شیعه امامیه معتقد است که بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خلافت و جانشینی به حضرت علی (علیه السلام) طبق نص صریح و بعضی آیات قرآن باید می‌رسید، اما این جانشینی به خاطر هوی و هوس برخی از صحابه، از حضرت علی دور شد و جامعه اسلامی دچار اختلاف و تشتت آراء گردید، اما این اعتقاد باعث شد، برخی مذاهب خود را از آنان جدا بدانند.

تحقیق درباره باورهای اساسی شیعه در موضوع امامت، از مباحث مهمی است که با اصالت و اعتبار این باور در بین مذهب امامیه جریان دارد، و با مطالعه منابع اولیه می‌توان به این نتیجه رسید که خاستگاه دیدگاه کنونی شیعه درباره علم و عصمت ائمه معصومین (علیهم السلام) نشات گرفته از همین دیدگاه می‌باشد، که با استدلال عقلی و نقلی نیز تقویت می‌شود.

بحث چگونگی پیدایش شیعه از دیرباز در بین صاحبان علم کلام مطرح بود و معاندان از اهل‌سنت برای تحقیر شیعیان، همیشه بحث پیدایش شیعه توسط شخصی یهودی به نام عبدالله بن سبأ را پیش کشیدند. پرداختن به این موضوع در دوران معاصر از شدت بیشتری برخوردار شد و نمود بیشتری پیدا کرد که این امر نشان از پی‌ریزی اهداف خاص است.

خواند امیر؛ از محدثان سنی مذهبی است که علاقه شدیدی به ائمه شيعه دارد، او می‌گوید: همان‌طور که دین اسلام بر دو کلمه طیبه «لا اله الا الله» و «محمد رسول‌الله» استوار است و هر یک از این دو کلمه که اصل ایمان متعلق به آن است مرکب از دوازده حرف است، پس باید امر امامت که ازجمله فروع ایمان است، منتسب به دوازده امام باشد.

گرچه روایت منزلتی که درباره امیرمؤمنان نازل شده از قوّت و اتقان سند، متن و مدلول برخوردار است. امّا با این وجود جاعلان حدیث از دودمان بنی‌امیه در برابر این حدیث، حدیث دیگری را از زبان رسول خدا جعل کرده و به آن حضرت نسبت داده‌اند که آن حضرت درباره ابوبکر و عمر فرموده: «ابوبکر و عمر برای من به منزله هارون نسبت به موسی هستند.»

قبل از ظهور و بروز ابوالحسن اشعری و پایه‌گذاری مکتبی با نام اشاعره چندین تن از علمای اصحاب حدیث روشی متکلمانه در دفاع از اعتقادات خود در پیش گرفتند که تا قبل از آن سابقه نداشت. این سیر ادامه یافت تا به وسیله ابوالحسن اشعری، با همین روش اما به صورتی کامل‌تر و منسجم‌تر، مکتبی با عنوان اشاعره پایه‌گذاری شد.