پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تفرقه‌اندازی، بارزترین اهرم سلطه مستکبران بر مردم است که از دیرباز، همواره قدرتمندان از آن استفاده می‌بردند و امروزه نیز برای تسلط بر منابع و ثروت‌های جوامع اسلامی از این حربه استفاده می‌کنند؛ حربه‌ای که ضررهای زیادی را در جوامع اسلامی ایجاد کرده است:

کاهش جایگاه ارزش‌های مذهبی؛
ارزش‌های مذهبی در جامعه‌های اسلامی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند و مایه همبستگی مردم در برابر تهدیدهای خارجی به شمار می‌روند. نظام‌های استکباری نیز با آگاهی از این مسئله، در پی سست کردن ارزش‌های معنوی در جوامع اسلامی هستند و می‌کوشند با گسترش اندیشه‌های مخالف با این ارزش‌ها، کاری کنند که جوانان و نوجوانان هویت تاریخی و دینی خود را به فراموشی بسپارند.

در این میان، اگر مذاهب گوناگونی در جامعه باشند، باورها و اندیشه‌های گوناگونی نیز درباره ارزش‌ها مطرح می‌شود؛ در نتیجه مردم و نسل جوان، به تضاد فکری دچار می‌شوند. بدین ترتیب، جایگاه مذهب به‌عنوان راهنمای زندگی سعادت آفرین، در نظر مردم کاهش می‌یابد.

رکود جنبش‌های فکری و سیاسی؛
همه مذاهب، پدیدآوردن فضای مناسب برای زندگی مادی و معنوی بهتر را رسالت خویش در برابر مردم و جامعه می‌دانند، ولی در شیوه تحقق آن با یکدیگر اختلاف دارند. در صورت وجود مذاهب چندگانه با برداشت‌های گوناگون و متضاد با یکدیگر نه‌تنها نیازهای زندگی اجتماعی به صورت کامل و متناسب با نیازها و شرایط جامعه تحقق نخواهد یافت، بلکه اهداف اصیل دینی، مانند برپایی عدالت اجتماعی، مبارزه با مفاسد اخلاقی - سیاسی، مقابله با هجوم فرهنگی دشمنان، زمینه‌سازی برای دگرگونی‌های بنیادین در عرصه فرهنگ، اقتصاد، سیاست، اجتماع و ... به فراموشی سپرده می‌شود. در این صورت، راه بر نفوذ استعمار خارجی نیز گشوده خواهد شد و اقتدار ملی کشور در خطر قرار خواهد گرفت. بر همین اساس، استعمارگران می‌کوشند با سست کردن روحیه تلاش و نوآوری‌های فکری و سیاسی از پیدایش جنبش‌های انقلابی در جامعه‌های اسلامی پیشگیری کنند.[1]

تحریک تعصب‌های بی‌جا؛
قدرت‌های بیگانه از تعصب‌های بی‌جا و غیرمنطقی پیروان مذاهب گوناگون به‌عنوان حربه‌ای بر ضد همبستگی پیروان این مذاهب بهره می‌برند. استعمارگران با دامن‌زدن به اختلاف‌های مذهبی مانند مسئله خلافت، توحید، شرک و ... می‌کوشند تعصب پیروان مذاهب اسلامی را علیه یکدیگر برانگیزانند و آنان را از موضع اصلی و هماهنگشان غافل سازند. دامن زدن به اختلاف‌های مذهبی، به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود؛ برخی از آنها عبارتند از: ایجاد حس بدگمانی و سوءظن در میان مسلمانان، به ویژه شیعه و سنی؛ نگارش و پخش مطالب اهانت‌آمیز و تهمت انگیز از سوی یک گروه، نسبت به گروه دیگر؛ دامن زدن به فتنه و آشوب و هرج‌ومرج؛ ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست و...»[2]

در این فرایند، پیروان مذاهب با تعصب‌های کورکورانه و بدون درنظرداشتن شرایط جامعه اسلامی، آب به آسیاب دشمن می‌ریزند و با فراموش کردن دشمن اصلی، بر خلاف دورنمای واحدی که اسلام ارائه می‌دهد، در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند.

پی‌نوشت:
[1]. صادقی، غلامحسین، تشیع و تسنن: کاوشی در اشتراک‌ها و افتراق‌ها، ص108، قم، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
[2]. دومین همایش علمی وحدت، مولوی عبداللّه دوستی، ص261.