پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ رجعت ائمه (علیهم‌السلام) یکی از ضروریات مذهب تشیع است؛ اما برخی از اهل سنت و سلفی های ایرانی (قرآنیون) امکان رجعت را نپذیرفته‌اند و اعتقاد به رجعت را غلو پنداشته‌اند. آنان در رد این نظریه، به آیاتی از قرآن استناد کرده‌اند.
سید ابوالفضل برقعی در بخش‌هایی از دو کتاب «بررسی علمی در احادیث مهدی و تابشی از قرآن» اشکالات متعددی را بر دلایل رجعت، مطرح کرده و می‌نویسد: «رجعت از بيخ و بن، دروغ و ساخته جعالين و كذابين است.»[1]

نقد و پاسخ
اعتقاد به رجعت یکی از مسلّمات قطعی شیعه است که از سوی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) بر ضرورت اعتقاد به آن و حتمی بودن وقوعش تأکید فراوان شده است. در اهمیت آن همین بس که امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «کسی که ایمان به رجعت ما نداشته باشد، از ما نیست.»[2]

در قرآن کریم درباره رجعت، آیات فراوانی وجود دارد؛ مانند آیه: «وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ [نمل/83] و (ای رسول، امت را به یاد آر) روزی که از هر قومی یک دسته را که تکذیب آیات ما می‌کنند بر می‌انگیزیم و آنها (برای سؤال) باز داشته خواهند شد.»
این آیه از جمله آیاتی است که بیشتر مفسران شیعه با استناد به قرائن و شواهد فراوان، آن را غیر از حشر قیامت می‌دانند.

در تفسیر نور آمده است: «با توجه به اينكه در قيامت، همه مردم محشور مى شوند و آيه 83 سوره نمل مى فرمايد: از هر امتى تنها گروهى را محشور مى‌كنيم، در نتیجه روشن مى‌شود كه اين آيه مربوط به قيامت نيست، بلكه مربوط به رجعت است كه قبل از قيامت، گروهى زنده مى‌شوند.»[3]

همچنین در کتاب تفسیری اطیب البیان در بیان تفسیر این آیه آمده است که: «در‌ قيامت‌ تمام‌ جن‌ و انس‌ ‌حتی وحوش‌ محشور می شوند و احدی باقی نمی ماند و ‌اينکه‌ ‌آيه‌ می فرمايد ‌از‌ ‌هر‌ امتی، فوجی محشور می شوند، ‌اين دليل‌ واضح‌ ‌است‌ ‌بر‌ رجعت‌ و مسئله‌ رجعت‌ ‌از‌ ضروريات‌ مذهب‌ شيعه‌ ‌است‌ و منكر ‌آن‌ ‌از‌ ايمان‌ خارج‌ ‌است‌.»[4]

همچنین احادیث زیادی این آیه را به رجعت تفسیر می کنند. در این زمینه به ذکر یک حدیث اکتفا می شود:
در تفسیر علی بن ابراهیم آمده است که پدرم از ابن ابی عمیر، از حمّاد، از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده که به من فرمود: «مردم درباره آیه (یَوْمَ نَحْشُرُ مِن کُلِّ أُمَّة فَوْجاً) چه می‌گویند؟ گفتم: می‌گویند: این آیه درباره قیامت است. فرمود: نه، این طور نیست که آنان می‌گویند، بلکه درباره رجعت است.»[5]

اجماع علمای شیعه بر عقیده به رجعت:
علامه مجلسی می‌نویسد: «اعتقاد به رجعت، در تمام دوره ها مورد اجماع فرقه شیعه بوده است.»[6]
مرحوم طبرسی هم در ذیل تفسیر آیه 83 سوره نمل می‌نویسد: «دلیل در رجعت، اجماع شیعیان امامی است؛ گرچه اخبار هم آن را تأیید می‌کند.»[7]

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، بررسی علمی در احادیث مهدی، ص274.
[2]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، 1403ق، ج53، ص92.
[3]. تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم، ج6، ص461.
[4]. اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌،ج14، ص190.
[5]. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، اسلامیه، ج15، ص547.
[6]. محمّدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج53، ص122.
[7]. فضل بن حسن طبرسی، تفسیر مجمع البیان، اسلامیه، ج7 ـ 8، ص235.