پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران یکی از سران جریان قرآنیون معاصر که منکر حجیت احادیث بوده و معتقد است که بسیاری از احادیث شیعه بر خلاف اصول عقلی است، در یکی از کتب خود در زمینه انکار امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (علیه‌السلام) می‌نویسد: «یكی از آيات قرآن را كه قائلين وجود نص بر امامت و خلافت علی (علیه‌السلام) دليل بر مدعای خود گرفته‌اند، آیه مباركه (ابلاغ) است: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ  وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ  وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ [مائده/67] ای پیامبر! آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده‌ای و خدا تو را از (شر) مردمان محفوظ خواهد داشت.»

قلمداران مدعی است که سياق و مضمون اين آيه با ادعای شیعه (که مدعی خلافت بلافصل حضرت علی (علیه‌السلام) هستند) به هيچ وجه سازگار نيست، زيرا آيات سوره مائده از آيه 13 به بعد در مقام مذمت اهل كتاب (يهود و نصاری) نازل شده است و خداوند با اين آيه به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امر می‌‎كند كه آنچه درباره اهل كتاب بر تو نازل شده، به مردم برسان و ترسی نداشته باش؛ زيرا خدای تعالی جنابت را از شر يهود و نصاری حفظ خواهد كرد! به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) يادآور می‌شود كه بگويد شما دارای هيچ طريقه و دينی نبوده و ارزشی نداريد، مگر اينكه تورات و انجيل را برپای داريد.»[1]

نقد و پاسخ:
به چند دلیل این ادعای جناب قلمداران مردود است:
1) ترتیب آیات بر اساس نزول نبوده تا بتوان با سیاق آیات به یک معنی خاص تمسک کرد؛ بلکه باید هر آیه ای را طبق شأن نزول خود بررسی کرد. قرآن، مجموعه آياتى است كه برحسب حوادث و پيشامدهاى گوناگون و هدف‏ هاى مختلف، تدريجاً از طرف خداوند فرستاده شده است. چه بسا در يك سوره مقصدهاى مختلف و موضوعات گوناگون مورد بحث واقع شده و به همين دليل نمى‌‏توان قبل و بعد آيه‏‌اى را گواه محكم بر چيزى گرفت و روابط آنها را حفظ کرد. گاهى تمام آيات يك سوره به صورت آياتى است كه مضامين آنها به سان حلقه زنجير به هم پيوسته وارد شده‌‏اند و گاهى ابداً به هم مربوط نيستند.[2] بنابراین کسانی که ادعای استفاده از قرآن به تنهایی دارند، باید بیش از این، علوم مرتبط قرآنی را بدانند تا حداقل از قرآن درست استفاده کنند.

2) بنا به تصریح مفسرین فریقین، سوره مائده آخرین سوره ای است که بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در حجة الوداع نازل شده و در آن زمان از سوی یهودیان خطری متوجه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نبود. زیرا بنابر منابع تاریخی، پس از جنگ های مسلمانان و یهودیان، از جمله غزوه بنی قریظه و غزوه خیبر، قدرت و شوکت یهودیان در هم شکست و با تصرف پایگاه‌های آنان و تبعید شماری از آنان به خارج از مدینه، نفوذ آنان از بین رفت.
همچنین باید بگوییم که طبق روایتی از عبدالله بن عمر، سوره مائده آخرین سوره نازل شده است و در سال حجة الوداع و دو یا سه ماه قبل از رحلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شده است.[3]

تاریخ یعقوبی نیز چنین آورده است: «روایت شده است كه آخرین آیه ای كه بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل گردید، آیه (اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً) است و این روایتی صحیح، ثابت و صریح است.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. قلمداران، حیدرعلی، شاه راه اتحاد، ص145.
[2]. شاهد مثال سوره بقره، آيه هاى 238 و 239 ؛ اين دو آيه پيرامون نماز گفتگو مى كند، در صورتى كه آيات ما قبل و ما بعد آن مربوط به وظايف و احكام زن است.
[3]. ترمذی، الجامع الصحیح، ۱۴۰۸ق، ج5، ص261.
[4]. احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج2، ص43.