حسن بصری از افراد مؤثر در تبیین تفکر "اعتذار ابلیس" در تصوف است. وی با تباری نصرانی، منقولات اشخاصی چون کعب الاحبار و وهب بن منبه و عبدالله بن سلام را در روایات و آثار خود نشر می‌داد و حتی در تفسیر قرآن، از بیان اقوال اهل کتاب و اسرائیلیات روی گردان نبود. او در مورد ابلیس می‌گوید: «لو اظهر نوره للخلق لعبد الها»  اگر ابلیس نور خود را به خلق بنماید، همه او را به معبودی و خدایی می‌پرستند. سخنان حسن بصری مهم‌ترین دستاویز برای برخی صوفیان در جهت تقدیس و تکریم شیطان قرار گرفت.

دفاعیات عین القضات همدانی، ترجمه قاسم انصاری، تهران، منوچهری، 1385، ص 14