چهره های شاخص اهل حق
مینو توکلی صبور همسر بهرام الهی رهبر فعلی جریان مکتب در فرقه اهل حق است که نقش بسیار مهمی در تشکیلاتی کردن طرفداران بهرام الهی داشته است. با مرگ شیخ جانی، مینو توکلی با ساخت آرامگاه بسیار مجلل برای او، نهایت استفاده از این مکان را برای ارتباط گیری با مریدان خود کرده است.
در ایام تصدیگری بهرام الهی بر جریان مکتب، این جریان علیرغم تلاش نورعلی الهی برای شیعه معرفی کردن اهل حق، به جریانی سیاسی و فرامذهبی تبدیل گشت و اندیشههایی تحت عنوان «عصاره و جوهرهٔ ادیان» مطرح گردید. فاصله گیری او از آموزههای اهل حق به گونهای بوده است که مورد اعتراض شدید برخی مریدان نورعلی الهی قرار گرفته است.
یکی از شخصیتهای متاخر در خاندان شاه حیاسی در فرقه اهل حق نعمت الله جیحون آبادی است که توانست با ادعاهای باطل و ریاضتهای خاص مریدانی را گرد خود جمع آورد که به "دراویش صاحب الزمانی" مشهور شدند. جیحون آبادی با اعمال ورفتار خود توانست زمینههای به وجود آمدن جریانی نوظهور موسوم به "مکتب" را توسط پسرش در جامعه اهل حق به وجود آورد.
در منابع اهل حق درباره مدفن شاه حیاس، به عنوان موسس خاندان شاه حیاسی، اختلاف نظر وجود دارد. برخی از منابع مدفن شاه حیاس را موصل عراق میدانند و برخی دیگر نزدیکی روستای جیحون آباد در شهرستان صحنه را مدفن او میدانند.
یکی از بانوانی که در اهل حق بسیار مورد توجه است وجزء هفتوانه می باشد، "سید حبیب شاه" است که اکثریت اهل حق، او را از اصحاب سلطان اسحاق دانسته ولی برخی از نویسندگان معاصر اهل حق او را فرزند سلطان اسحاق میدانند.
شاه حیاس یکی از شخصیتهای مهم در فرقه اهل حق است که در قرن دوازدهم هجری به دنیا آمد او ادعاهائی همچون مظهریت خداوند در خویش را نمود و توانست طرفدارانی را دور خود گرد آورد و خاندانی بنام "شاه حیاسی" تشکیل دهد که امروز یکی از یازده خاندان موجود در فرقه اهل حق است.
یکی از هفتن که در باور اهل حق بسیار مورد توجه و احترام است شاه ابراهیم ایوت است که درباره شخصیت او در منابع اهل حق اختلاف وجود دارد. در بین خاندانهای مختلف اهل حق، خاندان شاه ایراهیمی که در کشور عراق به "کاکائی" از آنها تعبیر میشود منسوب به او هستند.
یکی از هفتوانه که در منابع اهل حق از او نامبرده می شود و مورد توجه است "سید شهاب الدین شهرزوری" است. اکثر منابع اهل حق او را از اصحاب سلطان اسحاق معرفی کردهاند اما در مقابل گروهی سید شابدین را فرزند واقعی سلطان اسحاق میدانند که خود گواهی بر نتاقض گوئی در این فرقه است.
در باور اهل حق یکی دیگر از یاران خاص سلطان اسحاق که از جزء "هفتوانه" می باشد، "حاجی باویسی" است. اکثریت اهل حق معتقدند او از اصحاب سلطان اسحاق است. اما برخی دیگر او را فرزند سلطان اسحاق میدانند. "حاجی باویسی" از طرف سلطان اسحاق مامور تشکیل خاندان گردید و هم اکنون خاندان "حاجی باویسی" منسوب به او هستند.
"سید احمد میر سور" یکی از "هفتوانه" است که در باور اکثریت اهل حق برادر سلطان اسحاق است اما برخی از نویسندگان اهل حق او را فرزند سلطان اسحاق معرفی می کنند. سید احمد میر سور از طرف سلطان اسحاق مامور تشکیل خاندان شد وهم اکنون خاندان "میری" منسوب به او هستند.
خاتون دایراک مادر سلطان اسحاق و جزءهفتن است که در باور اهل حق بسیار مورد توجه و احترام است و او را مظهر فاطمه اسد، مادر امیر المومنین (ع) میدانند. اهل حق او را که در یاری رساندن به سلطان اسحاق و شفاعت کردن یاران نقش ویژهای داشته است، بسیار ستایش می کنند.
درمنابع اهل حق از شخصی بنام "شاه فضل ولی" نام برده میشود اما درباره اینکه او کیست در منابع اهل حق اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را قبل سلطان اسحاق و برخی او را بعد از سلطان اسحاق معرفی نموده اند. اهل حق درباره "شاه فضل ولی" عقاید باطلی همچون حلول ذات الهی در او را بیان کردهاند.
هفتوانه در بین طبقات یاران سلطان اسحاق بزرنجهای دارای جایگاه خاصی هستند که وطیفه ارشاد و راهنمائی پیروان آئین یارستان را برعهده دارند. نحوه شکلگیری و به وجود آمدن آنها در نقلهای اساطیری اهل حق به صورت افسانهای بیان شده است. در اینکه هفتوانه از یاران سلطان اسحاق هستند یا فرزندان او در بین اهل حق اختلاف نظر وجود د دارد.
"سید محمد گَوره سوار" یکی از "هفتوانه" است که در باور اهل حق دارای جایگاه خاصی است ودر باره او افسانهسازیهای متعدد صورت گرفته است.در باره شخصیت سید محمد گوره سوار در اهل حق اختلاف وجود دارد، اکثر اهل حق او را برادر سلطان اسحاق میدانند ولی خاندان شاه ابراهیمی کرند غرب او را فرزند ارشد سلطان اسحاق معرفی میکنند.