اشتباهات تفسیری احمد اسماعیل بصری/ادله قرآنی حجیت خواب
احمد اسماعیل بصری، برای اثبات حجیت خواب در تشخیص حجت الهی، به آیاتی استناد کرده است؛ در صورتی که این آیات، هیچ دلالتی بر این استدلال او ندارند.
.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مدعی یمانی برای حجیت ادعاهای خود به خواب استناد میکند و وقتی به او گفته میشود، خواب حجیت ندارد، دلیل تو بر حجیت داشتن خواب چیست؟ به بعضی آیات استناد میکند و میگوید، از این آیات میتوان فهمید که خواب حجیت دارد!
او در این باره چنین مینویسد: «در قرآن درباره چگونگی ایمان مادر موسی چه آمده؟ آیا مادر موسی مکلف نبود؟ قرآن میفرماید: «وَ أَوْحَیْنا إِلی أُمِّ مُوسی أَنْ أَرْضِعیهِ فَإِذا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقیهِ فِی الْیَمِّ وَ لا تَخافی وَ لا تَحْزَنی إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیْکِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلین».[1] این گواهی خداوند است نزد مادر موسی برای پسرش موسی، درحالی که او مکلف بود که مانند سایر مکلفین، به موسی ایمان بیاورد؛ پس او چگونه ایمان آورد؟ آیا از راهی جز خواب که همان وحی خدا به او بود».[2]
پاسخ این است که در روایتی از امام علی علیهالسلام، انواع وحی توضیح داده شده و حضرت فرمودند: «اما تفسیر وحی نبوت و پیامبری، این سخن خداوند متعال است؛ (ما همچنان که به نوح و پیامبران بعد از او وحی کردیم، به تو نیز وحی کردیم و به ابراهیم و اسماعیل) و اما وحی الهام، این سخن خداوند بلندمرتبه است؛ (و پروردگار تو به زنبورعسل وحی کرد که از برخی کوهها و از برخی درختان و از آنچه داربست میکنند، خانههایی برای خود درست کنند) و مانند وحی الهام، سخن خداوند به مادر موسی است؛ (و به مادر موسی وحی کردیم که او را شیرده و چون بیمناک شدی، او را در نیل بینداز)».[3]
یکی دیگر از آیاتی که احمد اسماعیل بصری و اتباعش، برای حجیت خواب به آن استناد میکنند، خواب حضرت یوسف علیهالسلام است: «إِذْ قَالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یَٰٓأَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَعَشَرَ کَوْکَبًۭا وَ ٱلشَّمْسَ وَ ٱلْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی سَٰجِدِینَ* قَالَ یَٰبُنَیَ لَا تَقْصُصْ رُءْیَاکَ عَلَیٰٓ إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُوا۟ لَکَ کَیْدًا إِنَّ ٱلشَّیْطَٰنَ لِلْإِنسَٰنِ عَدُوٌّۭ مُّبِینٌۭ.»؛[4] «(به خاطر بیاور) هنگامی را که یوسف به پدرش گفت: پدرم! من در خواب دیدم که یازده ستاره و خورشید و ماه در برابرم سجده میکنند! گفت: فرزندم! خواب خود را برای برادرانت بازگو مکن، که برای تو نقشه (خطرناکی) میکشند؛ چرا که شیطان، دشمن آشکار انسان است!» خلاصه ادعای طرف مقابل چنین است، حضرت یعقوب نمیدانست که یوسف وصی و نبی بعد از اوست و این مهم را بعد از رؤیای یوسف به دست آورد.[5]
در پاسخ گفته میشود که نه تنها دلیلی بر مستند بودن خواب حضرت یوسف علیهالسلام برای وصایت در دست نیست، بلکه دلیل داریم که از بدو تولد حضرت یوسف علیهالسلام، حضرت یعقوب علیهالسلام بنا بر علم نبوت خود، از آینده یوسف و وصایت او باخبر بوده و آن را به یوسف بشارت میدهد. شاهد بر این مطلب، روایت مفضّل بن عمر است؛ او میگوید: «امام صادق علیهالسلام به من فرمود: میدانی پیراهن یوسف علیهالسلام چه بود؟ عرض کردم: نه! فرمود: چون برای ابراهیم علیهالسلام آتش افروختند، جبرئیل علیهالسلام جامهای از جامههای بهشت برایش آورد؛ او پوشید و با آن جامه، گرما و سرما به ابراهیم زیانی نمیرسانید؛ هنگامی که مرگ ابراهیم فرا رسید، آن را در غلافی نهاد و به اسحاق آویخت و اسحاق آن را به یعقوب آویخت و چون یوسف علیهالسلام متولد شد، آن را بر او آویخت و در بازوی او بود تا امرش به آنجا که باید میرسید (به حکومت مصر رسید) و ...».[6]
پینوشت:
[1]. سوره قصص، آیه ۷.
[2]. مع العبد الصالح، ابوالحسن، ج۲، بینا، بیتا، ص۴۱.
[3]. بحارالأنوار، مجلسی، نشر دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج۶۱، ص۲۳۰.
[4]. سوره یوسف، آیه ۴و۵.
[5]. بین یدی الصیحة، الانصاری، زکی، انتشارات انصار امام مهدی، بیتا، بیجا، ص۵۶ و ۶۰.
[6]. الکافی، شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامة، تهران،۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۲۳۲.
افزودن نظر جدید