پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از دلائل اهل سنت و وهابیت جهت اثبات حجیت اقوال و رفتار صحابه، حدیث نجوم می‌باشد، ایشان می‌گویند: پیامبر اکرم در حدیثی فرموده است: «اصحابي کالنجوم، بأيّهم اقتديتم اهتديتم.[1] اصحاب من، مانند ستارگانند، به هر کدام از آن‏‌ها که اقتدا کنيد، هدايت می‌يابيد». که البته صحت این حدیث مورد نقد می‌باشد. با هم کارنامه این ستارگان را در کتاب معتبر اهل سنت، یعنی صحیح بخاری مرور می‌کنیم، تا ببینیم واقعاً شایستگی پیروی و هدایت‌گری را دارند یا نه؟

بخاری در صحیحش به نقل از اباقتاده آن‌جا که جنگ حنین را تشریح می‌کند، می‌نویسد: «در جنگ حنین همه صحابه فرار کردند و من هم با آن‌ها فرار کردم، که در این حال عمربن خطاب، را میان فراریان دیدم. از او پرسیدم: شان مردم چیست؟ گفت امر خداست، سپس فراریان نزد پیامبر برگشتند.»[2]
و هم‌چنین بخاری می‌نویسد: «درجنگ احد همه صحابه فرار کردند، و غیر از دوازده نفر کسی دیگر با پیامبر نبود.»[3]

و اما حدیثی در مذمت فرار از جنگ:
بخاری در کتابش آورده‌: «پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: از هفت چیز که سبب ورود و جاودانگی در آتش است، بپرهیزید: شرک به خداوند؛ سحر و جادو؛ کشتن انسانی که خداوند ریختن خونش را حرام کرده، مگر در صورت جرم موجب قتل؛ خوردن ربا؛ خوردن مال یتیم؛ فرار از جبهه جنگ؛ تهمت به زنان مؤمن که دامن آنان از آلودگی پاک است.»[4]

باتوجه به آن‌چه بخاری از فرار صحابه نقل کرد و با دقت در این آیه شریفه که خداوند می‌فرماید: «وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى‏ فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ‏ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِير.[انفال/16] هر که در روز جنگ به آن‌ها پشت نمود و فرار کرد، به طرف خشم و غضب خدا روی آورده و جایگاهش دوزخ است.»

آیا می‌توان کلام و گفتار همه صحابه را، مانند ستاره هدایت‌گر دانست؟ پس همه صحابه، الگو نیستند و شایستگی پیروی را ندارند.
ای کاش فقط فرار در کارنامه آنان بود، اما مع الاسف مرتد شدن هم باید اضافه کنیم. چون باز هم در کتب معتبرشان یعنی صحیح بخاری وجود دارد. مانند جایی‌که به نقل از پیامبر می‌نویسد: «برخی از اصحاب مرا در قیامت به سمت جهنم می‌برند و من می‌گویم اصحابم اصحابم، گفته می‌شود این‌ها بعد از تو مرتد شدند.»[5]

بحث من تمام، خودتان نتیجه‌گیری کنید، آیا این اصحاب با این ویژگی‌ها می‌توانند ستارگان  هدایت‌گر باشند؟ آیا می‌توانند الگوی خوبی برای پیروی باشند؟ پس قطعاً همه اصحاب کالنجوم نیستند. بعضی شایسته پیروی هستند، نه همه. پس چرا سنگ همه را، به سینه می‌زنند؟
مخاطبین بصیر و عزیز! امیدوارم ستاره‌شناس خوبی باشید و ستاره‌ای را الگو قرار دهید که نقطه سیاه و حتی خاکستری در کارنامه عملش نباشد، و دوستانه عرض کنم،که تعصب، حس تشخیص را از انسان می‌گیرد؛ باید سعی کنیم بدون تعصب، دنبال ستاره درخشان بگردیم، تا چون ستاره، ما هم در دنیا و آخرت بدرخشیم، و هدایت‌گر امت باشیم.[6] 

پی‌نوشت:

[1]. آلوسى سيد محمود ، روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم‏، دارالكتب العلميه، بيروت‏، 1415ق، ج1ص47، ج12ص188، ج14ص160
[2]. محمد بن إسماعيل البخاري ، صحيح البخاري، دار الطباعة العامرة بإستانبول ، دارالفکر، 1401، باب غزاة اوطاس، ج5، ص101 «وانهزم المسلمون وانهزمت معهم فاذا بعمربن الخطاب»
[3]. محمد بن إسماعيل البخاري ، صحيح البخاري، دار الطباعة العامرة بإستانبول ، دارالفکر، 1401، کتاب تفسیر، ج5، ص171 «ولم یبق مع النبی غیراثنی عشررجلا»
[4]. محمد بن إسماعيل البخاري ، صحيح البخاري، ، دار الطباعة العامرة بإستانبول ، دارالفکر، 1401، کتاب الدیات، ج8ص34«قال اجتنبوا السبع الموبقات قالوا يا رسول الله وما هن قال الشرك بالله والسحر وقتل النفس التي حرم الله الا بالحق واكل الرباواكل مال اليتيم والتولي يوم الزحف وقذف المحصنات المؤمنات الغافلات»
[5]. محمد بن إسماعيل البخاري ، صحيح البخاري، دار الطباعة العامرة بإستانبول ، دارالفکر، 1401، باب بدء الخلق، ج4، ص110 «فاقول اصحابی اصحابی فیقال انهم لم یزالو مرتدین علی اعقابهم»
[6]. برای آگاهی و مطالعه بیشتر به مقالات زیر مراجعه کنید:
آیا حدیث « اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم » صحت دارد ..
نقد و بررسی برخی از ادله عدالت صحابه
تناقضات در مذهب اهل سنت از کجا نشأت می‌گیرد؟
صحابیان فراری