پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ عده ای از افراد برای شرعی جلوه دادن اعمال انحرافی مانند قمه زنی می گویند: چگونه ممكن است قمه زنی حرام باشد، در حالی كه بسياری از فقهاء در زمان گذشته، فتوای به جواز قمه زنی داده‌اند؟ آیا این مراجع از بدعت بودن این موضوع مهم، غافل بوده‌اند؟ و در اجتهاد خويش خطا کرده‌اند؟

در پاسخ به این افراد باید گفت که هرگز این ادعا نبوده كه علمای گذشته در اين مورد غافل بوده‌اند، بلكه بايد گفت موضوع حكمی كه در گذشته وجود داشته تغيير کرده است و موضوعی كه در اين زمان مطرح است، اصلاً در آن زمان مطرح نبوده است.

اين عده از فقهاء در بررسی حكم قمه زنی بر مبنای حكم اولی آن، فتوا به جواز می‌دادند و چون در آن زمان وسایل ارتباط جمعی و پخش سريع وقايع به صورت كنونی وجود نداشت، بحث وهن مذهب بودن قمه زنی كه حكم ثانوی آن است نيز مطرح نبوده و به آن توجهی نداشتند، ولی در اين زمان با به وجود آمدن وسایل ارتباطی و پخش سريع اخبار، بحث وهن مذهب بودن قمه زنی تشديد گرديده است و به صورت كلی موضوع جديدی به وجود آمده است.

پس ممكن است قمه زنی در بعضى از مكان ها يا در بعضى از زمانها موجب وهن مذهب نشود؛ ولى در زمان ما كه حتى در بعضى از جايگاههاى خلوت هم اين مراسم قمه زنى برگزار می‌شود و فيلم ويدئوى آن در اختيار دشمن قرار می‌گيرد، موجب وهن مذهب می‌شود.
از تأثير مكان و زمان نبايد غافل باشيم. اگر پنجاه سال قبل مرجع تقليدى قمه زنى را جايز شمرده، دليل نمی‌شود كه الآن نيز جايز باشد؛ ما تأثير زمان و مكان را در احكام قبول نداريم، ولى در موضوعات قبول داريم كه زمان و مكان باعث تغيير موضوع می‌شود.

از همین رو حضرت امام خمينی (رحمة‌الله‌علیه) در موارد متعددی توجه فقهای عظيم‌الشأن را به اينگونه تأثيرات زمان و مكان در صدور احكام و تغييرات صفات موضوعات احكام متوجه می‌ساختند؛ چنانكه در آن پيام معروف چنين فرمودند: زمان و مكان دو عنصر تعيين كننده در اجتهادند. مسئله‌اى كه در قديم داراى حكمى بوده است، به ظاهر همان مسئله در روابط حاكم بر سياست و اجتماع و اقتصاد يك نظام ممكن است حكم جديدى پيدا كند، بدان معنا كه با شناخت دقيق روابط اقتصادى و اجتماعى و سياسى، همان موضوع اول كه از نظر ظاهر با قديم فرقى نكرده است، واقعاً موضوع جديدى شده است كه قهراً حكم جديدى می‌طلبد. مجتهد بايد به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد.(1)

از طرف ديگر در گذشته در اين مورد در تنگنا قرار داشتند و دست آنها بسته بود، زيرا در صورت حكم  به حرمت قمه زنی متهم به مخالفت با عزاداری امام حسين (علیه‌السلام) می‌شدند؛ آنها در اين موارد اقتداء به ائمه اطهار (عليهم‌السلام)، كرده و در مسائلی كه جامعه قابليت درك و پذيرش آن را نداشتند، سكوت اختيار می‌کردند.
به همین خاطر است که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: قمه زنی سنت جعلی و از اموری است که مربوط به دین نیست، علمای سلف دستشان بسته بود و نمی‌توانستند بگویند که این کار غلط و خلاف است؛ اما امروز روز حاکمیت اسلام است و روضه خوانی و عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) نیز جلوه‌ای از اسلام است.(2)

پی‌نوشت:
1. مسائلی مهدی، قمه زنی سنت است یا بدعت، ص107، انتشارات گلبن.
2. سخنان مقام معظم رهبری (مدظله) در جمع روحانیون استان کهکیلویه و بویر احمد در آستانه محرم در تاریخ 17 خرداد 1373.