن به اثبات رساند که باز مخالفین نتواستند پاسخی بدهند. و در آخر به قضیه کربلا پرداخت و چنان مرثیه ای در رثای سیدالشهدا خواند که حضار مجلس به گریه افتادند و هارون به شدت احساس خطر کرد… چند سال بعد از آن ماجرا و شهادت امام موسی کاظم (علیه السلام) حسنیه به مدینه رفت و پس از هجرت اجباری امام رضا (علیه السلام) به طوس، حُسنیه هم به دنبال ایشان به طرف طوس حرکت کرد اما قبل از رسیدن به حضرت در نزدیکی تربت حیدریه فعلی درگذشت.[1]

پی‌نوشت:

[1]. مکالمات حسنیه در دربار هارون الرشید با علمای مخالفین، نوشته ابوالفتح حسین بن علی رازی، ترجمه ابراهیم استرآبادی، نشر پرسش، ۱۳۸۳.