پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مهم‌ترین مباحث در مورد بررسی شخصیت ابن عربی، مذهب اوست، که موافقانش او را شیعه والامقام و مخالفانش او را سنی مذهب دانسته‌اند. بعضی از مدافعین ابن عربی برای اثبات تشیع او به کتابی به نام «المناقب» - که حاوی صلوات نویسنده کتاب بر حضرات معصومین علیهم‌السلام است - استناد کرده‌اند و آن را تألیف ابن عربی می‌دانند.

سید محمدحسین طهرانی ( از مدافعین تعالیم ابن عربی) یکی از کسانی است که انتساب کتاب مناقب به ابن عربی را قبول داشته است. مؤید برداشت پیش گفته، کلام  محمدصادق کمیلی خراسانی (شاگرد سید هاشم حداد و رفیق سلوکی محمدحسین طهرانی) است که درباره انتساب کتاب «المناقب» به ابن عربی این چنین می‌گوید: «... این صلوات در کتاب مناقب ابن عربی رحمت‌الله‌علیه ذکر شده است. همینطور مرحوم علامه طهرانی رضوان‌الله‌علیه در مخطوطات خود آن را آورده‌اند که هم اکنون در یکی از مجلدات مطلع‌الانوار آمده است. این صلوات‌نامه سندی محکم بر ارادت شیخ اکبر محیی‌الدین رحمت‌الله‌علیه به ذوات مقدسه حضرات معصومین علیهم‌السلام و تشیع او است که حاوی معارف و معانی بسیار والاست و دلالت بر ولایت کلیه الهیه ائمه مذهب حقه تشیع است». [1] از این کلام محمدصادق کمیلی خراسانی روشن می‌شود که ایشان و سید محمدحسین طهرانی، کتاب «مناقب» را تألیف ابن عربی می‌دانند.

باید دانست که دلیلی بر اثبات این دیدگاه وجود ندارد؛ چرا که آقابزرگ تهرانی (کتاب‌شناس بزرگ معاصر) به صورت‌های مختلفی در مورد مؤلف این کتاب قضاوت کرده، به گونه‌ای که در جلد ۱۳ الذریعه این کتاب را انشاء ابن عربی معرفی کرده و در این رابطه می‌نویسد: «از صلوات محیی الدین طائی عربی است که آن را حکیم سید صالح خلخالی به نام شرح مناقب محیی الدین شرح کرده است». [2] آقا بزرگ تهرانی در این جا صریحاً تألیف کتاب«المناقب» را به ابن عربی نسبت داده است؛ ولی خود ایشان در جلد هشتم الذریعه کلمه منسوب را به کار برده و می‌نویسد: «ینسب إلی محیی الدین بن العربی، و... المدفون بصالحیة دمشق... لو ثبت نسبة دوازده إمام إلیه فیمکن حمل بعض کلماته علی التقیة»؛ [3] «نسبت داده می‌شود به محی‌الدین ابن عربی، و... دفن شده در منطقه صالحیه دمشق... اگر نسبت کتاب دوازده‌امام به ابن عربی ثابت شود؛ پس امکان دارد که بعضی از کلام‌های او را بر تقیه حمل کرد».

اما جناب آقابزرگ طهرانی در جلد ۲۲ کتاب گران‌سنگ الذریعه، کتاب «المناقب» را منسوب به ابن عربی و شخص دیگری به نام عیانی خفری کرده و در این باره می‌نویسد: ««منسوبا إلی محیی الدین بن العربی... و لعله من إنشاء العیانی الخفری...»»؛ [4] «[کتاب المناقب] منسوب به محیی‌الدین بن عربی است و شاید آن کتاب [المناقب] از تألیفات عیانی خفری [5] باشد».

باید توجه کرد که این انتساب‌ها دلیل محکمی ندارد  و قرائن حاکی از این است که منشأ انتساب کتاب به ابن عربی توسط آقابزرگ تهرانی، شرح محمدصالح موسوی خلخالی بر«کتاب المناقب» می‌باشد؛ یعنی پیش از محمد صالح موسوی خلخالی هیچ کس این کتاب را منسوب به ابن عربی ندانسته است؛ لذا انتساب کامل این کتاب به ابن عربی ثابت نیست؛ به همین دلیل نمی‌توان برای اثبات تشیع ابن عربی به آن استناد کرد. 

پی‌نوشت:
[1]. سایت اطلاع‌رسانی محمدصالح کمیلی، ۷ اسفند ۱۳۹۰، کد مطلب: ۱۴۵.
[2]. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ۲۶ جلد، دار الأضواء، لبنان، بیروت، چ ۳، ق ۱۴۰۳، ج ۱۳، ص ۲۶۱.
[3]. همان، ج ۸؛ ص ۲۶۹.
[4]. همان، ج ۲۲؛ ص ۳۱۷ و ۳۱۸.
[5]. جناب آقابزرگ تهرانی در کتاب الذریعه؛ ج ۹-القسم الثالث؛ ص ۷۷۷ ، مشخصات  مختصری از او بیان کرده و نام کامل او را به شکل  محمد بن محمود دهدار شیرازی نوشته است.