پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در روایات اهل سنت خروج علیه حاکم بسیار مذمت شده است. در برخی روایات، آن را مساوی با مردن جاهلی دانسته است. در برخی از روایات نیز با خروج از اسلام برابر دانسته شده است. در روایت دیگری موجب شکاف در دین به حساب آمده و فاعل این عمل را در قیامت، بدون حجت دانسته است. روایات دیگری به حرمت قتال با حاکم حکم کرده است و برخی روایات، وجوب مطلق اطاعت از حاکمان و اطاعت از امیران بدون چون و چرا را وظیفه مسلمان دانسته است.

در صحیح بخاری از ابن عباس نقل می‌کند: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود: کسی که از حاکمش آزرده شده باشد، باید صبر کند؛ به درستی که هر کس از سلطانش به‌ اندازه یک وجب دور شود، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است.»(1) ابن ابی شیبه نیز از عمر بن خطاب نقل کرده است که امیر هر کسی که باشد، اطاعت از او واجب است؛ حتی اگر حقوق زیردستانش را ضایع کند و حتی اگر در دینش نقص وارد کند و یا کاری کند که باعث تخریب دین شود، نباید علیه او شورش کرد.

سوید بن غفله می‌گوید: «عمر به من گفت: ‌ای ابوامیه! من نمی‌دانم که بعد از این سال نیز تو را ملاقات می‌کنم یا نه؛ پس گوش کن و اطاعت کن، اگر عبد حبشی گوش بریده‌ای بر تو امیر و حاکم شد، فرمانبردار و مطیع او باش و اگر تو را کتک زد، شکیبا باش و اگر تو را (از حقت) محروم کرد، شکیبا باش و اگر خواست کاری کنی که با انجام آن در دین تو نقصی وارد شود، بگو: «چشم و اطاعت کن، خونم را حفظ می‌کنم، نه دینم را» و از جماعت جدا نشو.»(2)

ملاعلی قاری در کتاب مرقاة المفاتیح، بعد از روایت ابوهریره از رسول خدا که فرموده: «الْجِهَادُ وَاجِبٌ عَلَیْکُمْ مع کل اَمِیرٍ بَرًّا کان او فَاجِرًاو ان عمل الکبائر...»، نظر ابن حجر را درباره اینکه گروهی از پیشینیان بر حاکم ظالم خروج کرده‌اند، اینگونه بیان کرده است: «ابن حجر می‌گوید: طبق حدیث مذکور، جایز است که امیر فاسق و یا فاجر باشد و حاکم با فسق و فجور عزل نمی‌شود و مادامی که امر به معصیت نکند، اطاعتش واجب است؛ خروج جماعتی از سلف بر حاکم جائر نیز قبل از مستقر شدن اجماع علماء بر حرمت خروج بر حاکم جائر است.»(3) طبق این کلام ابن حجر، مشخص می‌شود که علمای اهل سنت بر حرمت خروج بر حاکم جائر اجماع کرده‌اند.

چندی است مولوی عبدالحمید قصد دارد رهبری اهل سنت ایران را برعهده بگیرد و مدتی است که هر هفته همه منتظر آن هستند تا ببینند در این هفته، ایشان با سخنان خود چه آشوبی به پا می‌کند. وی در هفته‌های اخیر با اینکه مسبب اصلی اغتشاشات اهل سنت بود، از جایگاه خیرخواه جامعه اسلامی وارد شده و در کلامی به ظاهر خیرخواهانه، مخالفت عملی خود را نسبت به حاکم جامعه اسلامی را آشکار کرده است. لذا برخی از عالم‌نمایان اهل سنت که علناً مخالفت خود را با حکومت نشان داده‌اند، در پی دلجویی از عبدالحمید برآمده و قصد دارند با دلگرم کردن او، همبستگی خود را در این نافرمانی مدنی به وی اثبات کنند. این افراد طبق روایات مذکور خلاف اجماع علمای اهل سنت عمل کرده، از اسلام خارج اند و مرگشان به مرگ جاهلی است و در آخرت حجتی نزد خداوند ندارند.

پی‌نوشت:
1. «سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «مَنْ رَأَى مِنْ أَمِيرِهِ شَيْئًا يَكْرَهُهُ فَلْيَصْبِرْ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَةَ شِبْرًا فَمَاتَ، إِلَّا مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً» صحیح البخاری، بخاری، ج9، ص47.
2. «۳۳۷۱۱ حدثنا وکیع قال ثنا سفیان عن ابراهیم بن عبد الاعلی عَنْ سُوَیْدِ بْنِ غَفَلَةَ، قَالَ: قَالَ لِی عُمَرُ: یَا اَبَا اُمَیَّةَ، انِّی لَا اَدْرِی لَعَلِّی اَنْ لَا اَلْقَاکَ بَعْدَ عَامِی هَذَا، فَاسْمَعْ وَاَطِعْ وَاِنْ اُمِّرَ عَلَیْکَ عَبْدٌ حَبَشِیٌّ مُجَدَّعٌ، انْ ضَرَبَکَ فَاصْبِرْ، وَاِنْ حَرَمَکَ فَاصْبِرْ، وَاِنْ اَرَادَ اَمْرًا یَنْتَقِصُ دِینَکَ، فَقُلْ: سَمْعٌ وَطَاعَةٌ، دَمِی دُونَ دِینِی، فَلَا تُفَارِقِ الْجَمَاعَةَ.» الکتاب المصنف فی الاحادیث و الآثار، ابن ابی‌شیبه، ج۶، ص۵۴۴.
3. «قال ابن حجرٍ: فیه جواز کون الامیر فاسقاً جائراً، وانه لا ینعزل بالفسق والجور، وانه تجب طاعته ما لم یامر بمعصیةٍ وخروج جماعة من السلف علی الجورة، کان قبل استقرار الاجماع علی حرمة الخروج علی الجائر. اه.» مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، ملاعلی قاری، ج۳، ص۱۸۱.