زرتشت و باستان گرایی
دیاکونوف می‌نویسد که در زمان ساسانیان و قبل از اینکه اسلام وارد ایران شود، برده داری وجود داشت.
طبق اسناد تاریخی، کورش دوم (مشهور به کورش بزرگ) دستور داده بود گوش‌های یک مُغ ایرانی به نام گئوماته (یا همان گئومات مُغ: Gaumata magus) را بریدند. (والتر هینتس، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی، 1392، ص 448).
در دوران هخامنشی، بانکها (مؤسسات مالی) باعث فقیر شدن مردم شدند. وام‌های بی‌بهره، مخصوص نورچشمی‌ها و آشنایان بود. (والتر هینتس، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی، 1392، ص 474).
- در زمان هخامنشیان، بانکها، بردگان را برای کارهای زشت و نامشروع اجاره می‌دادند.
- دربار هخامنشی رابطه خوبی با یک بانک یهودی داشت و حتی کمبوجیه پسر کورش، به نوعی سهامدار آن بانک شمرده می‌شد. مرکز این بانک هم نزدیک تخت جمشید بود.
داریوش هخامنشی، مردم خوزستان را به جرم نپرستیدن اهورامزدا قتل عام کرد. همچنین او سَکاها را نیز به همین اتهام قتل عام کرد، با اینکه آنان شورش و اغتشاش هم نکرده بودند. داریوش منشور کورش را نسخ و مفاد آن را از اعتبار ساقط کرد.
خود را طرفدار پهلوی معرفی میکنند، اما به عقائد پهلوی فحش می‌دهند!
جمشید کرشاسب چوکسی، اندیشمند زرتشتی و استاد دانشگاه ایندیانای امریکا، در کتاب ستیز و سازش می‌نویسد که طبق اسناد تاریخی، وقتی لشکر مسلمین به سیستان رسیدند، مرزبان آن دیار (که نماینده حکومت ساسانی بود) رو به ایشان گفت: ما می‌توانیم با شما نبرد کنیم.
دکتر جمشید کرشاسب چوکسی، تاریخ‌شناس زرتشتی: شهر کنونی شیراز توسط عرب‌ها ساخته شد و در ابتدا یک پادگان اسلامی بود. بعدها مردم به آنجا مهاجرت کردند و گسترش پیدا کرد. البته در زمان ساسانیان شهری بود به نام شیراز که در حوالی قصر ابونصر (شرق شیراز کنونی) قرار داشت. اما آن شهر مورد توجه قرار نگرفت.
تاریخ‌شناس زرتشتی؛ دکتر جمشید گرشاسب چوکسی: هرچند در منازعات بین زرتشتیان و مسلمانان، برخی کشته می‌شدند، اما پیامبر اسلام از کشتنِ غیرمسلمان‌های بی‌گناه نهی کرده بود.
جمشید گرشاسب چوکسی، ستیز و سازش، ترجمه نادر میرسعیدی، تهران: انتشارات ققنوس، 1381. ص 156.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ژان کلنز (Jean Kellens) اوستاشناس بزرگ، همواره بر این نکته اصرار و تصریح دارد که گاتها واقعاً کتابی نامفهوم است. چنانکه اکثر ترجمه‌هایی که از آن ارائه می‌شود، شباهتی با یکدیگر ندارند و به راستی که بیشتر عبارات آن، فاقد معنی روشن است.
جمشید گرشاسب چوکسی (دانشمند تاریخ پژوه زرتشتی) می‌نویسد: پس از ورود اسلام به ایران، زنان زرتشتی بیشتر دوست می‌داشتند با مردان مسلمان ازدواج کنند. چون در دین زرتشتی، احکام مربوط به زنان (عادت ماهیانه و... بسیار سخت و طاقت‌فرسا بود. اما در اسلام، احکام ساده بود.
آیا ایرانیان به زور شمشیر مسلمان شدند؟ پاسخ دکتر جمشید کرشاسب چوکسی، پژوهشگر زرتشتی و استاد دانشگاه ایندیانای امریکا: استفاده از شدت عمل (زور و اجبار) به ندرت رخ می‌داد. (بیشتر ایرانیان از روی اختیار مسلمان شدند)
پس از اینکه کورش، بابِل را تصرف کرد، مردم آن دیار چنان در بدبختی و فلاکت فرو رفتند که برای گذران زندگی، دختران خود را به فحشا و روسپی گری وادار می‌کردند (تاریخ هردوت، ترجمه از یونانی به فرانسوی: آندره بارگه، ترجمه به فارسی: دکتر اسماعیل سنگاری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، 1393، ج 1، ص 1