پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امامت یکی از مهم‌ترین اعتقادات شیعه بوده و به همین خاطر متکلمین شیعه (بر اساس دلایل عقلی و نقلی)، صفات و ویژگی‌هایی برای امام معصوم علیه‌السلام بیان داشته‌‌اند که به واسطه آن‌ها می‌توان، امام معصوم علیه‌السلام را از مدعیان دروغین تمییز داد.

اقطاب دراویش گنابادی نیز بخاطر اینکه مقام خود را هم‌طراز جایگاه امام معصوم علیه‌السلام معرفی کنند، همان راه‌های تشخیص امام معصوم علیه‌السلام را به عنوان راه‌های تشخیص اقطاب سلسله خویش بیان داشته‌اند. مرحوم کربلایی محمد ذبیحی که ساکن روستای خیبری گناباد بود، در این رابطه نقل کرده است: «وقتی مرا با تهدید به بیدخت برده و گفتند باید صوفی شوی، من با اکراه به آقای نورعلیشاه گفتم: من خدمت شما آمده‌ام که واصل شوم. او دستور غسل و خریدن سکه و انگشتر و نبات و پارچه سفید را داد. پس از طی مراسم به من گفتند: شما اکنون صوفی شده‌اید. به نورعلیشاه گفتم: اکنون باید چه عقیده‌ای درباره شما داشته باشم؟ گفت: سنگ آسیاب را دیده‌ای، یک آهنی وسط آن قرار دارد که سنگ گرد آن می‌چرخد. آن آهن را قطب می‌نامند و همان‌طور که اگر آن آهن نباشد، آسیاب خراب می‌شود، اگر من نیز نباشم، دنیا خراب می‌گردد!»[1] این دقیقاً همان عقیده‌ای است که ما نسبت به ائمه اطهار علیهم‌السلام داریم، ولی دراویش این اعتقاد را در مورد اقطاب خویش صادق می‌دانند.

محمداسماعیل صلاحی (مدعی قطبیت دراویش گنابادی)، در کانال تلگرامی خود راهکارهای تشخیص اقطاب را طبق کلام نورعلیشاه ثانی بیان داشته که بیشتر آنها، عیناً همان راه‌های تشخیص امام معصوم علیه‌السلام است: «در کتاب سلطان فلک سعادت، تألیف حضرت‌ آقای حاج‌ ملاعلی گنابادی نورعلیشاه‌ ثانی، حدود دوازده راه در شناخت قطب حقیقی بیان شده و ما به بررسی آنها خواهیم پرداخت: 1. دارا بودن نصّ صریح از قطب قبل و...».[2]

اقطاب دراویش گنابادی به شیوه‌های مختلف، این اعتقاد را در بین مریدان خود القاء می‌کردند. متصوفه تلاش کرده‌اند در بحث راه‌های تشخیص اقطاب نیز این همانند‌سازی را صورت دهند و به این خاطر نورعلیشاه ثانی، وجود نص قطب قبل را یکی از معیارهای تشخیص حقانیت اقطاب واقعی از مدعیان دروغین قطبیت دانسته است.

وجود نص در فرهنگ شیعی، فقط برای اثبات امامت مطرح شده و به این خاطر در کتاب‌های کلامی شیعه همچون کشف‌المراد، علامه حلی یکی از راه‌های تشخیص امام معصوم علیه‌السلام را نص بیان کرده و می‌نویسد: «المسألة الرابعة في وجوب النص على الإمام‌، قال: و العصمة تقتضي النص...، أقول: ذهبت الإمامية خاصة إلى أن الإمام يجب أن يكون منصوصا عليه»؛[3] «مسئله چهارم در واجب بودن نص بر امام: (خواجه نصیر طوسی) گفت: و (صفت) عصمت (در امام معصوم علیه‌السلام) اقتضا می‌کند که نص وجود داشته باشد...، من (علامه حلی) می‌گویم: همه (علماء) امامیه قائل هستند که به راستی، واجب است برای امام نصی باشد».

نص در روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام نیز به عنوان یکی از راه‌های تشخیص حجت الهی معرفی شده، همان‌گونه که ابوبصیر از امام کاظم علیه‌السلام علائمی را برای تشخیص امام معصوم بیان و شناخت امام به وسیله وصیت را به عنوان اولین ویژگی نقل کرده است: «بِمَا يُعْرَفُ اَلْإِمَامُ قَالَ بِخِصَالٍ أَمَّا أَوَّلُهُنَّ فَإِنَّهُ خُصَّ بِشَيْءٍ قَدْ تَقَدَّمَ فِيهِ مِنْ أَبِيهِ وَ إِشَارَتُهُ إِلَيْهِ لِيَكُونَ حُجَّةً»؛[4] «امام را با چه چيز بايد شناخت‌؟ فرمود: با ويژگی‌هايى كه بايد داشته باشد. (اول اينكه:) بايد امامى كه قبل از او بوده درباره او چيزى بگويد و يا اشاره‌اى كند تا حجّت باشد».

در نتیجه باید توجه کرد که طبق مبانی کلامی و روایی شیعه، وجود نص، یکی از ویژگی‌های امام معصوم علیه‌السلام است، زیرا آنها دارای صفت عصمت هستند؛ به این خاطر راهی جز نص برای تشخیص آنها نیست. اقطاب دراویش گنابادی، در موارد متعددی در تلاش برای القای همطرازی مقام خویش با امام معصوم علیه‌السلام بوده‌اند؛ به این خاطر نورعلیشاه ثانی و محمداسماعیل صلاحی بدون هیچ دلیلی، یکی از راه‌های تشخیص قطب را نص دانسته‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. مدنی محمد، در خانقاه بیدخت چه می‌گذرد، راه نیکان، تهران، 1391،  ص 178.
[2]. کانال رسمی تلگرامی محمداسماعیل بصری، شنبه، 15 مهر.
[3]. العلامة الحلی، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، ص 366.
[4]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي، دارالحديث، قم، اول، ق‏1429، ج‏1 ؛ ص712.