پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های متعدد خود در ماه رمضان، با بیان این نکته که این ماه، ماه استغفار و بازگشت به سوی خداست، استغفار را بهترین دعاها می‌خواند و استغفار را به انواعی تقسیم می‌کنند؛ ایشان می‌فرماید: «باید تلاش مسلمان در این ماه این باشد که حداکثر بهره را از این ضیافت الهی بگیرد و دست پیدا کند به رحمت و مغفرت الهی، که من تأکید کنم بر روی استغفار؛ استغفار از گناهان، استغفار از خطاها، استغفار از لغزشها؛ چه گناهان کوچک، چه گناهان بزرگ.

این خیلی مهم است که در این ماه، ما خودمان را، دلمان را از زنگارها پاک کنیم؛ خودمان را از آلودگی‌ها مصفا کنیم، شستشو بدهیم و این با استغفار امکان‌پذیر است؛ لذا در روایات متعددی دارد که بهترین دعاها یا در رأس دعاها، استغفار است؛ طلب مغفرت از پروردگار.

برای همه هم استغفار هست. پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هم - آن انسان والا - استغفار می‌کرد. حالا استغفار امثال ما از نوعی از گناهان است؛ این گناهان متعارف و معمولی و گرایش‌های حیوانی در وجود ما و همین گناهانِ به تعبیری می‌گوییم گناهان چارواداری؛ گناه‌های آشکار و واضح.
بعضی‌ها استغفارشان از چنین گناهانی نیست؛ از ترک اولی است.

بعضی ترک اولی هم نمی‌کنند، اما استغفار می‌کنند که این استغفار از قصور ذاتی و طبیعی انسانِ ممکن در قبال عظمت ذات مقدس پروردگار است؛ استغفار از عدم معرفت کامل، که این مال اولیاء و مال بزرگان است.»[1]

از ما آدم‌های معمولی که تقصیر و گناه و خطا در کارمان زیاد است، بگیرید تا انسان‌های برجسته، تا بندگان صالح خدا، حتّی تا اولیاءاللَّه؛ آن‌ها هم همین جورند، آن‌ها هم احتیاج به استغفار دارند، آن‌ها هم احتیاج به توبه دارند. روایتی است از نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، که این حدیث را هم شیعه نقل کرده‌اند، هم اهل سنت نقل کرده‌اند. از قول حضرت نقل شده است که فرمود: «انّه لیغان علی قلبی.[2] دل من را غبار می‌گیرد، ابر می‌گیرد.» مثل روی خورشید را، روی ماه را که ابر بپوشاند، یک حالت تیرگی نسبی، جلوگیری از آن درخشش. فرمود: گاهی دل مرا آن حالت ابرآلودگی و مه‌آلودگی فرا می‌گیرد. «و انّی لأستغفر اللَّه کلّ یوم سبعین مرّة.[3] در هر روزی من هفتاد مرتبه استغفار می‌کنم.»

پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این جمله را می‌فرماید؛ آن روح ملکوتی، آن ذات پاک. در یک روایت دیگر - که این از طرق ماست - دارد که «کان رسول اللَّه صلّی اللَّه علیه و اله یتوب الی اللَّه فی کلّ یوم سبعین مرّة.»[4] اینجا دیگر تعبیر توبه دارد. از قول امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده است که پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روزی هفتاد مرتبه توبه می‌کرد، «من غیر ذنب»؛ بدون این‌که گناهی کرده باشد.
خوب، پیغمبر که معصوم است؛ از چی توبه می‌کند؟ مرحوم فیض (رحمة‌اللَّه‌علیه) می‌گوید: «انّ ذنوب الأنبیاء و الأوصیاء علیهم السّلام لیس کذنوبنا بل انّما هو ترک دوام الذّکر و الاشتغال بالمباحات.»[5] ممکن است در کوچه و بازار و زندگی معمولی برای نبی و ولی، لحظه غفلتی پیش بیاید؛ آن چیزی که اکثریت زندگی ما را تشکیل می‌دهد، برای او ممکن است یک لحظه‌ای پیش بیاید، مشغول و سرگرم به یک امر مباحی بشود؛ خود همین برای پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) استغفار دارد. بنابراین، این مخصوص ما نیست؛ این برای همه است.»[6]

پی‌نوشت:
[1]. بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران‌، ۲۳ شهریور ۱۳۸۶.
[2]. بحار الأنوار، علامه مجلسی ج25، ص204.
المعجم الكبير، طبرانی، ج1، ص302.
[3]. همان.
[4]. الوافی، فيض كاشانی، ج9، ص1462.
[5]. المحجة البيضاء، فيض كاشانی، ج7، ص18.
[6]. بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار کارگزاران نظام، ۲۷ مرداد ۱۳۸۹.