پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سید ابوالفضل برقعی یکی از چهره‌های شاخص جریان افراطی «قرآنیون» است که بسیاری از ضروریات از جمله مسئله وجوب خمس را انکار کرده و آن را ساخته علمای شیعه، جهت منافع خود نشان می‌دهد. وی به طور قاطع بیان می‌کند که خمس در زمان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، فقط در غنایم جنگی بوده و در غیر آن وجود نداشته است و آیه 41 سوره انفال را مختص به غنائم جنگی می‌داند.[1]

در پاسخ به این ادعای برقعی باید گفت که موضوع خمس «مغانم» است و مغانم هر سودی است که انسان به دست می‌آورد و فرقی نمی‌کند گنج باشد یا سود تجارت یا مال الاجاره یا درآمد کارگری. اینکه خداوند در سوره انفال فرموده: «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ»؛[2] «بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا و  پیامبر ...» اگر در این آیه شریفه، به جای کلمه «غَنِمْتُمْ»، کلمه «غنیمة» آمده بود، بعید نبود که منصرف در غنیمت جنگ باشد، چنان که برقعی ادعا می‌کند؛ اما آیه شریفه، به جای کلمه «غنیمة» از واژه «غَنِمْتُمْ» به صیغه ماضی استفاده کرده است و هنگامی که به لغت مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم این واژه، مخصوص غنیمت جنگ نیست، بلکه به معنی استفاده و کسب یک چیز به صورت عام و مطلق است، چه در جنگ و چه در کسب و کار شخصی.[3] بله! یکی از مصادیق مغانم که در این آیه ذکر شده، غنیمت جنگی است، ولی این معنای انحصاری آن نیست.

در میان مکتوبات حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز روایتی نقل شده که این مسئله را تأیید می‌کند که: «گروهی از قبایل ربیعه به نام «عبدالقیس»، خدمت حضرت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله رسیدند و عرض کردند بین ما و شما را طائفه «مُضَر» که مشرک هستند فاصله انداخته و آنها نمی‌گذارند از مقر خود بیرون بیاییم و فقط در ماه‌های حرام می‌توانیم حضور شما مشرف شویم. پس برای ما جملاتی بفرمایید تا با عمل به آنها به بهشت برویم. حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله هم آنها را به چهار چیز امر کردند: ایمان به خدا، اقامه نماز، دادن زکات و خمس از مغنم».[4]

اگر به این نکته توجه کنیم که سؤال کنندگان در محاصره بوده و نمی‌توانستند از مقر خود بیرون آیند و خودشان در سؤال تصریح کرده‌اند که جز در ماه‌های حرام نمی‌توانیم از مقر خویش بیرون بیاییم؛ همچنین با توجه به اینکه مسلمان بوده و جنگ و غارت نمی‌کردند و طبیعتاً جهاد نیز برایشان امکان نداشته است، معلوم می‌شود که «مغنم» در سخنان حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله، نمی‌تواند به معنای غنیمت جنگی بوده باشد که در این صورت، توصیه‌های حضرت بیهوده می‌شد! این کافی است تا نشان دهد حضرت کلمه «مغنم» را در معنای مطلق درآمد و منافع اراده کرده و این به معنای وجوب خمس در درآمد و منافع، از همان زمان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است و چیزی نیست که بتوان آن را ساخته و پرداخته عالمان امروزی دانست.

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، سخنرانی برقعی با عنوان «خمس در اسلام نیست، بلکه دزدی آخوندها است».
[2]. سوره مبارکه انفال، آیه 41.
[3]. «به هر چیزى كه انسان به دست مى‌آورد، غنیمت گفته‌ می‌شود». مفردات، راغب اصفهانی، ج1، ص615.
[4]. بخاری جعفی، الجامع المسند الصحيح المختصر من أمور رسول الله صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه (صحيح البخاری)، ج9، ص161 و ج5، ص168 و صحیح مسلم: ج1، ص35 و 36، باب الأمر بالإیمان و نسائی، السنن النسائی، ج2، ص333 واحمد بن حنبل، مسند احمد، ج3، ص318 و ج5، ص136.