معنویت غیر وابسطه معنویتی است که متضاد با دین و مذهب است. «SBNR» مخفف «spiritual but not religious» است که به «معنویت بدون دین» اشاره دارد. از 1960 میلادی به بعد جنبش معنوی در غرب بنا نهاده شده است که غیر وابسته دین و مذهب است. این «معنویت غیر وابسته» یعنی غیر دینی و غیر مذهبی و تنها به معنویت با زندگی درونی فرد مرتبط است. در این معنویت تاکید بر رفاه و آسایش«ذهن، بدن، روح» می شود این در حالی است که دین و مذهب به ابعاد آرامش و رفاه جمعی و سازمانی به همراه فردی تاکید دارد.

«قدردانی از خدای درون»، «به خودت عشق بورز»، «نیروی درونت را آزاد کن»، «از خودت تشکر کن» «مثبت بیاندیشید» و ... از این قبیل جملات برخواسته از مفاهیمی است که ریشه در اصول همین تفکر دارد.

بر اساس مطالعه ای که توسط مرکز تحقیقاتی پیو در سال 2012 انجام شد، تعداد آمریکایی هایی که با هیچ دینی هم ذات پنداری نمی کنند از 15 درصد در سال 2007 به 20 درصد در سال 2012 افزایش یافته است و این تعداد همچنان در حال افزایش است. طبق گزارش ها، یک پنجم مردم ایالات متحده و یک سوم بزرگسالان زیر 30 سال به هیچ مذهبی وابسته نیستند، اما به نوعی خود را معنوی می دانند. از این آمریکایی‌های غیرمذهبی، 37 درصد خود را به عنوان روحانی طبقه‌بندی می‌کنند اما مذهبی نیستند، در حالی که 68 درصد می‌گویند که به خدا اعتقاد دارند و 58 درصد احساس ارتباط عمیق با زمین می‌کنند.[1]

در سخنان بسیاری از افراد که به عنوان پیرو یا مروج SBNR شناخته می شوند، تنش بین معنویت شخصی و پیروی از ادیان را احساس می کنیم. اکثر آنها برای کنجکاوی، آزادی فکری و رویکرد تجربی برای دین ارزش قائل هستند اما تا آنجا که ادیان (خصوصا ادیان ابراهیمی) را در تضاد با معنویت تعریف شده خود، نبینند.

«SBNR» با دیگر تفکرهای معنوی و مذهبی، فمینیستی و نئو پاگانیسم[2] ویکا[3] شمنیسم، یوگا، گایان و اعمال جادوی تشریفاتی مرتبط است و ملغمه ای از آن تفکرات را مصادره کرده است. برخی از اعمال معنوی عصر جدید، طالع بینی، تخته های اویجا،[4] کارت های تاروت،[5] و داستان های علمی تخیلی می باشند. البته یکی از تمرین های رایج و مهم «SBNR»ها مدیتیشن است، مانند تمرکز حواس و مراقبه متعالی.

البته باید گفت روحانیون مسیحی یکی از مخالفین عمل به روش معنویت بدون دینداری است و بسیار آن را مورد انتقاد قرار داده اند، لیلیان دانیل، وزیر پروتستان لیبرال، جهان بینی «SBNR» را محصول فرهنگ مصرفی سکولار آمریکایی، به دور از اجتماع توصیف می کند. «اکثریت این گروه ادیان باستانی را کسل کننده می دانند، اما خود را منحصر به فرد جذاب می یابند.»[6] جیمز مارتین، سبک زندگی «SBNR» را «تنبلی ساده قدیمی» نامیده است، [7] و بیان می کند که «معنویت بدون مذهب می تواند به یک رضایت خود محور تبدیل شود که از خرد یک جامعه جدا شده است».[8]

متاسفانه باید گفت چندین سال است که این معنویت در تمام کشورهای دنیا رواج یافته و در کشور عزیزمان ایران اسلامی نیز توسط کتاب و سمینارها ترویج می شود و خطر جدی برای فرهنگ دینی و مذهبی ماست.

پی نوشت:

[1]. Funk, Cary; Smith, Greg. ""Nones" on the Rise: One-in-Five Adults Have No Religious Affiliation" (PDF). The Pew Forum on Religion and Public Life. Archived from the original (PDF) on 2014-06-29. Retrieved 2015-11-17.
[2]. بت پرستی مدرن.
[3]. فرقه جادوورزی.
[4]. تخته‌ای صاف و مستطیل‌شکل است که برای احضار ارواح از آن استفاده می‌شود.
[5]. کارت هایی برای پیش بینی و فالگیری.
[6]. "Why Christians need the church: An interview with Lillian Daniel". On Faith & Culture. 2013-08-13. Retrieved 2015-11-09.
[7]. Blake, John (2010-06-09). "Are there dangers in being 'spiritual but not religious'?". CNN.com.
[8]. Martin, James (2010-03-11). "Spiritual but not religious - Not so fast!: Making the case for moving beyond your own personal God". Busted Halo: an online magazine for spiritual seekers. Retrieved 2010-09-19. Spirituality without religion can become a self-centered complacency divorced from the wisdom of a community.

نویسنده: سلمان خلیلی