پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فرقه اهل حق را در گذشته علاوه بر دین یاری، طایفه دلفان، نصیریه و ... نامیده اند. (شاید این تغییر نامها برای گم کردن رد پای آنهادر تاریخ باشد.) منشا این فرقه به عمد یا غیر عمد بر اکثریت مردم اهل حق پوشیده مانده است و از لا به لای کتب خطی اهل حق منتسب به قرون گذشته، مشخص می شود که پیروان اهل حق در ابتدا پیرو شخصی به اسم نصیر بوده، چنانچه در یکی از این کتب خطی که توسط قاسم افضلی منتشر شده، چنین آمده است:
ای والله و دین نصیرتان بو
ای را که راسی صد خیرتان بو[1]
ای والله به دین نصیر باشد، در این راه راست صد خیر برای شما باشد.
همچنین در کتاب کلام شیخ امیر قزوینه ای که مورد قبول بزرگان اهل حق است از نصیر نام برده شده است.[2] منابع اهل حق گویند نصیر غلام امام علی علیه السلام بوده است. اما اهل تحقیق وجود چنین غلامی را برای امام علیه اسلام تایید نکرده و حقیقت مطلب این است که وی از اصحاب امام علی النقی علیه السلام است. زیرا امام دهم علیه السلام نیز علی بوده است. با مراجعه به تاریخ و روایات و کتب رجال در می یابیم که شخصی به نام محمد بن نصیر بصری که گاهی هم با لقب الفهری آمده، دارای عقایدی که فرقه اهل حق به آن معتقد است، می باشد و درباره وی چنین نوشته اند.
وی پس از سریعی (یکی از ملعونانی که لعنت نامه از ناحیه مقدسه بر علیه وی صارد شد) ادعای نبوت برای خود و ربوبیت برای امام علی النقی علیه السلام داشت و خود را پیامبری از جانب امام دهم علیه السلام می دانست. او قائل به الحاد و غلو و تناسخ بود. پس از وفات امام حسن عسگری علیه السلام ادعای جانشینی برای خود داشت[3] و گناهان را حلال می دانست که از جمله آنان لواط بود و خود نیز مفعول واقع می شد. دو لعنت نامه علیه وی صادر شده است.
در اولین لعنت نامه سعد از العبیدی نقل کرده است که امام حسن عسگری علیه السلام نامه ای به من نوشت و در آن از الفهری (محمد ابن نصیر الفهری) و حسن بن محمد بابا قمی بیزاری جسته و همه پیروان خود را از آنها برحذر داشته و آن دو را لعنت نموده و آن دو را خورندگان اموال مردم به اسم امامان معصوم معرفی نموده است.[4]
دومین لعنت نامه از ناحیه مقدسه علیه السلام بدست حسین بن روح  بر علیه عده ای از ملعونان مانند محمد علی شلمغانی و محمد بن نصیر فهری می باشد.
شیخ طوسی در کتاب رجال خود محمد بن نصیر از یاران امام جواد علیه السلام و در کتاب الغیبه وی را از یاران امام حسن عسگری شمرده است و چون امام یازدهم علیه السلام درگذشت دعوای بابیت و مقام محمد ابن عثمان که از نواب اربعه بود می کرد و ابو جعفر محمد ابن عثمان او را لعنت کرد و از وی تبری جست.[5]
علامه حلی در قسمت دوم رجال خود می گوید: محمد بن نصیر از بزرگان بصره و مردی دانشمند که ادعای نیابت داشت، بوده است و می گفت که امام حسن عسگری علیه السلام وی را بدان کار برانگیخته است.[6]
از بعضی نوشته ها چنین هویدا می شود که او از اصحاب امام محمد تقی علیه السلام نیز به شمار می رفته است و در زمان آن حضرت ادعای باطلی کرده بود که وقتی امام جواد علیه السلام آنها را شنید او را لعنت کرده و از او بیزاری جست.[7]
منابع:
1-قاسم افضلی، گنجینه سلطان اسحاق، دفتر هفتم، ص 20
2-شیخ امیز قزوینه ای، کلام شیخ امیر، به اهتمام خط خاصعلی نوروزی(نسخه خطی)، 1366 ش بندهای 145 و 69، صص 10-51
3-احمد بن علی بن ابیطالب، طبرسی، همان
4-محمد باقر مجلسی، همان؛ ج 2، ص 318 به نقل از رجال کشی، ص 323
5-محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، صص 450 و 451
6-همان
7-نعمت الله صفری فروشان، غالیان، ص 133