پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پرسش: حزنی که ابوبکر در غار همراه با پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) داشته، چه حکمی دارد؟
پاسخ: خداوند متعال در قرآن کریم از قول پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می‌کند که در غار، هنگامی که حضرت مشاهده کرد ابوبکر ناراحت و محزون است، فرمود: «لَا تحزَن، اندوه به خود راه مده!». سؤال این است که، آیا این حزن ابوبکر به جا بوده است یا خیر؟
حزنی که ابوبکر در غار همراه با پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) داشته، بی‌جا بوده و لذا پیامبر(ص) او را از این کار نهی کرده است؛ زیرا کسی که با پیامبر بوده و همراه اوست، نباید بترسد؛ زیرا هر اتفاقی که بیفتد، اوهمراه پیامبر است، و لذا این آیه دلالت بر نقص ابوبکر دارد؛ امّا آیاتی که در آنها از این تعبیر و شبیه به آن در مورد انبیا و دیگران به کار رفته، بخشی مربوط به طبیعت‌شان است؛ را که انبیا نیز همانند دیگر مردم، جنبه بشریت داشته و از موجودات خوفناک مثل مار می‌ترسیدند و لذا خداوند متعال به آنان تذکر می‌دهد که نترسند و این دلالت بر نقص آنها ندارد. و اگر حضرت یعقوب(علیه الصلاة و السلام) از فراق فرزندش یوسف(علیه الصلاة و السلام) محزون شد، به این جهت است که:
اوّل: حزن او در فراق فرزند است که طبیعی به نظر می‌رسد، و لذا پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بنا بر نقل بخاری درباره فرزندش ابراهیم فرمود: «... ما در فراق تو ای ابراهیم محزونیم»[1]
دوم: حزن یعقوب برای فرزندی است که قرار است بعد از او جانشین نبوت باشد و لذا حزن او در فراق مردی الهی است نه انسانی عادی. آری، خداوند متعال به پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «وَ لَا تَحزَن عَلَیهِم؛[نمل/70] بر آنان محزون مباش».
ولی این نهی دلالت بر مذمّت و نقص رسول خدا(صل الله علیه و آله و سلم) ندارد؛ بلکه نشانه کمال اوست و نهی آیه در مقام اظهار ترحّم و دلالت بر تخفیف او از شدّت زحمت در راه هدایت کافران است. و لذا در ذیل  آیه می‌فرماید: «وَ لَا تَکُ فِی ضِقٍ مِمَّا یَمکُرُونَ؛[نحل/127] و از توطئه‌های آنها، در تنگنا قرار مگیر!».
و اگر رسولان پروردگار به حضرت لوط(علیه الصلاة و السلام) گفتند: «لَا تَخَف وَ لَا تَحزَن إِنَّا مُنَجُّوکَ وَ أَهلَکَ إِلَّا امرَاَتَکَ؛[عنکبوت/33] نترس و حزن و اندوه به دل راه مده؛ چرا که تو و اهلت را نجات خواهیم داد مگر همسرت را....»، این بدان جهت بود که حضرت لوط (علیه الرحمة) خوف داشت تا آسیبی به فرشتگان رسیده و قومش متعرض آنان شوند؛ زیرا فرشتگان به صورت بشر آمده بودند، و لذا خطاب به طرف آنان آمد که: (لَا تَخَف وَ لَا تَحزَن).[2]

پی‌نوشت:
[1]. المتقی الهندی، کنز العمال، ج 15، ص 421: «... وَ إِنَّا بِفِرَاقِکَ یَا إِبرَاهِیم لَمَحزُونٌ».
[2]. فخر رازی، تفسیر کبیر، ج 9، ص 53.